Lichen sclerosus: vervelende huidziekte bij vrouwen

26 maart 2023

De chronische huidziekte lichen sclerosus (LS) komt bij vrouwen meestal voor in de schaamstreek en wordt vaak verward met een vaginale schimmelinfectie. Bij deze vervelende huidaandoening ontstaan er witte, glanzende en soms harde plekken op de huid die enorm jeuken. De schaamlippen kunnen ook kleiner worden of zelfs met elkaar vergroeien. En met lichen sclerosus heb je een verhoogd risico op het ontstaan van schaamlipkanker.

Lichen sclerosus kan overal op de huid ontstaan, maar openbaart zich bij vrouwen voornamelijk aan de buitenkant van het geslachtsorgaan: bij de schaamlippen, de ingang van de vagina en de anus. Soms zit de huidaandoening op een andere plek, zoals de bovenbenen- en armen, de buik of de rug.

Bij wie komt lichen sclerosus voor?

Lichen sclerosus komt vooral bij vrouwen voor en ontstaat meestal als vrouwen tussen de 45 en 70 jaar oud zijn. De aandoening kan echter ook bij mannen en kinderen voor de puberteit voorkomen. Kinderen kunnen jeuk of een branderig gevoel hebben op de lichen sclerosus-plekken. Bij jongens kunnen afwijkingen aan de voorhuid van de penis ontstaan. Meisjes kunnen wondjes in de vagina krijgen. Hierdoor wordt lichen sclerosus nog weleens verward met seksueel misbruik. Opvallend is dat lichen sclerosus bij jonge meisjes na de puberteit vaak verbetert of helemaal verdwijnt. Dat kan te maken hebben met veranderingen in de hormoonhuishouding.

Lees ook: Wat zijn de meest voorkomende vulva-aandoeningen?

Oorzaak van lichen sclerosus

Waardoor lichen sclerosus precies ontstaat, is nog niet duidelijk. Daarom wordt er nu verder wetenschappelijk onderzoek naar de oorzaak gedaan. Men vermoedt dat een ontsteking een rol speelt. De meest gangbare theorie is dat er bij lichen sclerosis een fout in het immuunsysteem (de afweer tegen bacteriën en virussen) ontstaat, waardoor het immuunsysteem de gezonde cellen gaat aanvallen. Dit heet een auto-immuunziekte. Maar de ontsteking zou ook kunnen ontstaan door een bacterie of virus. Ook zouden hormonen een rol kunnen spelen, omdat de ziekte vooral voorkomt bij vrouwen rond de menopauze en bij meisjes voor de puberteit.

Hoewel de huidziekte soms vaker voorkomt in één familie, zijn er tot nu toe geen aanwijzingen dat het erfelijk is. Lichen sclerosus is niet besmettelijk.

Lees ook: Schaamte is groot voor veel patiënten met deze genitale ziekte: ‘En dat zorgt voor veel leed’.

Symptomen van lichen sclerosus

Lichen sclerosus maakt de huid steeds strakker en minder elastisch. Er ontstaan witte, glimmende en soms harde of dunne plekken die erg jeuken en pijnlijk kunnen zijn. Door aan de plekken te krabben, kunnen nieuwe plekjes ontstaan. De plekken met lichen sclerosus gaan er soms anders uitzien, omdat er littekenweefsel ontstaat. Dat kan ervoor zorgen dat de schaamlippen kleiner worden, met elkaar of met de clitoris vergroeien.

De meest voorkomende symptomen en klachten bij lichen sclerosus zijn:

Witte, glanzende of dikke plekken op de huid.
Pijn of jeuk (vaak erger als het warm is, bijvoorbeeld in bed).
Een branderig gevoel.
Een strak gevoel.
Harde huid.
Dunne huid.
Kleine blauwpaarse vlekjes (bloedingen).
Pijnlijke of jeukende scheurtjes in de huid.
De schaamlippen of de ingang van de vagina worden kleiner.
De binnenste, kleine schaamlippen verdwijnen.

Lees ook: Hoe kun je lichen sclerosus herkennen?

