Fluoride en gezondheid: Feiten, risico’s en alternatieven

16 februari 2025

Fluoride is een afgeleide van fluor, een chemisch element. Het element fluor komt van nature niet in vrije vorm voor omdat het extreem reactief is. Fluoride wordt veelal synthetisch geproduceerd voor gebruik in drinkwater, tandpasta, mondwater en verschillende chemische producten. Is fluoride gezond of ongezond?

Ongezond! Flouride is namelijk een industrieel afvalproduct, dat agressieve eigenschappen bezit en uiterst giftig is. De giftigheid zit tussen lood en arsenicum. Het dodelijke gifgas, waarmee een sekte jaren geleden in Japan een metroramp veroorzaakte, bevatte natriumfluoride. Een mespuntje natriumfluoride is dodelijk en al jaren lang wordt gewaarschuwd, dat kinderen gefluorideerde tandpasta niet mogen inslikken.

Ook al wil de tandarts en media ons doen geloven dat fluoride gezond voor je is, bestaat er hier GEEN keihard wetenschappelijk bewijs voor. In tegendeel; fluoride geeft alleen maar risico’s voor de gezondheid, afhankelijk van de hoeveelheid en duur van blootstelling. Overmatige of langdurige inname van fluoride kan leiden tot verschillende gezondheidsproblemen, een verminderd cognitief vermogen, fluorose, botproblemen, schildklierstoornissen en mogelijk neurologische schade.

In dit artikel leggen we op een eenvoudige manier uit waar fluoride in voorkomt, welke aandoeningen het kan veroorzaken en hoe je jouw blootstelling aan fluoride kunt beperken. Daarnaast geven we enkele praktische tips en beantwoorden we enkele veel gestelde vragen.

Waar zit fluoride in?

Fluoride wordt veelal toegevoegd aan:

Drinkwater: In veel landen – waaronder Ierland, Verenigde Staten, Australië en Canada – wordt er fluoride aan het kraanwater toegevoegd om (zogenaamd) tanden te beschermen.
Tandpasta en mondspoelmiddelen: Men claimt dat fluoride helpt het tandglazuur sterker te maken en daarom zit het in de meeste tandpasta en in diverse mondverzorgingsproducten.
Voedingssupplementen: Vooral in gebieden waar het water weinig fluoride bevat, wordt het vaak – ten onrechte – aan voedingssupplementen toegevoegd.

Fluoride en gezondheid: Feiten, risico’s en alternatieven

Gezondheidsrisico’s van fluoride

Dit zijn de belangrijkste evidence-based gezondheidsrisico’s van fluoride:

1. Tandheelkundige Fluorose

Een aandoening die ontstaat door overmatige blootstelling aan fluoride tijdens de vorming van tanden (meestal bij kinderen).

Symptomen:

Witte vlekken of strepen op de tanden (mild).
Bruine verkleuring en putjes in het tandglazuur (ernstig).

Oorzaken:

Te veel fluoride in drinkwater.
Inslikken van tandpasta met fluoride.

2. Skeletale Fluorose

Een aandoening waarbij fluoride zich ophoopt in de botten, waardoor ze harder maar minder elastisch worden.

Symptomen:

Gewrichtspijn en stijfheid.
Verhoogd risico op botbreuken.
In ernstige gevallen: misvormingen en beperkte mobiliteit.

3. Schildklierproblemen

Overmatige blootstelling aan fluoride kan de werking van de schildklier verstoren door jodium te verdringen. Dit kan leiden tot onder andere:

Hypothyreoïdie (traag werkende schildklier).
Verhoogde productie van parathyroïdhormoon, wat calcium uit de botten onttrekt en leidt tot botverzwakking.

Lees ook: Jodium: belangrijk voor je algehele gezondheid.

4. Acute toxiciteit / vergiftiging bij acute overdosering

Bij zeer hoge doses fluoride (bijvoorbeeld door het inslikken van grote hoeveelheden tandpasta) kunnen acute symptomen optreden zoals misselijkheid, braken, maagklachten, spierkrampen, en in sommige gevallen hartstilstand, waardoor een overdosis fluoride fataal zijn.

5. Neurologische effecten van fluoride

Wetenschappelijke studies tonen aan dat hoge fluoride-inname tijdens zwangerschap een negatieve invloed kan hebben op de hersenen van een baby. Fluoride is ook bewezen schadelijk voor de hersenontwikkeling van kinderen, vooral bij kinderen met leerstoornissen of ontwikkelingsproblemen zoals ADHD en autisme. Daarnaast is bewezen dat fluoride een IQ met gemiddeld 1 tot 5 punten kan verlagen.

Risico’s:

Verminderd IQ bij kinderen en volwassen.
Mogelijke associatie met ADHD en andere cognitieve problemen.

6. Hart- en vaatziekten

Fluoride kan zich ophopen in zachte weefsels zoals bloedvaten, wat kan bijdragen aan:

Verkalking van bloedvaten (arteriosclerose).
Verhoogd risico op hartproblemen zoals hoge bloeddruk en hartfalen.

