Sepsis: een levensbedreigende aandoening die onmiddellijke medische aandacht vereist

11 maart 2024

Sepsis, vaak aangeduid als bloedvergiftiging, is een ernstige en potentieel levensbedreigende aandoening die ontstaat als reactie op een infectie. Het wordt gekenmerkt door een ontregelde immuunrespons van het lichaam op een infectie, wat leidt tot systemische ontsteking en orgaanfalen. Sepsis kan snel verslechteren en vereist onmiddellijke medische interventie.

In dit artikel beschrijven we de oorzaken, symptomen, diagnose, behandeling en preventie van sepsis, gebaseerd op recente wetenschappelijke bevindingen.

Oorzaken van sepsis

Sepsis wordt meestal veroorzaakt door een infectie in het lichaam, die kan optreden wanneer bacteriën, virussen, schimmels, parasieten of andere pathogenen het lichaam binnendringen. Deze infectie kan elk deel van het lichaam aantasten, inclusief de longen, urinewegen, huid, buikholte, hersenen of andere organen. Vaak voorkomende oorzaken van sepsis zijn:

Longinfecties: Longontsteking is een veelvoorkomende oorzaak van sepsis. Bacteriële, virale of schimmelinfecties in de longen kunnen leiden tot sepsis als de infectie niet adequaat wordt behandeld.
Urinaire infecties: Infecties van de urinewegen, zoals een blaasontsteking of een nierinfectie, kunnen ook sepsis veroorzaken als de bacteriën zich verspreiden naar de bloedbaan.
Intra-abdominale infecties: Infecties in de buikholte, zoals appendicitis, diverticulitis of peritonitis, kunnen leiden tot sepsis als de infectie zich verspreidt naar het bloed.
Huidinfecties: Ernstige huidinfecties, zoals cellulitis, steenpuisten of wonden die geïnfecteerd raken, kunnen ook sepsis veroorzaken als de infectie zich verspreidt.
Infecties van de bloedbaan: Soms kan sepsis ontstaan door directe infectie van de bloedbaan, bijvoorbeeld door intraveneuze katheters, chirurgische ingrepen, of door bacteriëmie (bacteriën in het bloed).
Andere infecties: Infecties van andere organen of systemen, zoals hersenvliesontsteking, infecties van de botstructuren of infecties van het hart (endocarditis), kunnen ook leiden tot sepsis als de infectie zich verspreidt.

Echter, niet alle infecties leiden tot sepsis. Gelukkig kan het immuunsysteem van het lichaam de meeste infecties effectief bestrijden zonder dat sepsis optreedt. Maar bij sommige individuen kan het immuunsysteem overreageren op een infectie, wat kan resulteren in een ontregelde immuunrespons die sepsis veroorzaakt. Daarom is het van cruciaal belang om infecties snel en effectief te behandelen om het risico op sepsis te verminderen.

Verhoogd risico op sepsis tijdens zwangerschap

Zwangere vrouwen lopen een verhoogd risico op sepsis, omdat zwangerschap verschillende veranderingen in het lichaam met zich meebrengt die het immuunsysteem kunnen beïnvloeden en het risico op infecties kunnen vergroten. Sepsis kan optreden bij zwangere vrouwen als reactie op een infectie elders in het lichaam, waarbij bacteriën of andere pathogenen in de bloedbaan terechtkomen en een overweldigende ontstekingsreactie veroorzaken die leidt tot orgaanfalen en levensbedreigend kan zijn voor zowel de moeder als de baby.

Enkele redenen waarom zwangere vrouwen een verhoogd risico op sepsis hebben, zijn onder meer:

Veranderingen in het immuunsysteem: Tijdens de zwangerschap ondergaat het immuunsysteem van een vrouw veranderingen om ervoor te zorgen dat het zich niet tegen de zich ontwikkelende foetus keert. Deze veranderingen kunnen echter het vermogen van het lichaam om infecties te bestrijden verminderen, waardoor zwangere vrouwen vatbaarder worden voor infecties.
Hormonale veranderingen: Hormonale veranderingen tijdens de zwangerschap kunnen de vatbaarheid voor bepaalde infecties verhogen. Bijvoorbeeld, verhoogde niveaus van het hormoon progesteron kunnen de spiertonus van de urinewegen verminderen, waardoor zwangere vrouwen vatbaarder worden voor urineweginfecties.
Fysieke veranderingen: De fysieke veranderingen die gepaard gaan met zwangerschap, zoals een vergrote baarmoeder en veranderingen in de bloedstroom, kunnen de kans op infecties vergroten, met name infecties van de urinewegen, de luchtwegen en de geslachtsorganen.
Verhoogde kans op complicaties: Zwangere vrouwen lopen een verhoogd risico op bepaalde complicaties die sepsis kunnen veroorzaken, zoals vroegtijdige breuk van de vliezen, vroeggeboorte, infecties van de baarmoeder en urineweginfecties.

Zwangere vrouwen dienen zich bewust te zijn van de tekenen en symptomen van sepsis, zoals koorts, snelle ademhaling, verwardheid, een snelle hartslag en een verminderde urineproductie. Ze moeten onmiddellijk medische hulp zoeken als deze symptomen optreden. Vroege detectie en behandeling van sepsis zijn namelijk essentieel om ernstige complicaties te voorkomen en de gezondheid van zowel de moeder als de baby te beschermen.

