10 soorten voeding waar je NIET bepaald gezonder van wordt

30 juni 2023

Ongezonde smaakversterkers, kleurstoffen, emulgatoren, conserveringsmiddelen, zouten en suikers vind je bijna in alle bewerkte producten van de supermarkt. Voedselproducenten hebben nu eenmaal niet altijd de volksgezondheid voor ogen tijdens de vervaardiging van hun product. Maar een aantal producten spant de kroon. We lichten er tien voor je uit, zodat je vervolgens jouw voedingspatroon weer een beetje gezonder kunt maken.

Onze gezondheid staat in direct verband met het voedsel dat we dagelijks tot ons nemen. En veel van dat eten kopen wij als bewerkt voedsel in de supermarkt of bijvoorbeeld bij afhaalrestaurants en fastfoodketens. Steeds meer wordt het algemeen bekend dat er gevaren op langere termijn kleven aan het eten van geconserveerd en bewerkt voedsel. Grote gevaren. Die bredere kennis heeft zijn effect. Steeds meer mensen eten bewuster omdat ze ervan doordrongen raken hoe belangrijk voedsel voor je algehele gestel is en dat onbewerkt en vers voedsel het meest gezond is voor al je organen.

Toch is er nog een aantal voedingsmiddelen dat wij gedachteloos verorberen terwijl de gezondheidsrisico’s behoorlijk groot kunnen zijn.

Lees ook: Stijging aantal Nederlanders met overgewicht: ‘Verleiding ongezonde voeding te groot’.

Hierbij daarom een lijst van de ‘gevaarlijkste’ (supermarkt)producten waarbij het oppassen geblazen is.

1. Gekweekte zalm

Zalm is een vette vis met een hoog gehalte aan zeer gezonde omega 3 vetzuren, die zorgen voor bescherming tegen hart- en vaatziekten. In principe is zalm dus heel erg gezond. Vroeger was het een zeer exclusieve en dure vis, maar tegenwoordig liggen supermarkten er vol mee. Dat komt doordat zalm op grote schaal gekweekt wordt. Die kweekzalm leeft in kleine, overvolle bassins en zwemt in zijn eigen afval. Om ziekten, schimmels en huidverwondingen te bestrijden, worden de dieren volgepompt met antibiotica. Wilde zalmen eten krill en garnalen en krijgen daardoor hun roze kleur. De kweekzalm is grijs en via schadelijke kleurstoffen wordt de rode kleur nagebootst. Ook krijgen de zalmen groeihormonen toegediend. Volgens een wetenschappelijk onderzoek van Dr. David Carpenter van het Institute for Health and the Environment van de University of Albany (USA) geeft kweekzalm een verhoogd risico op kanker vanwege chemicaliën, PCB’s, vlamvertragers en pesticides.

Welke zalm kun je dan wel eten? Biologische zalm met het keurmerk EKO. Die is ook gekweekt, maar de vissen krijgen geen medicijnen (antibiotica), kleurstoffen of (groei)hormonen toegediend, hebben veel meer ruimte om te zwemmen en eten natuurlijk voedsel waardoor ze van nature roze zijn. Wilde zalm, voornamelijk afkomstig uit Alaska, is het beste om te eten. Ze worden daar met hengels gevangen.

Lees ook: Nieuw onderzoek: verhoogt risico op huidkanker bij twee porties vis per week.

2. Melkvervangers

99% van alle melkvervangers (ook de biologische varianten), bestaan uit water, suiker en toegevoegde synthetische vitaminen en mineralen. De bedoeling van al die melkvervangers is, dat het koemelk vervangt. In koemelk zitten voor ons waardevolle voedingsstoffen zoals calcium en eiwitten. Dit wordt in melkvervangers synthetisch toegevoegd. Naast dat het altijd een veel beter idee is om deze uit andere verse, pure, natuurlijke voeding te halen (uit groente bijvoorbeeld) is het negen van de tien keer erg ongezond, omdat er vrij veel suiker of een alias suiker als maltodextrine, dextrose, agave en bewerkte honing wordt toegevoegd.

