Loszittende oorkristallen (otolieten), medisch bekend als Benigne Paroxismale Positie Duizeligheid (BPPD) en ook wel positieduizeligheid genoemd, zijn een veelvoorkomende oorzaak van duizeligheid bij vrouwen. Deze aandoening leidt tot plotselinge, kortdurende aanvallen van draaiduizeligheid bij bepaalde hoofdbewegingen en het kan jouw evenwicht verstoren.
In dit artikel beschrijven we de oorzaken, gevolgen en behandelingsmogelijkheden van BPPD, gevolgd door een lijst met veel gestelde vragen over oorkristallen.
Wat zijn ijskristallen in het oor?
Oorkristallen, of otolieten, zijn kleine kristallen van calciumcarbonaat die zich bevinden in de otolietorganen van het binnenoor. Ze spelen een cruciale rol in het evenwichtsgevoel door bewegingen en veranderingen in de positie van het hoofd te detecteren. Wanneer deze kristallen losraken en zich verplaatsen naar de halfcirkelvormige kanalen van het evenwichtsorgaan. Als de kristallen in de vloeistof van je evenwichtsorgaan terechtkomen, veroorzaakt dit de symptomen van Benigne Paroxismale PositieDuizeligheid (BPPD), oftewel: positie duizeligheid.
Mogelijke oorzaken van BPPD
Hoewel BPPD in veel gevallen spontaan optreedt zonder duidelijke aanleiding, zijn er verschillende factoren die het risico op het ontwikkelen van deze aandoening kunnen verhogen:
Hoofdtrauma: Een val of klap op het hoofd (niet-aangeboren hersenletsel) kan de oorkristallen verstoren en losmaken.
Oorinfecties: Infecties kunnen de structuur van het binnenoor aantasten, waardoor kristallen losraken.
Chirurgische ingrepen: Operaties aan het oor kunnen de positie van de otolieten beïnvloeden.
Ziekte van Ménière: Deze aandoening kan het evenwichtsorgaan beschadigen en bijdragen aan het losraken van kristallen.
Leeftijd: Natuurlijke verouderingsprocessen kunnen de structuur van het binnenoor veranderen, waardoor de kans op loszittende kristallen toeneemt.
Abrupte en overmatige hoofdbewegingen: Plotselinge bewegingen kunnen de otolieten verstoren.
Ernstige stress: Stress kan bijdragen aan het ontstaan van BPPD.
De meest voorkomende symptomen van Benigne Paroxismale Positie Duizeligheid (BPPD) zijn:
Draaiduizeligheid (vertigo): Een intens gevoel dat de omgeving draait, meestal uitgelokt door specifieke hoofdbewegingen zoals omdraaien in bed, bukken of omhoog kijken.
Misselijkheid en braken: De duizeligheid kan gepaard gaan met een gevoel van misselijkheid en soms braken.
Onbalans en onzekerheid bij lopen: Het gevoel van instabiliteit kan leiden tot onzekerheid tijdens het lopen en het risico op vallen verhogen.
Deze symptomen kunnen het dagelijks functioneren aanzienlijk beïnvloeden, vooral wanneer ze frequent optreden.
Gelukkig zijn er diverse effectieve behandelingen beschikbaar voor BPPD, waaronder:
Repositiemanoeuvres: Technieken zoals de Epley-manoeuvre en de Semont-manoeuvre zijn ontworpen om de losgeraakte kristallen terug te leiden naar hun oorspronkelijke positie in het binnenoor. Deze manoeuvres bestaan uit specifieke hoofd- en lichaamshoudingen en worden meestal uitgevoerd door een KNO-arts of fysiotherapeut.
Epley‑manoeuvre: Een reeks eenvoudige hoofd‑ en lichaamsbewegingen waarmee je de kristalletjes terug in het “veilige” deel van je evenwichtsorgaan brengt. Vaak is één sessie (±2 minuten) al voldoende om de klachten te verlichten. Je kunt dit zelf leren via filmpjes of het laten voordoen door een huisarts of fysiotherapeut.
Semont‑manoeuvre: Een iets snellere bewegingsserie in liggende houding, die werkt volgens hetzelfde principe als de Epley‑manoeuvre. Wordt vooral toegepast als de Epley niet (goed) gaat.
Brandt‑Daroff‑oefeningen: Thuis uit te voeren oefeningen: je gaat steeds van zitten naar op de zij liggen (en terug), om je evenwichtsorgaan te “trainen”. Dit kan helpen bij terugkerende klachten of als je de Epley/Semont niet kunt doen.
Aanpassingen in dagelijkse activiteiten: Het vermijden van plotselinge hoofdbewegingen en het langzaam veranderen van positie kan helpen om symptomen te minimaliseren. Slaap liever niet op de aangedane kant; iets omhoog slapen (±30°) kan klachten verminderen. Blijf jouw dagelijkse activiteiten zoveel mogelijk doen; volledige bedrust is niet nodig.
Medicatie: Hoewel medicijnen meestal niet worden voorgeschreven voor BPPD, kunnen ze in sommige gevallen worden gebruikt om misselijkheid te verminderen.
In veel gevallen verdwijnen de symptomen van BPPD vanzelf binnen enkele weken tot maanden. Als de klachten aanhouden of ernstig zijn, is het raadzaam medische hulp te zoeken voor een passende behandeling.
Veel gestelde vragen over Benigne Paroxismale Positie Duizeligheid
Hoe lang duren de aanvallen van BPPD?
De duizeligheidsaanvallen duren meestal minder dan een minuut, hoewel het gevoel van onbalans langer kan aanhouden.
Kan BPPD vanzelf overgaan?
Ja, in de meeste gevallen verdwijnen de symptomen vanzelf binnen enkele weken tot maanden.
Is BPPD gevaarlijk?
BPPD is op zichzelf niet gevaarlijk, doch de duizeligheid die door de oorkristallen wordt veroorzaakt kan het risico op vallen verhogen, wat kan leiden tot verwondingen en botbreuken.
Ja, BPPD kan terugkeren, zelfs na succesvolle behandeling. Het is belangrijk om bij herhaalde symptomen opnieuw medische hulp te zoeken.
Zijn er oefeningen die ik thuis kan doen om BPPD te verlichten?
Hoewel sommige mensen baat hebben bij thuisoefeningen, is het belangrijk om deze oefeningen onder begeleiding van een zorgprofessional (zoals een fysiotherapeut) te leren om ze correct uit te voeren en verdere complicaties te voorkomen.
Als jij symptomen van BPPD ervaart, is het raadzaam contact op te nemen met een huisarts of neuroloog voor een juiste diagnose en behandeling.
