Wat zijn de symptomen van lichen sclerosus?

15 januari 2023

Lichen sclerosus is een meestal pijnlijke chronische inflammatoire huidaandoening die de genitale en anale gebieden bij zowel mannen als vrouwen aantast, doch vaker voorkomt bij vrouwen. De precieze oorzaak van lichen sclerosus is onbekend, maar men denkt dat het een auto-immuunziekte is.

In dit artikel belichten we de lichen sclerosus symptomen, gerelateerde klachten, zelfonderzoek, behandelingsmogelijkheden en het risico op kanker.

Symptomen lichen sclerosus

Vrouwen krijgen meestal klachten bij de schaamlippen, de ingang van de vagina en de anus. Soms zit lichen sclerosus ook op andere plaatsen, zoals de buik, de rug, bovenbenen en bovenarmen.

De symptomen van lichen sclerosus zijn:

De huid is minder soepel.
Witte, dunne en gekreukelde huid.
Lichte, glanzende of dikke plekken op de huid.
Vaginale jeuk.
Branderig gevoel.
Strak gevoel.
Huid die harder wordt.
Huid die dunner wordt.
Kleine blauwpaarse vlekjes (kleine bloedingen).
Kleine scheurtjes in de huid.
Pijn bij geslachtsgemeenschap.
Pijn bij stoelgang.

In ernstige gevallen kunnen er bloedingen en littekens optreden, die kunnen leiden tot een vernauwing van de vaginale of anale opening. Daarnaast kunnen de binnenste, kleine schaamlippen verdwijnen.

Door de lichen sclerosus kan de huid bij de schaamlippen, vagina en de anus er anders uit gaan zien. Schaamlippen kunnen bijvoorbeeld kleiner worden. Of de binnenste (kleine) schaamlippen kunnen aan elkaar plakken. Hierdoor kan de clitoris bedekt worden. Dit gebeurt echter niet vaak.

Lichen sclerosus komt vooral voor bij vrouwen tussen de 50 en 70 jaar en met name bij postmenopauzale vrouwen.

Lees ook: Hoe kun je lichen sclerosus herkennen?

Aan lichen sclerosus gerelateerde klachten

Door de door lichen sclerosus veroorzaakte huidproblemen kunnen weer andere klachten ontstaan, zoals:

Pijn bij vrijen (Dyspareunie). Bijvoorbeeld doordat de ingang van de vagina nauwer en gevoeliger is geworden.
Pijn bij plassen.
Vaginisme.
‘Sproeien’ bij plassen. De plas is geen straal meer, maar gaat verschillende kanten op.
Pijn bij ontlasting (poepen). Bijvoorbeeld door scheurtjes bij de anus of doordat de huid strakker is.
Verstopping (obstipatie / constipatie): doordat ontlasting pijn doet.
Aambeien: veelal als gevolg van verstopping en kracht zetten bij ontlasting.
Problemen met de bekkenbodemspieren. Dit komt vaak door de pijn bij vrijen, pijn bij ontlasting of pijn bij plassen. Hierdoor spant men de spieren meer aan. Daardoor kan men nog moeilijker vrijen, poepen of plassen.

Lees ook: Schaamte is groot voor veel patiënten met deze genitale ziekte: ‘En dat zorgt voor veel leed’.

Oorzaak lichen sclerosus

Het is nog niet duidelijk waardoor lichen sclerosus wordt veroorzaakt. Er zijn verschillende ideeën over.

Misschien komt het door een fout in het afweersysteem (auto-immuunziekte). Het afweersysteem valt dan gezonde cellen aan. Het is echter nog niet bewezen dat dit zo is.
Sommige onderzoeken suggereren dat hormonale veranderingen ook een rol kunnen spelen bij het ontstaan van de aandoening.
Lichen sclerosus komt in sommige families vaker voor. Het zou dus erfelijk kunnen zijn.
Irritatie van de huid door urine (plas) is misschien ook een oorzaak.

