Soja is een veelbesproken voedingsmiddel, vooral als het gaat om de gezondheid van vrouwen. Hoewel soja rijk is aan eiwitten en vaak wordt geprezen om zijn gezondheidsvoordelen, zijn er ook zorgen over mogelijke negatieve effecten, met name vanwege de aanwezigheid van isoflavonen. Deze plantaardige stoffen bootsen het vrouwelijke hormoon oestrogeen na, wat zowel positieve als negatieve gevolgen kan hebben.
In dit artikel beschrijven we de mogelijke gezondheidsrisico’s van soja, de impact ervan op het lichaam, aandoeningen die het kan veroorzaken en gezonde alternatieven.
Wat is soja?
Soja is een peulvrucht die vaak wordt verwerkt in producten zoals tofu, sojamelk, sojasaus en vleesvervangers. Het bevat fyto-oestrogenen, stoffen die lijken op het vrouwelijke hormoon oestrogeen. Hoewel deze stoffen natuurlijke verbindingen zijn, kunnen ze invloed hebben op de hormoonbalans in het lichaam.
Mogelijke gezondheidsrisico’s van soja voor vrouwen
Het verband tussen soja en gezondheid is controversieel, vooral in de context van de gezondheid van vrouwen. De controverse komt deels voort uit de activiteit van isoflavonen in soja, die in het lichaam een soortgelijke activiteit kunnen uitoefenen als oestrogeen. Isoflavonen staan bekend als fyto-oestrogenen (ook bekend als plantaardige oestrogenen), die een vergelijkbare structuur hebben als menselijk oestrogeen. Fyto-oestrogenen kunnen zich binden aan oestrogeenreceptoren op celniveau en de binding van andere oestrogenen blokkeren, waardoor een beschermend effect ontstaat. Daarom kunnen ze echt goed zijn voor de gezondheid van vrouwen, vooral als ze worden geconsumeerd tijdens bepaalde fasen van de levenscyclus.
Echter, vanwege de werking van fyto-oestrogenen, kan soja voor vrouwen ook een aantal gezondheidsrisico’s met zich meebrengen waaronder:
1. Hormonale balans
Isoflavonen in soja kunnen de hormonale balans beïnvloeden. Ze hebben een zwakkere werking dan lichaamseigen oestrogenen, maar bij hoge consumptie kunnen ze het hormonale evenwicht verstoren. Dit kan leiden tot veranderingen in de menstruatiecyclus beïnvloeden.
Doordat de fyto-oestrogenen de natuurlijke hormoonbalans kunnen verstoren, kan dit vooral problematisch zijn voor vrouwen met hormonale aandoeningen zoals endometriose of PCOS.
Lees ook: Hoe blijf je met een gezonde leefstijl hormonaal in balans?
2. Schildklierfunctie
Soja bevat stoffen (goitrogenen) die de werking van de schildklier kunnen remmen. Dit kan leiden tot hypothyreoïdie (trage schildklier), vooral bij vrouwen die al gevoelig zijn voor schildklieraandoeningen.
Vooral bij mensen met een bestaande schildklieraandoening, kan soja symptomen zoals vermoeidheid en gewichtstoename verergeren.
Lees ook: Schildklierproblemen die vaak bij vrouwen voorkomen.
3. Borstkanker
Er is veel discussie over de relatie tussen soja en borstkanker. Sommige wetenschappelijke onderzoeken wijzen op een mogelijk verhoogd risico door de oestrogeen-achtige effecten van isoflavonen, terwijl andere studies juist een beschermend effect suggereren. De resultaten zijn niet eenduidig, en het is raadzaam om met een medisch professional te overleggen over soja-consumptie, vooral bij een persoonlijke of familiale voorgeschiedenis van borstkanker.
Lees ook: Wat zijn de 12 symptomen van borstkanker?
4. Vruchtbaarheidsproblemen
Overmatige consumptie van soja kan de menstruatiecyclus beïnvloeden en mogelijk de vruchtbaarheid verminderen.
5. Spijsverteringsproblemen
Soja bevat antinutriënten zoals fytinezuur, die de opname van belangrijke mineralen zoals calcium en ijzer kunnen verminderen. Hierdoor kunnen spijsverteringsklachten ontstaan.
6. Allergieën
Sommige mensen ontwikkelen een allergie voor soja, wat kan leiden tot huiduitslag, ademhalingsproblemen of spijsverteringsklachten.
Producten die soja bevatten en mogelijke alternatieven
Soja is aanwezig in diverse voedingsmiddelen. Hieronder een overzicht van veelvoorkomende producten met soja en mogelijke alternatieven:
- Sojamelk en sojayoghurt: Alternatieven zijn amandelmelk, kokosmelk, notenmelk, havermelk, kokosyoghurt of rijstmelk.
