Beter geen laserbehandeling bij vulvaire lichen sclerosus

16 juni 2023

Vrouwen die last hebben van de chronische huidaandoening lichen sclerosus (LS) op hun vulva en/of vagina, kunnen beter geen (gefractioneerde) laserbehandeling ondergaan. Dat is het dringende advies van de Nederlandse Vereniging voor Vulvapathologie (NVvVP).

De NVvVP benadrukt het belang van adequate medische behandeling en periodieke controle van patiënten met vulvaire Lichen Sclerosus door een ervaren zorgverlener.

In dit artikel lees je er meer over.

Wat is lichen sclerosus?

Lichen sclerosus is een huidaandoening die dunne, witte, gerimpelde huidplekken veroorzaakt die jeuken en pijnlijk zijn. De huid kan verharden en er kunnen blauwpaarse onderhuidse bloedinkjes ontstaan. Ook kunnen er kloven en scheurtjes in de huid komen.

Het is een chronische aandoening die vooral de genitaliën aantast, bij vrouwen vooral de vulva en de huid rond de anus (anogenitaal) en bij mannen de eikel. Lichen sclerosus kan ook andere delen van het lichaam aantasten, zoals de bovenarmen, de romp en de borsten. Het komt vooral voor bij vrouwen na de overgang en bij jonge meisjes voor de eerste menstruatie. De huidziekte kan echter op elke leeftijd ontstaan. Het is een huidaandoening die na verloop van tijd vaak verergert, maar er zijn behandelingen beschikbaar die de symptomen kunnen verminderen en de progressie van de ziekte kunnen stoppen.

De exacte oorzaak van lichen sclerosus is nog onbekend, maar het is waarschijnlijk een combinatie van factoren, waaronder een overactief immuunsysteem. Waarom iemand lichen sclerosus krijgt, is niet bekend. Mogelijk speelt erfelijkheid een rol, maar niet bij iedereen. Lichen sclerosus is niet besmettelijk en kan niet worden verspreid via seksueel contact.

Lees ook: Schaamte is groot voor veel patiënten met de genitale ziekte lichen sclerosus: ‘En dat zorgt voor veel leed’.

Symptomen lichen sclerosus

Symptomen van lichen sclerosus zijn onder andere:

Jeuk
Pijn
Pijnlijke (huid)plekken
Huidirritatie
Seksuele stoornissen.

In sommige gevallen hebben mensen met lichen sclerosus geen duidelijke symptomen.

De diagnose lichen sclerosus kan klinisch gesteld worden, en bij twijfel kan een biopsie de diagnose bevestigen.

Lees ook: Wat zijn de symptomen van lichen sclerosus?

Risico’s lichen sclerosus

Lichen sclerosus kan voorkomen bij andere auto-immuunziekten, waaronder schildklieraandoeningen en vitiligo (aandoening waarbij de pigmentcellen verdwijnen uit huid en haar).

Vulvaire (anogenitale) lichen sclerosus geeft een verhoogd risico op huidkanker: plaveiselcelcarcinoom (PCC). Hoewel de kans hierop heel klein is, is het toch belangrijk de lichen sclerosus goed te behandelen om het risico op huidkanker te verkleinen. Deze vorm van huidkanker, staat ook bekend als vulvakanker (vaginakanker): een kankersoort die het buitenste deel van de genitaliën (de vulva) aantast.

Lees ook: Alles wat je moet weten over vaginakanker.

Laserbehandeling vulvaire lichen sclerosus

Diverse Nederlandse klinieken en zelfstandige behandelcentra (ZBC’s) bieden een laserbehandeling aan voor vulvaire lichen sclerosus. Echter, deze behandeling wordt niet vergoed door zorgverzekeraars en wordt veelal door huidtherapeuten verricht en niet door een kundige dermatoloog of gynaecoloog.

De actuele richtlijn lichen sclerosus stelt dat er nog onvoldoende bewijs is om een goede aanbeveling te kunnen doen over het gebruik van een laserbehandeling bij Lichen Sclerosus (LS).

De ICS (International Continence Society) en ISSVD (International Society for the VulvoVaginal Disease) hebben in 2019 een consensus document opgesteld waarin de rol van lasertherapie bij verschillende vulvaire en vaginale aandoeningen wordt besproken aan de hand van een systematische literatuursearch. De gevonden publicaties betroffen wetenschappelijke studies met kleine aantallen patiënten, vaak niet gerandomiseerd en met een korte follow up duur. De veiligheid op lange termijn is niet bekend en kan dus niet gewaarborgd worden. De richtlijn concludeert daardoor dat laserbehandeling voor patiënten met lichen sclerosis wordt afgeraden.

Een publicatie van Groenewegen et. al (J Gynecol Oncol. 2020) illustreert de relevantie van dit standpunt. Hierin wordt een casus beschreven van een Nederlandse 24-jarige vrouw die een vulvair plaveiselcelcarcinoom ontwikkelde na drie behandelingen met een combinatie van gefractioneerde, niet-ablatieve CO2 laser en Erbium:YAG laser, voor een nog onbehandelde vulvaire lichen sclerosus. Een causaal verband in deze casus is overigens niet aan te tonen.

Na het verschijnen van de richtlijn Lichen Sclerosus in 2021, is nog een gerandomiseerde, gecontroleerde trial van Mitchell et al. gepubliceerd (Obstetrics & Gynaecology, 2021). Ook in deze wetenschappelijke studie blijkt gefractioneerde CO2 laser geen effectieve therapie voor vulvaire lichen sclerosis.

Op basis van bovenstaande gegevens is er nog geen hard bewijs om een laserbehandeling bij vulvaire lichen sclerosus te adviseren. Daarbij zijn de risico’s op uitstel van behandeling en het ontstaan van vulvacarcinoom (vulvakanker) nog onvoldoende duidelijk.

Lees ook: Hoe onderzoek je jouw eigen vulva?

Behandeling lichen sclerorus

De behandeling voor lichen sclerosus bestaat meestal uit een medicinale zalf, die helpt om de huid haar normale kleur terug te geven en het risico op littekenvorming te verminderen. Indien de cortisoncrème of cortisonzalf niet werkt, dan zijn er nog andere behandelingsopties, zoals:

Vitamine A-achtige medicijnen genaamd retinoïden
Ultraviolette lichttherapie
Chirurgie.

Meer informatie of afspraak maken?

Wil je meer informatie of een afspraak maken met een ervaren vrouwelijke gynaecoloog of dermatoloog? Neem dan contact met ons op via 085-2019275 of via ons contactformulier.

Meer lezen?