Symptomen van sepsis

De symptomen van sepsis kunnen variëren afhankelijk van de ernst van de infectie en de respons van het individuele lichaam. Veel voorkomende symptomen zijn:

zijn enkele veelvoorkomende symptomen van sepsis:

Koorts: Patiënten met sepsis kunnen koorts hebben, wat een van de eerste tekenen van een infectie is. Koorts wordt gekenmerkt door een verhoogde lichaamstemperatuur boven de normale waarden.
Snelle ademhaling (tachypneu): Ademhalingssnelheid die hoger is dan normaal kan optreden als gevolg van longontsteking of andere ademhalingsproblemen die vaak gepaard gaan met sepsis.
Verhoogde hartslag (tachycardie): Een snelle hartslag is een ander veelvoorkomend symptoom van sepsis. Dit kan worden veroorzaakt door het lichaam dat probeert de bloeddruk te handhaven in reactie op de infectie.
Verwardheid: Patiënten met sepsis kunnen verward, gedesoriënteerd of geagiteerd zijn. Dit kan het gevolg zijn van een gebrek aan zuurstof naar de hersenen als gevolg van een lage bloeddruk of andere complicaties van sepsis.
Extreme vermoeidheid: Ernstige vermoeidheid kan optreden als gevolg van de stress en ontsteking die het lichaam ervaart als reactie op de infectie.
Koude rillingen: Patiënten met sepsis kunnen koude rillingen ervaren, wat een teken kan zijn van een verhoogde hartslag en een reactie van het lichaam op de infectie.
Lage bloeddruk (hypotensie): Een van de meest ernstige symptomen van sepsis is een lage bloeddruk, die kan leiden tot duizeligheid, flauwvallen en in ernstige gevallen tot shock.
Pijn: Sepsis kan gepaard gaan met pijn op verschillende plaatsen in het lichaam, afhankelijk van de oorsprong van de infectie. Dit kan onder meer buikpijn, pijn op de borst, gewrichtspijn of hoofdpijn omvatten.
Orgaanfalen: In ernstige gevallen kunnen patiënten ook orgaanfalen ervaren.

Sepsis kan snel verslechteren en levensbedreigend zijn. Als je vermoedt dat jij of iemand anders sepsis heeft, zoek dan onmiddellijk medische hulp. Vroege behandeling kan de prognose verbeteren en levens redden!

Diagnose van sepsis

De diagnose van sepsis is gebaseerd op een combinatie van klinische evaluatie, bloedonderzoek en beeldvormende tests. Bloedonderzoek kan afwijkingen laten zien zoals een verhoogd aantal witte bloedcellen, verhoogde niveaus van ontstekingsmarkers en een verstoorde zuur-basebalans. Beeldvormende tests zoals röntgenfoto’s, CT-scans of echografie kunnen helpen bij het identificeren van mogelijke bronnen van infectie.

Behandeling van sepsis

De behandeling van sepsis vereist opname in het ziekenhuis en een multidisciplinaire aanpak die is gericht op het bestrijden van de infectie, het stabiliseren van vitale functies en het voorkomen van orgaanfalen. Dit zijn de belangrijkste aspecten van de behandeling van sepsis:

Antibiotica: Intraveneuze antibiotica worden zo snel mogelijk toegediend om de infectie te bestrijden. De keuze van het antibioticum wordt bepaald door de vermoedelijke oorzaak van de infectie en lokale antimicrobiële richtlijnen.
Vloeistoftherapie: Patiënten met sepsis hebben vaak een lage bloeddruk als gevolg van vasodilatatie en verlies van vocht uit de bloedvaten. Vloeistoffen worden intraveneus toegediend om de bloeddruk te stabiliseren en de bloedcirculatie te ondersteunen.
Vasopressoren: In ernstige gevallen van sepsis kan de bloeddruk nog steeds te laag blijven ondanks vloeistoftherapie. Vasopressoren worden gebruikt om de bloeddruk te verhogen door de vernauwing van de bloedvaten.
Beademingsondersteuning: Patiënten met ernstige sepsis kunnen ademhalingsondersteuning nodig hebben, inclusief mechanische ventilatie, om voldoende zuurstof in het bloed te krijgen en de ademhaling te ondersteunen.
Ondersteunende zorg: Patiënten met sepsis hebben vaak ondersteunende zorg nodig om orgaanfalen te voorkomen en te behandelen. Dit kan onder meer het monitoren van vitale functies, correctie van elektrolytstoornissen, voedingsondersteuning en pijnbestrijding omvatten.
Chirurgische interventie: In sommige gevallen kan chirurgische interventie nodig zijn om de bron van de infectie te identificeren en te verwijderen, zoals bij abcessen, peritonitis of gangreen.
Monitoring en follow-up: Patiënten met sepsis worden nauwlettend gevolgd op tekenen van verbetering of verslechtering. Herhaalde beoordelingen van klinische status, laboratoriumtests en beeldvormende onderzoeken kunnen worden uitgevoerd om de voortgang van de behandeling te beoordelen.

Sepsis is een medisch noodgeval dat snel kan verslechteren en levensbedreigend kan zijn. Vroege herkenning en behandeling zijn cruciaal om de prognose van de patiënt te verbeteren en complicaties te voorkomen. Daarom is het essentieel om bij vermoedelijke gevallen van sepsis onmiddellijk medische hulp in te roepen en/of ziekenhuisopname te regelen.

Preventie van sepsis

Preventie van sepsis richt zich voornamelijk op het voorkomen van infecties die sepsis kunnen veroorzaken. Dit omvat goede hygiënepraktijken, zoals regelmatig handen wassen en het vermijden van risicofactoren voor infectie, zoals intraveneus drugsgebruik en niet-gecontroleerde chronische aandoeningen zoals diabetes en auto-immuunziektes.

Lees ook: Auto-immuunziekten: welke komen bij vrouwen het meest voor?

Meer lezen?