Al vele jaren wordt er in de media door wetenschappers, artsen en voedingskundigen met regelmaat gewaarschuwd voor de schadelijke effecten en gezondheidsrisico’s van sterk bewerkte voedingsmiddelen. De verzamelnaam is ultrabewerkt eten en dit zijn voedingsmiddelen die veel bewerkt zijn in een fabriek, zoals kant-en-klare maaltijden, snacks, frisdranken, pakjes met toevoegingen, kleur- en smaakstoffen. Uit een nieuwe wetenschappelijke overzichtsstudie blijkt dat deze zogenaamde “ultra-processed foods (UPF)” schadelijk kunnen zijn voor bijna al onze organen.
In dit artikel leggen we uit wat dat betekent en vooral: wat dit betekent voor vrouwen.
Wat zegt het onderzoek?
- Een grote wetenschappelijke studie gepubliceerd in The Lancet vond dat voeding met veel ultrabewerkte producten verband houdt met een hoger risico op onder andere: type 2‐diabetes, dementie, overgewicht/obesitas, hart- en vaatziekten, kanker en depressie.
- De onderzoekers benadrukken dat mensen van nature niet goed zijn aangepast aan zo’n hoog aandeel ultrabewerkte voeding in hun dieet.
- Hoewel het bewijs nog niet in alle gevallen exact aantoont hoe het mechanisme werkt, is de hoeveelheid aanwijzingen groot genoeg om serieuze aandacht te vragen.
Lees ook: Ultrabewerkte voeding verhoogt risico op dementie.
Waarom zijn de risico’s extra relevant voor vrouwen?
Voor vrouwen zijn er enkele specifieke aandachtspunten. Hieronder zetten we deze puntsgewijs op een rij.
1. Hormonen en metabolisme
- Vrouwen hebben vaak andere hormonale cycli dan mannen: menstruatie, zwangerschap, overgang en menopauze. Deze hormonale schommelingen kunnen ervoor zorgen dat voeding meer effect heeft op bijvoorbeeld vetopslag, bloedsuikerspiegel en ontstekingsprocessen.
- Als ultrabewerkt eten leidt tot overgewicht of vetophoping, kan dit de hormoonbalans verstoren (bijvoorbeeld insuline-weerstand, oestrogeenbalans). Dit kan bijvoorbeeld van invloed zijn op menstruatie-problemen, PMS (Premenstrueel Syndroom), PCOS (PolyCysteus-Ovarium Systeem), PMDD of verminderde vruchtbaarheid.
- Daarnaast kunnen vervette producten of voedsel met veel suiker/raffinage bijdragen aan ontstekingen in het lichaam. Bij vrouwen kan chronische lage‐gradige ontsteking het risico op ziektes zoals auto-immuunstoornissen, borstkanker of gynaecologische kanker verhogen.
Lees ook: Laaggradige ontstekingen: Wat kun je er zelf tegen doen?
2. Vrouwen en vetverdeling
Vrouwen hebben gemiddeld genomen een andere vetverdeling (meer vetopslag rond heupen en dijen) dan mannen. Als ultrabewerkt eten bijdraagt aan ongewenste vettoename, kan dat ook gevolgen hebben voor het risico op metabole ziekten (zoals type 2‐diabetes) waar vrouwen iets andere risicoprofielen hebben.
Vetweefsel maakt zelf hormonen zoals oestrogeen. Te veel vetweefsel kan leiden tot verhoogd oestrogeengehalte, wat volgens sommige wetenschappelijke studies het risico op hormoongevoelige kankers (zoals borstkanker, baarmoederkanker) kan vergroten.
Lees ook: Hormonen: waar komen ze vandaan en hoe werken ze?
3. Zwangerschap en vruchtbaarheid
Vrouwen die zwanger willen worden of zwanger zijn, hebben baat bij een zo hoog mogelijke kwaliteit van voeding. Ultra bewerkt eten betekent vaak minder voedingsstoffen (vitaminen, mineralen, vezels, sporenelementen) en meer ‘leeg’ energie-aanbod. Dit kan invloed hebben op de vruchtbaarheid, de ontwikkeling van het ongeboren kind en de gezondheid van moeder.
Lees ook: Zwangerschap en leefstijl: Wat zijn de adviezen?
Tijdens de zwangerschap kunnen afwijkingen in de stofwisseling en hormonale veranderingen ontstaan. Als het dieet veel ultrabewerkte producten bevat, kan dat het risico op zwangerschaps-diabetes verhogen. Vrouwen met zwangerschaps-diabetes hebben later een hoger risico op type 2‐diabetes.
Lees ook: Welke eetgewoonten dragen bij aan het ontwikkelen van diabetes type 2?
4. Overgang en latere levensfase
In de menopauze daalt het oestrogeengehalte. Dit heeft gevolgen voor de vetverdeling, botdichtheid, hart- en vaatgezondheid. Een dieet met veel ultrabewerkt voedsel kan deze effecten verergeren: door vettoename, stollingsrisico’s, ontstekingen of verlaagde kwaliteit van voeding.
Vrouwen na de overgang lopen ook een hoger risico op hart- en vaatziekten dan vóór de overgang. Omdat de nieuwe wetenschappelijke studie suggereert dat ultrabewerkte voeding invloed heeft op organen zoals het hart en de bloedvaten, is dit een extra reden voor vrouwen om alert te blijven.
Wat kun je als vrouw doen? Praktische tips
Bij SHE Health Clinics focussen we op integrale vrouwengezondheid. Hieronder een aantal praktische acties om de invloed van ultrabewerkt eten te beperken:
1. Kies onverwerkt of licht bewerkt voedsel
- Vers fruit en groente, volkoren producten, noten, peulvruchten, magere melk- of plantaardige alternatieven.
