Fentanyl: een dodelijke pijnstiller

15 november 2023

De krachtige opioïde pijnstiller Fentanyl is vooral onder jongeren wereldwijd een populaire synthetische drug. Het is echter ook een gevaarlijke en verslavende drug, die zo’n 50 keer sterker is dan heroïne. Het Fentanylgebruik neemt steeds meer toe en het aantal slachtoffers ook, want het gebruik van Fentanyl kent vaak een dodelijke afloop…

Fentanyl (ook wel ‘Abstral’, ‘Instanyl’, of ‘Durogesic’ genaamd) heeft de afgelopen jaren wereldwijd aanzienlijke media-aandacht gekregen vanwege de verwoestende impact op de volksgezondheid. Hoewel het als geneesmiddel oorspronkelijk bedoeld was voor het behandelen van ernstige pijn, heeft het gebruik van Fentanyl geleid tot een alarmerende toename van overdosissen en sterfgevallen. Zeker nu er steeds meer mensen zijn die Fentanyl met heroïne mengen of die het roken met een vaper (e-sigaret) en daardoor makkelijk een overdosis kunnen krijgen.

Om de bewustwording over de gezondheidsrisico’s te vergroten, beschrijven we in dit artikel de gevaren van Fentanyl, de medische toepassingen en het groeiende probleem van misbruik en illegaal gebruik.

Medische toepassingen van Fentanyl

Fentanyl is oorspronkelijk ontwikkeld voor de behandeling van ernstige pijn, zoals die bij kankerpatiënten of na chirurgische ingrepen (pijn na operaties), verwondingen, hartinfarct en koliek. Het geneesmiddel wordt ook vaak voorgeschreven bij patiënten die onvoldoende reageren op andere pijnstillers. Het wordt toegediend via pleisters, injecties of zuigtabletten onder de tong.

Het medicijn Fentanyl is een morfine-achtig middel en is enorm sterk. “Het is ongeveer 80 tot 100 keer sterker dan morfine en 50 keer zo sterk als heroïne”, zegt professor Toine Pieters, farmacoloog en wetenschapshistoricus van de Universiteit Utrecht. “Een hele kleine hoeveelheid Fentanyl kan al desastreuze gevolgen hebben”, aldus prof. dr. Pieters. Omdat het middel zo’n sterke werking heeft, kan het bij onjuist gebruik al in lage doseringen (vanaf 2 milligram) dodelijk zijn.

Bijwerkingen van Fentanyl

De bijwerkingen die regelmatig voorkomen bij het gebruik van Fentanyl zijn:

Verdoving: sufheid, slaperigheid en een trager reactievermogen
Verstoppingen (obstipatie)
Verhoogde transpiratie (zweten)
Duizeligheid
Misselijkheid en braken (overgeven)
Vertraagde ademhaling
Verlaagde bloeddruk en verlaagde hartslag
Droge mond, waardoor gebitsproblemen kunnen ontstaan
Stijve en verkrampte spieren
Hoofdpijn
Huiduitslag
Benauwdheid en verstikking (bij een hoge dosering of overdosis).

Misbruik en illegaal gebruik van Fentanyl

Fentanyl mag dan wel effectief zijn in de medische wereld voor pijnbestrijding, de gevaren ervan in geval van misbruik en illegaal gebruik kunnen niet worden onderschat. Want ondanks de legitieme medische toepassingen heeft fentanyl door zijn overmatig misbruik en illegaal gebruik een zware schaduwzijde gekregen. Het middel wordt steeds vaker aangetroffen op de zwarte markt, waar het wordt verkocht als straatdrugs of vermengd met andere middelen zoals heroïne. De aantrekkingskracht ligt in de kracht van fentanyl, waardoor gebruikers snel een intensieve roes ervaren.

Een groot gedeelte van Fentanyl wordt legaal gemaakt in Amerikaanse en Europese fabrieken, maar ander deel komt illegaal uit Azië en China.

Hoogleraar psychiatrie en verslaving aan de Radboud Universiteit Prof. dr. Arnt Schellekens vertelt dat het gebruik van opiaten nu hét grote probleem voor de volksgezondheid is in de VS, Europa en Azië. “In de VS sterven per dag meer dan 200 mensen aan Fentanyl.” En per jaar sterven er alleen al in de VS gemiddeld 50.000 tot 60.000 mensen aan het gebruik van Fentanyl, ziet professor Pieters in cijfers uit 2021. Ook in Europa en Azië neemt het aantal dodelijke slachtoffers steeds grotere vormen aan.

Overdosis en dodelijke gevolgen van Fentanyl

Een van de meest verontrustende gevaren van Fentanyl is het hoge risico op overdosissen. Vanwege zijn potentie is zelfs een kleine hoeveelheid Fentanyl al zeer gevaarlijk. Gebruikers kunnen onbedoeld een dodelijke dosis binnenkrijgen, wat heeft bijgedragen aan de toename van sterfgevallen door overdosissen; zowel bij kinderen, jongeren als ouderen. De ademhaling kan ernstig worden onderdrukt, wat veelal leidt tot verstikking en hartstilstand.

Verslaving en tolerantie

Net als andere opioïden heeft Fentanyl het potentieel om verslaving te veroorzaken. Het lichaam kan snel tolerantie ontwikkelen, wat betekent dat gebruikers steeds hogere doses nodig hebben om hetzelfde effect te bereiken. Deze cyclus van tolerantie en verhoogd gebruik vergroot het risico op verslaving en versterkt de moeilijkheid om te stoppen met het gebruik. Dit is vergelijkbaar met Oxycodon

Lees ook: Oxycodon: ‘verslavend en gevaarlijk duiveltje in een doosje’.

Impact op de maatschappij

De verspreiding en het grootschalige gebruik van fentanyl heeft ernstige gevolgen voor gemeenschappen over de hele wereld. Het aantal sterfgevallen als gevolg van fentanyl-gerelateerde overdosissen is sterk gestegen, waardoor het een volksgezondheidscrisis is geworden. Gemeenschappen worden geconfronteerd met de noodzaak van intensievere maatregelen om dit groeiende probleem aan te pakken, waarbij gezondheidszorgprofessionals, beleidsmakers en gemeenschappen moeten samenwerken om effectieve maatregelen te implementeren die de verspreiding van fentanyl tegengaan en degenen die getroffen zijn door verslaving de nodige ondersteuning kunnen bieden.

Lees ook: Heb jij hulp nodig bij afbouwen medicijnen?

Preventie en behandeling

Het aanpakken van de gevaren van fentanyl vereist een alomvattende benadering. Dit omvat strengere regelgeving rond voorschrijven, meer bewustwording over de risico’s van misbruik, en uitbreiding van toegang tot behandeling (afkicken) en rehabilitatie voor mensen met een opioïdenverslaving.

Hulp nodig bij medicijnverslaving?

Heb jij hulp nodig om van je drugsverslaving of medicijnverslaving af te komen? Kijk dan naar de effectieve hulpprogramma’s van onze partner Kick Your Habits (Amsterdam, Utrecht en Groningen).

Zij bieden effectieve programma’s om te stoppen met een drugsverslaving of medicijnverslaving.

Meer informatie of afspraak maken?

Wil je meer informatie of een afspraak maken met een in vrouwenzorg gespecialiseerde vrouwelijke medisch specialist, internist, neuroloog of psycholoog? Neem dan contact met ons op via 085-2019275 of via ons contactformulier.

Meer lezen over verslaving, medicijnen en pijn?