Lichen sclerosus is niet besmettelijk (overdraagbaar). Je krijgt het ook niet via seks.

Lees ook: Lichen sclerosus: vervelende huidziekte bij vrouwen.

Behandeling van lichen sclerosus

De huidaandoening lichen sclerosus is helaas (nog) niet te genezen. Een behandeling kan de klachten wel minder maken.

De belangrijkste behandeling voor lichen sclerosus is de topische toepassing van steroïde crèmes of zalven, die de ontsteking en jeuk kunnen helpen verminderen. Daarnaast kunnen verzachtende en vochtinbrengende middelen worden gebruikt om de huid te hydrateren en het ongemak te verminderen.

Als de aandoening ernstig is of niet reageert op topische behandelingen, kan een korte kuur met orale steroïden worden voorgeschreven. In zeldzame gevallen kan een operatie nodig zijn om het aangetaste weefsel te verwijderen en de vorming van littekens of vernauwingen te voorkomen.

Heb je een bacterie, schimmel of virus op jouw huid? Dan krijg je daar ook medicijnen voor. Bijvoorbeeld antibiotica (in zalf of pillen).

Het is belangrijk op te merken dat lichen sclerosus een chronische aandoening is, en dat de behandeling mogelijk gedurende langere tijd moet worden voortgezet. Regelmatige follow-up met een gynaecoloog en/of dermatoloog (vulvapoli) is belangrijk om veranderingen in de aandoening op te sporen en de behandeling zo nodig aan te passen.

Lees ook: Hoe kun je leren omgaan met een chronische ziekte of chronische pijn?

Risico op schaamlipkanker

Soms veranderen de cellen bij de schaamlippen of de vagina. Dan kan er schaamlipkanker – ook wel vulvakanker of vaginakanker genoemd – ontstaan. Het is nog niet duidelijk waarom de cellen veranderen en er kanker kan ontstaan.

Het risico op het ontwikkelen van kanker in het genitale gebied is 0,21 tot 3,88% voor vrouwen met bewezen lichen sclerosus. Het risico op gynaecologische kanker wordt groter met de leeftijd, de aanwezigheid van VIN, een lange geschiedenis van lichen sclerosus, late diagnose van lichen sclerosus (na lang bestaande klachten) en de matige therapietrouw van het smeren van lokale corticosteroïden. Daarom is het belangrijk om regelmatig controles te verrichten en te blijven smeren met lokale corticosteroïden.

Lees ook: Alles wat je moet weten over vaginakanker.

Zelfonderzoek bij lichen sclerosus

Het is belangrijk om de huid waar de lichen sclerosus zit met regelmaat te controleren. Je kunt dit bijvoorbeeld 1 keer per maand doen. Dan zie je namelijk of er iets is veranderd aan de huid die is aangetast door lichen sclerosus.

Controleer tijdens het zelfonderzoek de buitenkant en binnenkant van de schaamlippen, de clitoris en de huid tussen de vagina en de anus (perineum). Kijk en voel aan de schaamlippen, de clitoris, rond de vagina en bij de anus. Let op of je veranderingen ziet of voelt. Zoals kloofjes, wondjes, knobbeltjes of een stukje huid dat dik, ruw of hard is.

Zie of voel je tijdens het zelfonderzoek veranderingen? Maak dan een afspraak bij de gynaecoloog of dermatoloog die jouw lichen sclerosus behandelt.

Lees ook: Hoe onderzoek je jouw eigen vulva?

Meer informatie of afspraak maken?

Wil je meer informatie of een afspraak maken met een in lichen sclerosus gespecialiseerde vrouwelijke gynaecoloog of dermatoloog bij SHE Health Clinics? Neem dan a.j.b. rechtstreeks contact met ons op via 085-2019275 of via ons contactformulier.

Meer lezen over vaginale klachten, huidklachten en blaasklachten?