Kleinere embryo door ultrabewerkt voedsel voor en tijdens zwangerschap

28 december 2022

Vrouwen die voor en tijdens hun zwangerschap veel ultrabewerkt voedsel (Ultraprocessed Foods – UPF) eten, hebben een kleiner embryo in hun baarmoeder. Dat blijkt uit wetenschappelijk onderzoek van het Erasmus MC in Rotterdam. Het schadelijke effect op de ongeboren baby is vergelijkbaar met dat van roken!

Ultrabewerkte voeding is voeding die complexe industriële processen ondergaan heeft. Je kan ze herkennen aan hun etiket: vaak hebben ze een lange lijst met ingrediënten en additieven waar je lichaam niet veel aan heeft. Veel gebruikte ingrediënten zijn suiker, geraffineerde bloem, palmolie (en andere vetten rijk aan verzadigde vetzuren) en zout. Denk aan fastfood, voorverpakte soepen en sauzen, koeken, chips, ijs, chocolade, diepvriespizza, zoete zuivel- en frisdrank, gezoete ontbijtgranen, smeerkaas, worst, salami, bewerkt vlees en vleeswaren, kant-en-klaar maaltijden, kant-en-klare babyvoeding, veggie ’vlees’, veganistische zuivelproducten, snoep en bijvoorbeeld ook wit brood en veel voorverpakt supermarktbrood.

Ook voedingsmiddelen met een gezonde samenstelling kunnen sterk bewerkt zijn. Zo zitten volgens de NOVA-indeling in de categorie sterk bewerkte voeding ook ‘minder verdachte’ voedingsmiddelen zoals margarine, halvarine, ontbijtgranen, crackers, beschuit en vruchtenyoghurt. Deze producten zijn sterk bewerkt omdat ze bijvoorbeeld gehydrolyseerde eiwitten, maltodextrine of gehydrogeneerd vet bevatten en/of additieven als geur-, kleur-, smaak- en zoetstoffen.

Meer dan 60 tot 80 procent van de levensmiddelen in de supermarkt is ultrabewerkt en daardoor meestal ongezond!

Lees ook: Ultrabewerkte voeding verhoogt risico op dementie.

De term ‘ultrabewerkte voeding’ verwijst naar alle voedingsmiddelen die complexe industriële processen ondergingen: fractionering, chemische modificatie en extrusie. Dat klinkt allemaal moeilijk, en dat is het ook: het zijn productieprocessen die je niet zomaar thuis kunt uitvoeren. Ultrabewerkte voedingsmiddelen herken je aan hun etiket: vaak hebben ze een lange lijst van bekende en onbekende ingrediënten en additieven. Veel gebruikte ingrediënten zijn onder meer suiker, geraffineerde bloem, palmolie (en andere vetten rijk aan verzadigde vetzuren) en zout.

Lees ook: Frisdrank, sportdrank, zuiveldrank en ijskoffie zitten vol suiker!

Voedingsmiddelenindustrie is de oorzaak

De voedingsmiddelenindustrie weet wat lekker is en wat goed verkoopt als men er bepaalde ingrediënten, smaakstoffen, kleurstoffen, zout of zoetstoffen aan toevoegt. De consument raakt er vervolgens verslaafd aan.

Mark Bouwens van de Maag Lever Darm Stichting stelt dat het merendeel van de voeding in de supermarkt slechts vulling en geen voeding is: “Het glijdt naar binnen en naar buiten zonder dat het voedt. Het maakt chronisch ziek! En de levensmiddelenbranche verschuilt zich achter het begrip ‘veiligheid’. Terecht stelt Bouwens dat veiligheid niet synoniem is aan gezondheid.”

Professor dr. ir. Jaap Seidell, hoogleraar Voeding en Gezondheid – die de schadelijke gevolgen van ultrabewerkte voeding nog eens goed op een rijtje zet -, noemt het een groot schandaal dat al deze ongezonde voedingsproducten nog steeds onbeperkt in de supermarkt verkocht worden, maar hoopt dat het allemaal goed komt en dat we over dertig jaar net zo aan kijken tegen fastfood als tegen roken.

Seidell zegt hierover: “Ik houd het op verwijtbaar handelen door de Nederlandse overheid: de kennis is er, maar er wordt helemaal niets mee gedaan. Kijk bijvoorbeeld naar de grote ambities uit het Nationaal preventieakkoord: ze worden niet gehaald en het akkoord loop nog geen vijf jaar. Het is duidelijk dat deze – binnen vijf jaar na de start – helaas niet gehaald worden… Dit komt doordat er niet echt draagvlak is in het kabinet en er onvoldoende urgentie wordt gevoeld in de Tweede kamer: geld gaat naar ziekenzorg en vrijwel niet naar gezondheid of preventie. Het wordt tijd dat ook het Voedingscentrum eens erkent dat al het ongezonde voedsel niet alleen dik maakt, maar ook ziek! Nog steeds mag je ongezond snacken van het Voedingscentrum, buiten hun heilige Schijf van Vijf”, aldus professor Seidell.

Lees ook: Unieke voedingsbehoeften van vrouwen.

Grotere kans op ziekte

Er zijn al langer zorgen om ultrabewerkt voedsel. Zo blijkt uit eerder wetenschappelijk onderzoek dat het eten van veel fabrieksvoedsel de kans op darmkanker, hart- en vaatziekten, dementie en zelfs overlijden vergroot.