Deze huidproblemen kunnen vervolgens weer voor andere klachten zorgen, waaronder:

Wondjes, kloofjes of zelfs blaren door het wrijven en krabben.
Pijn bij het vrijen.
Pijn bij het plassen of poepen, omdat de huid strakker is.
Mentale problemen, zoals schaamte.
Vaginisme.
Verhoogd risico op schaamlipkanker.

Lees ook: Wat zijn de symptomen van lichen sclerosus?

Lichen sclerosus en schaamlipkanker

Sommige vrouwen met lichen sclerosus krijgen onrustige of veranderde cellen bij de schaamlippen of de ingang van de vagina. Uit die cellen kan vervolgens schaamlipkanker (vaginakanker) ontstaan. Twee tot vier op de honderd vrouwen met lichen sclerosus krijgt schaamlipkanker. Het is daarom belangrijk om je huid elk jaar te laten controleren door een huisarts, gynaecoloog en/of dermatoloog.

Naast een jaarlijkse controle bij een arts is het goed om je eigen huid maandelijks te checken. Bij bultjes, wondjes of jeuk en pijn op de schaamlippen of bij de vagina, is het goed om contact op te nemen met je arts. Soms neemt de arts of gynaecoloog een stukje weefsel (een biopt) en stuurt dit voor onderzoek naar een laboratorium. Als er onrustig cellen gevonden worden, kan een arts, gynaecoloog of dermatoloog het stukje huid weghalen.

Als je onrustige of veranderde cellen hebt, dan bestaat de behandeling meestal uit een kleine poliklinische operatie (dagbehandeling). Na de operatie tegen schaamlipkanker kunnen er echter weer onrustige cellen ontstaan. Daarom blijf je onder controle bij je vrouwelijke gynaecoloog of dermatoloog bij SHE Health Clinics.

Lees ook: Alles wat je moet weten over vaginakanker.

Hoe verloopt lichen sclerosus?

Lichen sclerosus is voor volwassenen een chronische aandoening en is niet te genezen. Wel kan de huidaandoening tot rust gebracht worden door behandeling. Deze behandeling moet echter de rest van het leven voortgezet worden.

Behandeling van lichen sclerosus

Lichen sclerosus is helaas niet te genezen, doch veelal wel te behandelen met zalf die de huisarts of gynaecoloog kan voorschrijven. Mensen met lichen sclerosus krijgen een sterke hormoonzalf met corticosteroïden (bijnierschorshormonen) voorgeschreven. Dit helpt tegen de pijn en jeuk en vermindert de kans op (meer) littekens en vergroeiingen. Omdat lichen sclerosus bij volwassenen niet meer over gaat, moet je de hormoonzalf voor blijven gebruiken zolang je last hebt van lichen sclerosus. Soms zijn de klachten een tijd wat minder heftig en kun je minder vaak smeren.

Als de hormoonzalf niet (genoeg) helpt, kun je worden doorgestuurd naar een ervaren vrouwelijke gynaecoloog bij SHE Health Clinics. Die kan bijvoorbeeld andere medicatie voorschrijven. Naast de hormoonzalf gebruik je ook een vette zalf zonder medicatie tegen de jeuk en een droge huid. Hormoonzalf helpt niet bij lichen sclerosus op andere plekken op de huid, maar een vette crème biedt dan vaak wel verlichting. Soms is een operatie mogelijk, bijvoorbeeld als de plasbuis of de vagina nauwer zijn geworden of wanneer de schaamlippen zijn vergroeid.

Mensen met lichen sclerosus hebben een enorm gevoelige huid. Daarom wordt bijvoorbeeld geadviseerd om katoenen ondergoed te dragen, strakke kleding te vermijden, de gevoelige plekken niet met een washandje te wassen en een geschikt fietszadel te kopen, bijvoorbeeld een met een gat in het midden.

Lees ook: Jouw huid gezond houden: welke vitaminen en mineralen kunnen helpen?

Meer informatie of afspraak maken?

Wil je meer informatie of een afspraak maken met een ervaren vrouwelijke gynaecoloog of dermatoloog (vulvapoli)? Neem dan contact met ons op via 085-2019275 of via ons contactformulier.

Meer lezen over vaginale gezondheid?