- Tofu en Tempeh: Kies voor andere plantaardige eiwitbronnen zoals kikkererwten, linzen of gefermenteerde soja zoals miso en natto, die minder isoflavonen bevatten.
- Sojasaus en miso: Gebruik tamari (glutenvrije sojasaus) of kokosamino’s als vervanger.
- Eiwitshakes of -poeders op basis van soja: Kies voor vergelijkbare producten zonder soja als (basis)ingrediënt.
- Vleesvervangers: Veel vegetarische producten (zoals sojaburgers) bevatten soja. Let op etiketten en overweeg alternatieven op basis van bijvoorbeeld tempeh, erwteneiwit of seitan als vleesvervanger zonder soja.
- Bewerkte voedingsmiddelen: Soja wordt vaak toegevoegd aan snacks, repen en kant-en-klare maaltijden. Controleer ingrediëntenlijsten zorgvuldig.
Deze beschreven alternatieven bieden vergelijkbare voedingsstoffen zonder de risico’s die aan soja verbonden zijn.
Lees ook: Unieke voedingsbehoeften van vrouwen.
Veel gestelde vragen over soja
Is alle soja slecht voor je gezondheid?
Niet per se. Matige consumptie van gefermenteerde soja (zoals miso of tempeh) kan minder schadelijk zijn dan bewerkte vormen.
Zijn isoflavonen hetzelfde als fyto-oestrogenen?
Isoflavonen en fyto-oestrogenen zijn nauw met elkaar verbonden, maar ze zijn niet exact hetzelfde. Fyto-oestrogenen zijn plantaardige stoffen die in het lichaam een oestrogeenachtige werking kunnen hebben. Ze worden onderverdeeld in verschillende groepen, waaronder isoflavonen, lignanen en coumestanen. Isoflavonen vormen dus een specifieke subcategorie binnen de bredere groep van fyto-oestrogenen.
Kan ik af en toe soja eten?
Ja, af en toe een kleine hoeveelheid soja is meestal veilig. Het probleem ontstaat bij overmatige consumptie.
Hoe weet ik of ik gevoelig ben voor soja?
Let op symptomen zoals spijsverteringsproblemen, vermoeidheid of hormonale schommelingen na het eten van soja.
Is biologische soja gezonder?
Biologische soja bevat minder pesticiden, maar heeft nog steeds dezelfde fyto-oestrogenen.
Kan ik allergisch zijn voor soja?
Ja, sommige mensen hebben een allergie voor soja. Raadpleeg een arts als je symptomen ervaart na het eten ervan.
Door bewust te kiezen voor alternatieven en je inname van sojaproducten te beperken, kun je mogelijke gezondheidsrisico’s vermijden. Als je vragen hebt over jouw dieet of gezondheid, neem dan contact op met een specialist of leefstijlgeneeskunde arts bij SHE Health Clinics voor persoonlijk advies!
Meer lezen?
- SHE Health Clinics overzicht medisch zorgaanbod.
- SHE Health Clinics kennisbank.
- Vrouwen en het microbioom: Wat je moet weten.
- 10 gezonde redenen om vaker avocado te eten.
- Welke voedingsmiddelen versnellen het verouderingsproces?
- Vrouwenhart heeft meeste baat van voeding met kalium.
- De beste prebiotica en probiotica: Wat zijn ze en waarom zijn ze belangrijk?
- Linolzuur: het meest destructieve ingrediënt in jouw voeding.
- Plant-based voeding voor vrouwen: voordelen en overwegingen.
- Gember: Dít zijn de gezonde voordelen!
- Voedingstips voor polycysteus ovarium syndroom (PCOS).
- Het eten van sterk bewerkte voedingsmiddelen in verband gebracht met cognitieve achteruitgang en beroerte.
- Waarom suiker funest voor jouw lichaam is.
- Zelf je lichaam ontzuren: Wat je moet weten.
- MCT C8 olie en Omega-3: gezonde voeding voor jouw hersenen.
- Waarom vrouwen beter geen kaas kunnen eten.
- Laaggradige ontstekingen: Wat kun je er zelf tegen doen?
- 10 soorten voeding waar je NIET bepaald gezonder van wordt.
Auteur: Redactie
Bronnen: SHE Health Clinics, In Vivo, Wiley, The Nutrition Source, PubMed, University of Toronto, Geneesmiddelen Bulletin, Nederlandse Vereniging voor Veganisme, Life Extension, Healthline