Lees ook: 25% meer sterfgevallen door maag-, darm- en leveraandoeningen.

Dankzij een nieuw onderzoek van het Erasmus MC weten we nu dus ook dat dit soort voedingsmiddelen niet alleen ongezond zijn voor aanstaande moeders, maar ook voor ongeboren baby’s.

Lees ook: Baby’s hebben al voor geboorte roetdeeltjes in hun longen, lever en hersenen.

Kleinere embryo door ultrabewerkt voedsel voor en tijdens zwangerschap

700 zwangerschappen gevolgd

Het Rotterdamse Erasmus MC ziekenhuis heeft in totaal 700 zwangerschappen gevolgd. Aan de hand van een vragenlijst gaven de vrouwen precies aan wat ze aten voor en tijdens hun zwangerschap.

De onderzoekers hielden bovendien de groei van de embryo’s en het gewicht van de baby’s van hoofd tot romp bij. Een toename van 10 procent van het eten van ultrabewerkt voedsel bleek een significant effect te hebben op het ongeboren kind.

Lees ook: Overgewicht vergroot de kans op een miskraam en op geboorteafwijkingen.

Verminderde groei embryo

“Dan zie je dat er meerdere vrouwen zijn die veel ultrabewerkt voedsel eten en die hebben allemaal een wat kleiner embryo”, zegt Lenie van Rossem, voedingskundige en epidemioloog bij het Erasmus MC. “En je ziet dat bij vrouwen die minder ultrabewerkt voedsel eten het embryo gemiddeld wat groter is.”

Van Rossem deed het onderzoek en concludeert dat het eten van ultrabewerkt voedsel in verband kan worden gebracht met een groeiachterstand bij ongeboren baby’s. “Dat je het zo vroeg in het leven kunt zien, daar schrok ik echt van.”

Lees ook: Vrouwenconsult om risico zwangerschapscomplicaties te verminderen.

Andere invloeden op embryo

De data van de 700 zwangere vrouwen is gecorrigeerd op veelvoorkomende andere factoren die invloed hebben op het embryo. “We dachten, is het nou echt zo dat ultrabewerkte voedsel dat zo’n groot effect heeft op het ongeboren kind?”, legt de onderzoeker uit.

“Want vrouwen die ongezonder eten, die roken en drinken ook vaker en hebben minder gezondheidskennis. Daar hebben we rekening mee gehouden en we zagen nog steeds dat het effect van ultrabewerkte voeding op het embryo overeind bleef staan”, zegt Van Rossum.

Lees ook: Alcohol tijdens zwangerschap tast hersenstructuur foetus aan.

Effect vergelijkbaar met roken

Ze vergelijkt het met het effect van roken op een ongeboren baby: “We hebben ook gekeken wat roken doet met het embryo. We weten dat vrouwen die roken ook een kleiner embryo hebben en we zien dat het effect van ultrabewerkt voedsel in die richting komt.”

Verminderde embryonale groei tijdens het eerste trimester van de zwangerschap geeft een hoger risico op vroeggeboorte of een laag geboortegewicht, waarschuwt de onderzoeker. “Ik denk dat het goed is dat zwangere vrouwen zich realiseren dat zij al heel vroeg in de zwangerschap invloed kunnen uitoefenen op de gezondheid van hun kind.”

Lees ook: Toch drinken of roken: vrouwen vaak niet goed voorbereid op zwangerschap.

Aanvullend onderzoek nodig

Dat ultrabewerkt voedsel de gezondheid niet bevordert is wel duidelijk, maar of het effect van embryo ontwikkeling toe te schrijven is aan de hoeveelheid van dat voedsel, valt te betwisten. De groeiachterstand kan ook komen door het gebrek aan de noodzakelijke nutriënten. Dat is echter op te lossen met supplementen. Groeiachterstand kan door allerlei factoren komen die niet gemeten zijn, waaronder slaapschuld. Dit verhoogt ook nog eens de behoefte aan ultrabewerkt voedsel en het is dan de vraag of men zich moet richten op het eetpatroon of vooral de slaapkwaliteit verbeteren.

Om er precies achter te kunnen komen waarom het embryo achterblijft in de groei is er meer onderzoek nodig. “Het is een epidemiologisch onderzoek geweest, het zijn statistische verbanden. We weten nog steeds niet precies welk aspect van ultrabewerkte voeding zorgt voor het effect op de groei van het embryo”, zegt Van Rossem.

Lees ook: 10 soorten voeding waar je NIET bepaald gezonder van wordt.

Maar dat ultrabewerkt voedsel niet alleen dik maakt, maar ook ziek maakt én effect heeft op ongeboren baby’s in de baarmoeder, is volgens haar wel zeker. “We zien consistente gezondheidseffecten, dus er is echt wel iets aan de hand.”

Lees ook: 21 tips om zwanger te worden.

Meer informatie of afspraak maken?

Wil je meer informatie of een afspraak maken met onze vrouwelijke gynaecoloog bij SHE Health Clinics? Neem dan a.j.b. rechtstreeks contact met ons op via 085-2019275 of via ons contactformulier.

Meer lezen over vruchtbaarheid, kinderwens, zwangerschap en (on)gezonde leefstijl?