- Geef de voorkeur aan biologische voeding, want daar zitten aanzienlijk minder of geen chemische bestrijdingsmiddelen of hormoonverstoorders in.
- Vermijd: kant-en-klare maaltijden, linolzuur, suiker, soja, kaas, sterk zoet of zout snacks, frisdranken, energierepen met veel toevoegingen.
- Was groente en fruit altijd goed om het te ontdoen van coatings en restanten van pesticiden en insecticiden.
- Neem voldoende (gezond) onbewerkt zout, zoals bijvoorbeeld Himalaya zout, want jouw spijsverteringssysteem heeft dat nodig.
Lees ook:
- Welke voedingsmiddelen versnellen het verouderingsproces?
- Zout: waarom essentieel voor jouw gezondheid?
- 10 soorten voeding waar je NIET bepaald gezonder van wordt.
2. Lees etiketten
- Let op ingrediëntenlijst: hoe meer onbekende toevoegingen, hoe groter de kans dat het om ultrabewerkt gaat.
- Let op suiker, zout, verzadigd vet, maar ook kennelijk onschuldige toevoegingen zoals emulgatoren of stabilisatoren.
Lees ook: Waarom suiker funest voor jouw lichaam is.
3. Let op eetmomenten en balans
- Zorg voor regelmatige maaltijden en voorkom dat ultrabewerkte snacks het merendeel van je calorie-inname vormen.
- Houd rekening met jouw levensfase: zwangerschap, menopauze, herstelperiodes vereisen extra aandacht.
- Overweeg om met enige regelmaat aan intermittent vasten te doen; om jouw lichaam in staat te stellen te ontgiften en overtollige vetstoffen af te stoten (wat veelal resulteert in gewichtsverlies).
Lees ook: Waarom is intermittent vasten belangrijk voor jouw gezondheid?
4. Focus op voedingsstoffen, niet alleen op calorieën
- Ultraprocessed producten leveren vaak snelle energie (veel suiker of geraffineerde koolhydraten) maar weinig micronutriënten (voedingswaarde).
- Vrouwen hebben bijvoorbeeld extra behoefte aan ijzer (voor menstruatie), calcium/vit D (voor botten), jodium, Omega 3, vitamine B en foliumzuur (voor (pre)zwangerschap).
5. Overleg met jouw zorgprofessional bij twijfel
- Bij klachten zoals onregelmatige menstruatie, gewichtstoename, vermoeidheid, of na een hormonale gebeurtenis (zwangerschap, overgang) kan een medisch consult verstandig zijn.
- Bij SHE Health Clinics kunnen we samen kijken naar voeding, leefstijl en hormoonbalans.
Lees ook: Preventieve zorg is belangrijk voor iedere vrouw!
Ultrabewerkte voeding als vijand
Ultrabewerkt eten is geen gemakkelijke vijand; we eten er makkelijk te veel van, en het zit in onverwachte producten. De nieuwe inzichten tonen aan dat het effect kan hebben op bijna alle organen in het lichaam. Voor vrouwen zijn er extra aandachtspunten: hormonale balans, vruchtbaarheid, overgang, botgezondheid, hart- en vaatrisico’s. Door bewuste keuzes te maken – zoals kiezen voor onbewerkt of licht bewerkt voedsel, etiketten lezen, balans houden – kun je jouw gezondheid als vrouw actief ondersteunen.
Bij SHE Health Clinics staan we voor je klaar als je ondersteuning wilt op het gebied van voeding & leefstijl in relatie tot vrouwengezondheid.
Lees ook: Unieke voedingsbehoeften van vrouwen.
Lees hier meer over voeding en vrouwengezondheid:
- Linolzuur: het meest destructieve ingrediënt in jouw voeding.
- Frisdrank drinken: 14 redenen waarom het zo risicovol en ongezond is!
- Onderzoek toont aan dat bepaalde groente risico op darmkanker met 17% verlaagt.
- Ultrabewerkte voeding in verband gebracht met hoger risico op meerdere gezondheidsaandoeningen.
- Pure chocolade: waarom het goed is voor de gezondheid van vrouwen.
- Omega 3: Waarom Belangrijk Voor Vrouwen?
- 12 voordelen van iedere ochtend citroenwater drinken.
- Zelf je lichaam ontzuren: Wat je moet weten.
- Kalium: waarom belangrijk voor het vrouwenhart?
- 21 Anti-aging supplementen: Voordelen, bijwerkingen en hoe te gebruiken.
- Wat is de invloed van omgevingsfactoren op de gezondheid van vrouwen?
- Déze 4 voedingstekorten komen vaak voor bij vrouwen (en zo voorkom je ze).
- 12 voedingsmiddelen die jouw lichaam helpen collageen aan te maken.
- Hoe weet je of je diabetes type 2 aan het ontwikkelen bent?
- Waarom vrouwen beter geen kaas kunnen eten.
- Gember: Dít zijn de gezonde voordelen!
- Vrouwen en het microbioom: Wat je moet weten.
- Plant-based voeding voor vrouwen: voordelen en overwegingen.
- Geen chronische stress en de kwaliteit van jouw relaties is bepalend voor jouw levensduur!
- 12 tips om gezond oud te worden.
- De toekomst van vrouwelijke vitaliteit: wetenschap herschrijft hoe vrouwen gezond ouder worden.
- B-vitamines: Waarom belangrijk voor jouw gezondheid?
- 15 voedingsmiddelen die het risico op kanker mogelijk kunnen verlagen.
Bronnen: SHE Health Clinics, The Lancet,
