Terwijl vrouwen de grootste medicijngebruikers zijn (vrouwen slikken 1,5 tot 1,7 keer meer medicijnen dan mannen becijferde het RIVM), zijn de meeste medicijnen die op de markt zijn vrijwel nooit getest op vrouwen. En dat brengt serieuze gezondheidsrisico’s met zich mee.
Tot het eind van de vorige eeuw werden vrouwen meestal uitgesloten van geneesmiddelenonderzoek. Tegenwoordig worden nieuwe geneesmiddelen in toenemende mate op vrouwen én mannen getest. Maar het behandeleffect wordt bijna nooit apart beschreven voor mannen en vrouwen. De specifieke werking van veel bestaande medicijnen op vrouwen is helaas nog niet bekend. Daarmee is ook weinig zicht op de achtergronden van de bijwerkingen bij vrouwen.
In dit artikel lees je meer over de oorzaken, risico’s en wat er moet gebeuren om dit te veranderen.
Clinical trials voor medicijnen
Voordat medicijnen mogen worden uitgegeven en goedgekeurd door de European Medicine Agency (EMA) voor toelating op de Europese markt of de FDA voor toelating op de Amerikaanse markt, worden medicijnen uitgebreid getest in clinical trials. In het lab, bij dieren en uiteindelijk ook bij mensen. Maar bijna altijd op mannen en dan veelal gezonde mannen van 20 tot 30 jaar. Vrouwen zijn ‘lastige’ proefpersonen omdat ze vanwege de menstruatie hormonale pieken en dalen vertonen. Ook verschillen die pieken en dalen per vrouw. Lastig als je een groep wilt hebben bij een onderzoek die je onderling wilt vergelijken.
Vrouwen ervaren bovendien vaker bijwerkingen van medicatie. Waarschijnlijk omdat ze gemiddeld kleiner zijn, een andere verhouding lichaamsvet/vocht hebben, minder zwaar zijn en over kleinere organen hebben. Daarnaast gebruiken vrouwen vaker zelfzorgproducten, die een interactie kunnen geven met medicatie.
Het gevolg is dat vrouwen medicijnen slikken die meestal niet getest zijn op vrouwen en die anders werken dan bij mannen. En dat brengt risico’s met zich mee. Uit cijfers van Bijwerkingencentrum Lareb blijkt dat vrouwen vijftig procent meer bijwerkingen melden dan mannen. En vrouwen belanden 33% vaker in het ziekenhuis door bijwerkingen van medicijnen.
Zo kregen vrouwen in het verleden gevaarlijke hartritmestoornissen bij gebruik van bepaalde anti-allergie-middelen die voor mannen compleet onschuldig waren. Recentelijk kwam in Amerika een slaappil in opspraak. Het vrouwenlichaam bleek minder goed in staat de werkzame stof af te breken. Daardoor was de concentratie werkzame stof de volgende morgen dusdanig hoog (45 procent hoger bij mannen) dat er gevaarlijke situaties konden ontstaan bijvoorbeeld op de weg.
Lees ook: Langdurig medicijngebruik zonder check-up: risico’s nemen toe.
Antidepressiva werkt bij vrouwen anders
Ook antidepressiva werken anders bij vrouwen dan bij mannen. Vrouwen reageren erg anders op deze medicatie. Vrouwen en mannen beschikken weliswaar over evenveel serotonine, doch mannen zetten het makkelijker om. Mogelijk is dat de reden waarom mannen doorgaans vier weken nodig hebben voordat ze het effect van antidepressiva gaan merken en dat dit bij vrouwen wel zes weken of langer kan duren.
Daarnaast maakt het uit welke soort antidepressiva je krijgt. Vrouwen reageren doorgaans beter op serotonine heropnameremmers, mannen zijn beter af met TCA’s. Bij een depressie die gepaard gaat met angst- en paniekaanvallen (veelvoorkomend bij vrouwen) ben je meestal het best geholpen met MAO-remmers. Het maakt dus nogal uit wat je slikt.
Lees ook: Lichaamsbeweging is bij matige depressie net zo effectief als antidepressiva.
Internationale medicijnonderzoeken
Nog altijd zijn er minder vrouwelijke proefpersonen, toonde een studie naar 13.000 verschillende medicijnonderzoeken. Bij grote, internationale studies naar onder andere HIV, chronische nierziekten en hart- en vaatziekten, waren er bijvoorbeeld veel te weinig vrouwelijke deelnemers. En zélfs bij studies op basis van proefdieren worden de onderzoeken voornamelijk uitgevoerd op de mannelijke diersoort. Om de veiligheid van medicijnen voor vrouwen te waarborgen, moet hier volgens de onderzoekers snel verandering in komen.
Lees ook: Antidepressiva kunnen seksuele disfunctie en ‘chemische castratie’ veroorzaken.
Opnieuw onderzoeken en testen
Verschillende Amerikaanse wetenschappers pleiten ervoor dat alle bestaande geneesmiddelen opnieuw onderzocht moeten worden specifiek op vrouwen, omdat dit nog nooit eerder gebeurd is en niemand de veiligheid voor vrouwen kan garanderen. Hierbij is het van belang dat zowel de samenstelling van een medicijn als de dosering voor vrouwen worden getest en goedgekeurd.
Lees ook: Geneesmiddelenonderzoek: waarom zouden er meer vrouwen aan mee moeten doen?
Meedoen aan geneesmiddelenonderzoek?
Proefpersoon worden? Wil je als vrouw meedoen aan geneesmiddelenonderzoek (clinical trials) om daarmee betere medicijnen voor vrouwen te helpen ontwikkelen? Meldt je dan aan bij onze partner FemTrials – Empowering women’s health through clinical research.
Meer lezen?
- SHE Health Clinics overzicht medisch zorgaanbod.
- De beste tips van SHE Health Clinics.
- Langdurig medicijngebruik zonder check-up: risico’s nemen toe.
- Gendergezondheidskloof tussen vrouwen en mannen.
- Van hartaandoeningen tot spiraaltjes: Hoe artsen de pijn van vrouwen wegwuiven.
- Welke medicijnen vergroten de kans op nierschade?
- Heb jij hulp nodig bij afbouwen medicijnen?
- Risico’s op hartklachten na chemotherapie.
- Artsen mogen nu medicatie voorschrijven na digitaal consult.
- Welke ziektes komen vaker voor bij vrouwen dan bij mannen?
- Déze 6 medicijnen kunnen een vitaminetekort veroorzaken.
- Fiona wil nooit meer verslaafd raken aan opiaten: ‘Oxycodon controleerde mijn hele leven!’.
- Antibioticagebruik verborgen oorzaak schimmelinfectie.
- Man-vrouwverschillen onderbelicht in onderzoek coronamedicijnen.
- Over welke ziektes en aandoeningen bij vrouwen weten artsen het minst?
- Antibiotica blijkt griepafweer te verslechteren.
- Waarom is anticonceptie of een borstonderzoek vaak een voorwaarde bij deelname aan een geneesmiddelenonderzoek?
- Welke chronische ziektes komen bij vrouwen het meest voor?
- Maagzuurremmers veroorzaken vitaminetekort en mineralentekort.
- Ibuprofen veroorzaakt duizenden doden per jaar door hartstilstand.
- 18 feiten en fabels over antidepressiva.
Bronnen: SHE Health Clinics, RIVM, Gezondnu, CBG, NCBI, Lareb, Women Inc., ScienceAlert