7. Maag-darmproblemen

Hoge doses fluoride kunnen leiden tot irritatie van het maag-darmkanaal door de vorming van hydrofluoridezuur in de maag.

Symptomen:

Buikpijn, misselijkheid en braken.
In ernstige gevallen: krampen en ademhalingsproblemen.

8. Collageenschade

Fluoride kan collageenweefsels aantasten, wat leidt tot degeneratieve veranderingen in huid, pezen en kraakbeen. Dit kan bijdragen aan:

Veroudering van weefsels.
Verminderde elasticiteit van huid en bindweefsel.
Versnelde veroudering van de huid.

Lees ook: 12 voedingsmiddelen die jouw lichaam helpen collageen aan te maken.

Alternatieven voor fluoride

Voor mensen die hun fluoride-inname willen verminderen of liever fluoridevrije producten gebruiken, zijn er alternatieven. Een belangrijk voorbeeld is hydroxyapatiet.

Hydroxyapatiet als fluoride-alternatief

Hydroxyapatiet is een mineraal dat van nature in tandglazuur voorkomt. Het bestaat uit calcium en fosfaat en helpt bij het herstellen van kleine beschadigingen in het glazuur.
Voordelen:
- Het ondersteunt de remineralisatie van tanden.
- Het vermindert tandgevoeligheid.
- Het heeft geen risico op fluorose.
Gebruik: Hydroxyapatiet wordt vooral toegevoegd aan tandpasta. Het is niet oplosbaar in water, dus het kan niet worden gebruikt voor drinkwater.
Ondersteuning: Wetenschappelijk onderzoek toont aan dat hydroxyapatiet effectiever en minder schadelijk kan zijn als fluoride bij het beschermen van tanden.

Daarnaast kun je kiezen voor tandpasta’s die volledig natuurlijk zijn en geen fluoride of andere chemische toevoegingen bevatten. Let hierbij op etiketten en kies voor producten met ingrediënten zoals xylitol en natuurlijke mineralen.

Praktische tips om jouw blootstelling aan fluoride te beperken

Gebruik tandpasta zonder fluoride: Bij diverse winkels (zoals Holland & Barrett) en webshops zijn tandpasta soorten te koop die gegarandeerd geen fluoride bevatten.
Gebruik een kleine hoeveelheid tandpasta: Een erwt- of rijstkorrelgrote hoeveelheid is voldoende, vooral bij jonge kinderen. Dit helpt om te voorkomen dat teveel fluoride wordt ingeslikt.
Toezicht bij kinderen: Laat kinderen altijd onder toezicht tanden poetsen en leer ze om de tandpasta uit te spugen.
Controleer jouw kraanwater: Als je in een gebied woont waar de fluorideconcentratie hoger kan zijn, overweeg dan een waterfilter met omgekeerde osmose om fluoride te verminderen.
Alternatieve tandpasta’s: Probeer tandpasta’s op basis van hydroxyapatiet of andere natuurlijke ingrediënten als je bezorgd bent over fluoride.
Lees etiketten: Kijk goed naar de ingrediëntenlijst van tandverzorgingsproducten en kies voor producten zonder extra chemische toevoegingen zoals SLS of parabenen.

Lees ook: Ongefilterd drinkwater: waarom ongezond?

Veel gestelde Vragen over Fluoride en Gezondheid

1. Wat is fluoride?
Fluoride is een chemisch element dat veelal op synthetische basis in water en voedsel voorkomt. Het wordt toegevoegd aan onder andere tandpasta en drinkwater, met als excuus het tandglazuur te versterken en tandbederf te verminderen.

2. Wat is tandfluorose?
Tandfluorose is een aandoening die ontstaat door overmatige fluoride-inname bij jonge kinderen. Het veroorzaakt witte vlekken of strepen op de tanden.

3. Wat is skeletfluorose?
Skeletfluorose is een zeldzame aandoening die optreedt bij langdurige blootstelling aan hoge fluoridegehaltes. Het kan leiden tot botpijn en stijfheid.

4. Kan fluoride problemen met de schildklier of de hersenen veroorzaken?
Ja, bij de hoge concentraties fluoride is er overtuigend bewijs voor schadelijke effecten.

5. Wat zijn goede alternatieven voor fluoride?
Een belangrijk alternatief is tandpasta met hydroxyapatiet. Dit mineraal helpt bij het herstellen van het tandglazuur en vermindert tandgevoeligheid zonder de risico’s van fluoride.

6. Hoe kan ik de inname van fluoride verminderen?
Gebruik kleine hoeveelheden tandpasta, zorg ervoor dat kinderen hun tandpasta niet inslikken en overweeg een waterfilter als je in een gebied met hogere fluoridegehaltes woont.

7. Is fluoride veilig?
Oordeel a.j.b. zelf op basis van de bovengenoemde gezondheidsrisico’s.

Meer lezen?