We kunnen tegenwoordig allerlei soorten melkvervangers en lactosevrije dranken kopen, van notenmelk tot rijstemelk. In amandelmelk vinden we bijvoorbeeld op een liter maar 2% amandelen, dit is wettelijk zo geregeld. Voor minder mag de drank geen amandelmelk worden genoemd en zorgen fabrikanten er dus voor, dat ze precies netjes op dat randje balanceren maar verder niet erg veel productiekosten hebben. De rest is water, suiker en allerlei hulpstoffen. Ongezoet lijkt ook gezonder, en daar zit natuurlijk geen suiker in, maar je betaalt wel erg veel geld voor een pak water. Wil je echt een melkvervanger? Kies dan voor onbewerkte havermelk. Daar zit tenminste dan nog IETS van waardevolle voedingsstoffen in, maar ook hier geldt dat het rijk is aan water en suiker. Maak je eigen havermelk en voeg hieraan eventueel zelf wat natuurlijk voedingssupplementen aan toe zoals een melkzuurbacterie of vitaminen. Dit is naast veel voordeliger ook veel voedzamer!

3. Margarine

Margarine wordt vaak aangeprezen als een gezond alternatief voor roomboter. Niets is minder waar. De twee hebben ook weinig met elkaar te maken. Boter is gemaakt van melk en margarine van oliën en dierlijke of plantaardige vetten. Via een chemisch proces worden vetten gehard en van onverzadigd naar verzadigd vet omgezet waarbij veel natuurlijke voedingsstoffen verloren gaan. Er ontstaan daardoor ook gevaarlijke transvetzuren die het gehalte slechte cholesterol in je bloed verhogen waardoor ziektes en overgewicht ontstaan. Veel producenten hebben de hoeveelheid transvetten in margarine onder druk van politiek en opinie verminderd, maar er bestaan nog steeds margarines die ze bevatten. Veel beter is het om roomboter te gebruiken. Transvetten bevinden zich bijvoorbeeld ook in producten als koekjes, snacks, snoep, koffiemelkpoeder en pizza’s.

Een andere problematische stof in sommige margarines zijn plantensterolen, die in de cholesterolverlagende margarines zitten. Het zijn vetachtige stoffen die de opname van cholesterol blokkeren. Dat klinkt gezond, maar de plantensterolen stapelen zich op in weefsel en bloed en het is gebleken dat mensen die geen last van te hoog cholesterol hebben, door plantensterolen juist last krijgen. Vooral op de lange termijn lijken er gezondheidsrisico’s.

Canadees onderzoek met ratten toonde verband aan tussen plantensterolen en beroertes. Diverse studies uit landen als Nieuw-Zeeland, Canada en Finland stellen dat er een toename bestaat van hartinfarcten en vaatproblemen bij langdurige inname van cholesterolverlagende plantensterolen. Sommige wetenschappers vinden dan ook dat grote hoeveelheden plantensterolen alleen onder begeleiding van een arts mogen worden gegeven. In Canada heeft men cholesterolverlagende margarine verboden.

4. Tomaten uit blik

Ingeblikte tomaten zitten in blikken die bekleed zijn met een kunststof die synthetisch oestrogeen bisfenol-a oftewel BPA bevat. BPA wordt zeer vaak in verband gebracht met hart- en vaatziekten en onvruchtbaarheid. Bij andere ingeblikte groenten is het probleem niet zo groot als bij tomaten, want door het zuur van de tomaten komt de BPA vrij. Koop tomaten in puree of blokjes variant dus altijd in een kartonnen verpakking of glazen verpakking!

5. Vleesvervangers

Alhoewel recentelijk naar buiten kwam, dat de vleesvervangers beter worden van kwaliteit en soms meer gezonde groente bevatten, is en blijft het merendeel van deze productgroep vaak een regelrechte ongezonde calorie-bom. Om een vleesvervanger smakelijk en houdbaar te maken worden er enorm veel hulpstoffen en ongezonde E-nummers gebruikt. Daarnaast worden de meeste vleesvervangers (vooral in supermarkten) voorbewerkt. Dit houdt meestal voorbakken en frituren in. Dit maakt zo’n vegetarische burger meteen 10 x vetter!! De burgers worden bijvoorbeeld vaak gemaakt van soja (veelal genetisch gemodificeerd). Deze zuigen enorm veel vet op en het worden in onze koekenpannen of frituur een soort sponsjes. Dit levert onnodig veel extra ongezond vet op. Er worden ook vaak alias suikers gebruikt om alles smaak te geven. In veel gevallen kun je beter voor een stukje biologisch vlees kiezen bij de biologische slager.

Gelukkig is er kaf van het koren te scheiden. Kies voor echte pure vervangers als tempeh of lupine. Deze producten kun je kopen in de biowinkel. Je kunt hier zelf je vegetarische vleesvervangers van maken, zelf alles op smaak brengen en de complete regie houden over wat je eet.

