Het uitstrijkje: alles wat je moet weten over dit bevolkingsonderzoek

23 augustus 2022

Alle Nederlandse vrouwen tussen de dertig en zestig jaar krijgen om de vijf jaar een oproep voor het bevolkingsonderzoek naar baarmoederhalskanker. Een onderzoek dat bekend staat als ‘een uitstrijkje’.

Zeker wanneer je dit voor de eerste keer gaat doen, kan dit best spannend zijn. We vertellen je daarom alles wat je moet weten over dit bevolkingsonderzoek.

Bevolkingsonderzoek

Een bevolkingsonderzoek is een gratis medisch onderzoek om een ziekte vroeg op te sporen. In Nederland gebeurt dat voor drie veel voorkomende soorten van kanker:

Baarmoederhalskanker
Borstkanker
Darmkanker.

Daarmee kan de ziekte nog voor er klachten ontstaan worden ontdekt en is er in veel gevallen nog een goede behandeling mogelijk.

Het uitstrijkje

Het onderzoek naar baarmoederhalskanker bestaat uit een uitstrijkje, waarbij wat baarmoederslijmvlies afgenomen wordt. Je kunt ervoor kiezen om deze bij de huisarts uit te laten voeren of om het met een zelftest thuis te doen. Na je dertigste verjaardag ontvang je hierover automatisch een brief van de overheid. Door middel van een teststaafje worden cellen van de baarmoederhals afgehaald die vervolgens in een laboratorium worden onderzocht. Binnen vier weken na het uitstrijkje ontvang je de uitslag.

Lees ook: Waarom je alles zou moeten weten over het humaan papillomavirus (HPV).

Zwangerschap en menstruatie

Wanneer je een afspraak maakt voor het maken van een uitstrijkje is het verstandig om rekening te houden met je menstruatie. De test kan alleen worden uitgevoerd als je niet ongesteld bent, omdat bloed de uitslagen kan beïnvloeden.

Ook wanneer je zwanger bent tijdens de oproep, kun je de test beter even uitstellen. Het uitstrijkje is niet schadelijk, maar door de zwangerschap kunnen de cellen niet goed beoordeeld worden. Er wordt aangeraden minstens tot een half jaar na de bevalling te wachten voor het uitstrijkje; pas dan zijn alle cellen weer goed te controleren.

Spannend onderzoek

Deelname aan het bevolkingsonderzoek is niet verplicht. Vooral jonge vrouwen vinden het (laten) maken van een uitstrijkje spannend. Het is een inwendig onderzoek in de vagina, wat soms als fysiek of mentaal ongemakkelijk ervaren wordt. Deelnemen aan het bevolkingsonderzoek is wél heel belangrijk, omdat (voorstadia van) kanker op deze manier vroeg ontdekt kunnen worden. Een alternatief is om het onderzoek door de gynaecoloog te laten uitvoeren, alleen zijn daar veelal wel kosten aan verbonden.

Lees ook: Minder dan de helft van de vrouwen laat uitstrijkje maken.

Eendenbek

Als je weet wat je kunt verwachten, is het eigenlijk onnodig om heel nerveus te zijn. Schamen hoef je je sowieso niet: de assistente, huisarts of gynaecoloog doet dit soort onderzoeken dagelijks. Het enige waar hij of zij zich mee bezig houdt, is jou op je gemak stellen én het onderzoek zo goed mogelijk afnemen.

Bij het uitstrijkje maakt de huisarts, doktersassistent of gynaecoloog gebruik van een speculum, ook wel eendenbek genoemd. Dit is een instrument waarmee de baarmoedermond beter kan worden geopend. Vaak wordt deze eerst opgewarmd waardoor het minder koud aanvoelt. Wanneer je je goed ontspant, doet het inbrengen van de eendenbek in de meeste gevallen geen pijn.

Lees ook: Jonge vrouwen laten minder vaak uitstrijkje maken.

HPV

Het uitstrijkje wordt in het laboratorium eerst getest op HPV (humaan papillomavirus). Dit is een veelvoorkomend virus. Ruim 80 procent van de vrouwen draagt dit bij zich zonder het te weten. Het virus bestaat uit meer dan honderd soorten. Echter, vijftien daarvan kunnen baarmoederhalskanker veroorzaken. Als uit de eerste test blijkt dat er HPV aanwezig is, wordt de test uitgebreid met een onderzoek naar afwijkende cellen.

Vrouwen kunnen ook voor de zelftest kiezen. Deze test echter alleen op HPV en niet op afwijkende cellen. Wanneer uit de uitslag blijkt dat er wel HPV gevonden is, wordt daarom aangeraden om bij de huisarts of gynaecoloog alsnog een uitstrijkje te laten maken.

Lees ook: Wat is het verband tussen HPV en baarmoederhalskanker?

Uitslag van het uitstrijkje

De uitslag van het bevolkingsonderzoek kan bestaan uit verschillende resultaten. Wanneer er wel HPV wordt gevonden maar geen afwijkende cellen, word je meestal opgeroepen om binnen zes maanden een nieuwe test te doen. Deze test is alleen om met zekerheid te zeggen dat de cellen in de baarmoederhals gezond zijn. Vaak is het HPV-virus dan nog wel aanwezig. Het duurt namelijk twee jaar voor het lichaam deze zelf heeft opgeruimd.

Wanneer er wel (licht) afwijkende cellen worden gevonden, word je bij een afwijkend uitstrijkje doorgestuurd naar een gynaecoloog. Deze kijkt of er afwijkingen zijn aan de baarmoederhals. De kans is klein dat een behandeling nodig is, want vaak verdwijnen de afwijkende cellen vanzelf. In sommige gevallen is er wel sprake van een voorstadium van baarmoederhalskanker. Een voorstadium is echter nog geen baarmoederhalskanker en meestal goed te behandelen. Door behandeling kan baarmoederhalskanker vervolgens in veel gevallen worden voorkomen.

Lees ook: Afwijkend uitstrijkje? Dit zijn de vervolgstappen.

Meer informatie of afspraak maken?

Wil jij je medisch laten onderzoeken vanwege een afwijkend uitstrijkje of wil je een uitstrijkje of gynaecologisch onderzoek laten uitvoeren? Maak dan een afspraak met een vrouwelijke gynaecoloog bij onze SHE Health Clinics vrouwenkliniek. Hiervoor kun je rechtstreeks contact met ons opnemen via 085-2019275 of via ons contactformulier.

Meer lezen?

Korte wachttijden bij SHE. Health Clinics

Bij SHE Health Clinics hebben we korte wachttijden, dus kun je bij ons meestal snel geholpen worden door onze ervaren vrouwelijke zorgprofessionals.

Vergoeding door zorgverzekering

Met een doorverwijzing van een (huis)arts, vallen de meeste onderzoeken en behandelingen bij SHE Health Clinics onder de basisverzekering. Dit betekent dat deze medische zorg door jouw zorgverzekeraar wordt vergoed als je een verwijzing van jouw (huis)arts hebt. Houd wel rekening met je eigen risico.

SHE. Health Clinics: alle medische- en paramedische vrouwenzorg op één locatie

Door onze ervaring in het leveren van efficiënte vrouwenzorg, hanteren wij beperkte diagnostiek in korte tijd en een gering aantal polikliniek bezoeken; oftewel een korte en efficiënte zorgcyclus waarbij de vrouwelijke patiënt centraal staat. Vanwege onze onafhankelijkheid en snel diagnostiek, kunnen onnodige opnames en verdere klinische behandelingen worden voorkomen.
Om nog meer reductie in zorgkosten te bereiken hanteren wij een combinatie van multidisciplinaire zorg en complementaire zorg. Dat resulteert in de beste zorg voor vrouwen met een kortere zorgcyclus, waardoor tijd en kosten worden bespaard de patiënt, doorverwijzende arts en de zorgverzekeraar.

Meer weten over ons brede zorgaanbod voor vrouwen of wil je weten wat wij als vrouwenkliniek voor je kunnen betekenen? SHE Health Clinics helpt je graag verder! Wij zijn een zelfstandig behandelcentrum (ZBC) met verzekerde- en onverzekerde medische zorg voor onder andere: preventie, leefstijl, preventieve medische onderzoeken, gynaecologie, seksuologie, menopauze, overgangsklachten, bekkenbodemklachten, borstonderzoek, urologie, dermatologie, cardiologie, chirurgie, neurologie, psychologie, radiologie, interne geneeskunde, pijnklachten, stress, burn-out, slaapproblemen, vermoeidheid, overgewicht, revalidatie en cosmetiek. Veruit de meeste onderzoeken en behandelingen vallen onder verzekerde zorg, welke vergoed wordt vanuit het basispakket.

Je kunt ons bereiken op 085-2019275 of gebruik maken van ons contactformulier.

Bronnen: RIVM, KWF, SHE. Health Clinics

Wil je op de hoogte blijven van onze leukste artikelen, nieuwsupdates en winacties? Schrijf je hieronder dan gratis in voor onze nieuwsbrief.