6. Bewerkt vlees

Onder bewerkt vlees vallen alle vleesproducten die zijn geconserveerd door ze te roken, te drogen, te zouten of door er conserveringsmiddelen aan toe te voegen. Sinds 2015 heeft de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) bewerkt vlees en rood vlees op de lijst met kanker veroorzakende producten en stoffen gezet. Ze staan daarmee op dezelfde lijst als asbest, alcohol en sigaretten, want – zo stelt de WHO -, het bewijs voor het verband met kanker is even sterk. Dat wil echter niet zeggen dat bijvoorbeeld bacon even gevaarlijk is als asbest, maar de gezondheidsrisico’s van bijvoorbeeld rookworst, ingeblikt vlees of salami mogen niet gebagatelliseerd worden. Volgens onderzoek van de WHO neemt het risico op darmkanker met 18 procent toe bij elke 50 gram bewerkt vlees die dagelijks wordt gegeten! Het is daarom belangrijk om de aanbeveling van het Wereld Kanker Onderzoek Fonds rondom het eten van vlees te blijven opvolgen. Dat benadrukken gezondheidsorganisaties en kankerexperts wereldwijd. De aanbeveling ter preventie van kanker is om per week maximaal 3 porties rood vlees – en weinig tot geen bewerkt vlees – te eten.

Lees ook: Onderzoek onder hartpatiënten: sterk bewerkte voeding verkleint overlevingskansen.

7. Rood vlees

Rood vlees is een verwarrend begrip. Veel mensen denken erbij aan rauwe biefstuk of carpaccio. Maar rauw heeft er niets mee te maken. Rood vlees is spiervlees van alle zoogdieren. Gevogelte dus niet, dat heet wit vlees. Bewerkt vlees als een hamburger, ook als is hij door en door gebakken, is dus ook rood vlees. Het verband russen rood vlees en maagkanker is in verschillende studies aangetoond. Ook aderverkalking en hartfalen zijn risico’s die aan het eten van rood vlees kleven. In rood vlees komt de stof carnitine voor die in de darmen wordt omgezet tot de stof TMAO. Deze veroorzaakt aderverkalking maar kan ook acuut hartfalen teweegbrengen. De rode kleur van rood vlees wordt veroorzaakt door heemijzer. Maar deze stof lijkt ook een rol te spelen bij het ontstaan van dikkedarmkanker doordat het de darmwand beschadigt. Het Wereld Kanker Onderzoek Fonds toonde in studies aan dat het eten van 100 gram rood vlees per dag de kans op deze kanker met 30 procent vergroot. Het advies luidt dan ook: niet meer dan 500 gram rood vlees per week eten.

Lees ook: Hoe kankerverwekkend is vlees?

10 soorten voeding waar je NIET bepaald gezonder van wordt

8. Glutenvrij

Een hippe trend is glutenvrij. Dankzij boeken als “Broodbuik” zijn we plotseling bang voor gluten geworden. Mensen met Coeliakie (een heftige intolerantie/allergie voor maar een kruimel gluten), ervaren deze hippe golf zowel positief als negatief. Het is natuurlijk fijn, dat er nu ontzettend veel glutenvrije producten op de markt zijn die het leven wat aangenamer kunnen maken. Anderzijds worden deze patiënten vrijwel nergens echt serieus meer genomen (“Daar heb je weer zo’n gezonde freak!”) en de producten zijn veelal verre van gezond. Gluten kun je een beetje zien als lijm in tal van producten. Je begrijpt dat als dit wegvalt, dit moet worden opgevangen met tal van andere hulpstoffen om dezelfde textuur, elasticiteit, smaak, kleur en geur te verkrijgen. Dit zorgt meestal voor producten bomvol suiker, vetten, kunstmatige hulpstoffen en smaakversterkers. Ook hier moeten we net als bij veganistisch en andere allergie-informatie opletten of de info ook klopt. Het gebeurt namelijk vaak dat een product een keurmerk van glutenvrij draagt, maar er echter toch (sporen) van gluten aanwezig zijn. Dit is voor iemand die gluten mijdt vanwege de geruchten niet gevaarlijk, maar voor mensen met Coeliakie kan dit vreselijke gevolgen hebben.

Gelukkig wordt op allergie-informatie strenger toegezien, maar vanwege de enorme hypes worden er ook veel producten uit het buitenland gehaald waar wet- en regelgevingen anders kunnen zijn en minder op wordt toegezien. Het blijft dus altijd opletten. Maak liever al je glutenvrije producten zelf. Dat kost niet meer tijd dan je kwijt bent aan uitpuzzelen, etiketten lezen, rondmailen/bellen naar fabrikanten om erachter te komen waar nu wel/geen gluten in zit. Plus: je bent 100% zeker van je zaak, en gezonder af. En… aanzienlijk goedkoper! Want vergis je niet, voor de meeste van al deze hippe producten wordt een premium prijs gevraagd.

9. Ontbijtproducten

Als we de verpakkingen mogen geloven, kunnen we iedere morgen knettergezond de dag starten met repen, shakes, ontbijtdrankjes, voorgekauwde granen en tal van andere gesuikerde meuk. Alles lijkt mooi en gezond…. Maar wat zeggen ze ook alweer over iets wat te mooi lijkt om waar te zijn? Juist, dat geldt absoluut voor ontbijtproducten. Ontbijtproducten zijn bedacht door de voedselindustrie. We hebben al die complete waanzin niet nodig om onze dag gezond op te starten. Ook als je weinig tijd hebt in de morgen, kun je zelf een bordje (biologische) havermoutpap, een kom havermout met yoghurt en vers fruit, een bordje verse gestoomde groenten, een heerlijke omelet, een paar boekweit-pannenkoekjes, of een paar havermoutwafels bakken. Dit alles is gezonder, goedkoper en volwaardiger.

Vrijwel alle voorbewerkte ontbijtproducten bevatten suiker, suiker en nog eens suiker! Daar krijg je inderdaad zo op de nuchtere maag na een gemiddelde nachtrust en ruststofwisseling in de morgen een energie stoot van. Echter, niet lang daarna komt de dip…. Ook gezond verklaarde smoothies hebben dit zelfde effect als deze uit fruit bestaan. Beter zijn complexe koolhydraten (low-GI), die geleidelijk energie afgeven. En je een vol gevoel geven. Goede combinaties tussen vetten, koolhydraten en eiwitten zijn onder andere havermout met yoghurt en vers zomerfruit met lage fruitsuikers. Eventueel een beetje kokosolie erdoor geroerd maakt dit een volwaardig ontbijt waar je een ochtend lang op kunt teren. Dat gaat je minder goed lukken als je je dag opstart met een kom suiker-cruesli of geanola, een glas drinkontbijt, of een smoothie. Skip de ontbijtproducten waanzin en loop dit schap snel voorbij. Het kost je veel geld en uiteindelijk je gezondheid!

Lees ook: Dít zijn de 14 beste superfoods voor je darmen.

10. Zuivelproducten

Voordat je vraagtekens zet bij de kop, zuivelproducten zijn in de kern niet ongezond. Ze leveren een goede bijdrage aan onze gezondheid. Maar daar moeten veel kanttekeningen bij worden gezet. Als we spreken van “gezonde zuivel” dan spreken we over biodynamische naturel-producten, dus biologische onbewerkte producten waaraan niets is toegevoegd. Daar zit namelijk de grote adder en dit is DE reden dat bijna alle zuivelproducten die we in de supermarkt kunnen kopen niet zo gezond zijn te noemen. We kunnen nu langs een gangpad gekoelde zuivelproducten wandelen en kiezen uit honderden soorten zuivelproducten. Het probleem zit hem vooral in de toevoeging van suikers. Erg veel zuivelproducten bevatten namelijk toegevoegde suikers, bovenop de van nature aanwezige melksuikers (lactose) kan zo’n zuivelproduct dan een behoorlijke suikerbom worden.

Daarnaast is de meeste zuivel vloeibaar. Dit geeft een minder goed verzadigingsgevoel en we drinken/lepelen onbewust veel meer naar binnen dan goed voor ons is. We drinken tegenwoordig bijvoorbeeld liters hippe yoghurtdrankjes. Per glas van 250 ml levert dit al zo’n vijf tot acht suikerklontjes op! Denk ook niet dat je met suikervrije alternatieven beter af bent. Naast de kunstmatige zoetstoffen tik je per glas gemiddeld alsnog zo’n twee suikerklontjes weg. Resumerend: zuivel uit de supermarkt is negen van de tien keer een ongezonde keuze.

En als je toch koopt in de supermarkt, kies dan voor verse biologische varianten en voor pure en naturel varianten, lees de verpakkingen ook hier goed. Je bent het beste af in de biologische winkel, waar je naturel biodynamische producten kunt kopen, en in veel gevallen ook rauwe verse melk.

Lees ook: Aanzienlijk minder schadelijke stoffen in biologisch voedsel.

Nog een interessant weetje: wist jij dat zuivelproducten de meeste suikers bevatten van alle productgroepen in een supermarkt? Het verslaat zelfs het frisdrankenassortiment en het snoep-schap in de supermarkt!

Lees ook: Frisdrank, sportdrank, zuiveldrank en ijskoffie zitten vol suiker!

Meer lezen over gezonde voeding, ongezonde voeding en gezonde leefstijl?