Primaire hyperparathyreoïdie: diagnostiek en behandeling

31 oktober 2023

Het menselijk lichaam is een complex systeem met talloze klieren die verantwoordelijk zijn voor verschillende functies. Eén zo’n klier is de schildklier, en als die niet goed werkt, kan dat leiden tot aandoeningen zoals primaire hyperparathyreoïdie (pHPT). Gemiddeld 1 op 250 vrouwen heeft last van de bijschildklier aandoening pHPT; veelal zonder dat ze het weten. pHPT komt vooral voor bij vrouwen in de overgang. Echter, in de meeste gevallen wordt de juiste diagnose pas laat gesteld, veelal omdat patiënten, huisartsen en medisch specialisten de symptomen niet tijdig herkennen.

Om voorlichting en bewustwording te verbeteren, beschrijven we in dit artikel wat primaire hyperparathyreoïdiep is, wat de mogelijk oorzaken zijn, hoe je de symptomen herkent en wat de mogelijke behandelingen zijn.

Primaire hyperparathyreoïdie: wat is het?

De bijschildklieren zijn kleine klieren ter grootte van een erwt die zich in je nek bevinden, achter je schildklier. Deze klieren spelen een belangrijke rol bij het reguleren van het calciumgehalte in je lichaam.

Primaire hyperparathyreoïdie (PHPT) is een medische aandoening die de bijschildklieren aantast, wat leidt tot een overproductie van bijschildklierhormoon (PTH). Dit veroorzaakt een verhoogde calciumconcentratie in serum bij een verhoogde concentratie of onvoldoende suppressie van parathormoon. Hierdoor kan de calciumbalans in je bloed worden verstoord.

Lees ook: Wat zijn bijschildklieraandoeningen bij vrouwen?

Schildklierziekte pHPT: symptomen

Het herkennen van de symptomen van primaire hyperparathyreoïdie (pHPT) is cruciaal voor een vroege diagnose. De meest voorkomende symptomen van pHPT zijn:

Pijn in botten en spieren: pHPT kan leiden tot pijn in je botten en spieren.
Nierstenen: De aandoening kan nierstenen veroorzaken door een teveel aan calcium in het bloed.
Spijsverteringsproblemen: Maagdarmproblemen zoals constipatie komen vaak voor. Daarnaast zijn misselijkheid en braken (overgeven) veel voorkomende maag-darmproblemen die met deze aandoening gepaard gaan.
Cognitieve stoornissen: Sommige mensen kunnen cognitieve problemen ervaren, zoals vergeetachtigheid, hersenmist (brainfog) en concentratieproblemen.
Spierzwakte: Spierzwakte komt vaak voor bij mensen met PHPT.
Vermoeidheid: Chronische vermoeidheid wordt vaak gemeld door pHPT-patiënten.

Lees ook: Dít zijn de symptomen die kunnen wijzen op een te snel werkende schildklier.

Primaire hyperparathyreoïdie: oorzaken

De factoren die pHPT kunnen veroorzaken zijn:

Goedaardige tumoren: De meest voorkomende oorzaak van pHPT is de ontwikkeling van goedaardige tumoren (bijschildklieradenoom) op een of meer van de bijschildklieren. Deze tumoren zijn meestal niet kwaadaardig, maar kunnen leiden tot overproductie van PTH.
Hyperplasie: In sommige gevallen kunnen alle vier de bijschildklieren vergroot en overactief worden, wat leidt tot hyperparathyreoïdie.
Bijschildklierkanker: Hoewel uiterst zeldzaam, kunnen kwaadaardige bijschildkliertumoren leiden tot primaire hyperparathyreoïdie.

Factoren die het risico op pHPT kunnen verhogen zijn:

Genetica: Familiegeschiedenis speelt een belangrijke rol bij pHPT. Als iemand in je familie het heeft of heeft gehad, neemt je risico toe.
Leeftijd: Leeftijd is een niet-wijzigbare risicofactor. Naarmate je ouder wordt, neemt de kans op het ontwikkelen van pHPT toe.
Geslacht: Vrouwen zijn gevoeliger voor pHPT dan mannen, vooral na de menopauze.
Blootstelling aan straling: Blootstelling aan straling, als gevolg van medische onderzoeken, medische behandelingen of omgevingsfactoren, kan bijdragen aan pHPT.

Lees ook: Te sterk werkende bijschildklier: wat is het risico?

Primaire hyperparathyreoïdie: diagnose

pHPT kan worden gediagnosticeerd middels de volgende medische onderzoeken:

Bloedonderzoek: Een eenvoudige bloedtest die het calciumgehalte meet, kan wijzen op pHPT.
Beeldvorming: Radiologische beeldvormende technieken zoals echografie en sestamibi-scans helpen bij het lokaliseren van de aangetaste bijschildklier.
Botdichtheid scans: Dexa scans (botdichtheid meting) kunnen helpen bij het beoordelen van de impact van pHPT op de botgezondheid. Er bestaat bij pHPT namelijk een verhoogd risico op osteoporose.

Lees ook: Schildklierproblemen die vaak bij vrouwen voorkomen.

Primaire hyperparathyreoïdie: behandeling

Voor de behandeling van pHPT zijn er de volgende mogelijkheden:

Geen behandeling: Bij milde primaire hyperparathyreoïdie is er veelal geen behandeling nodig. Regelmatige controle bij een internist-endocrinoloog is dan wel nodig.
Medicatie: Sommige medicijnen kunnen helpen om de symptomen van pHPT onder controle te houden, doch ze zijn geen genezing.
Chirurgie: Genezing is bij primaire hyperparathyreoïdie alleen mogelijk door middel van een operatieve verwijdering van de te snel werkende bijschildklier(en).

Veel gestelde vragen en antwoorden over primaire hyperparathyreoïdie (pHPT)

Dit zijn enkele veel gestelde vragen over pHPT:

Wat is de belangrijkste oorzaak van pHPT?
De belangrijkste oorzaak van pHPT is overactiviteit van de bijschildklieren, wat leidt tot overmatige afgifte van bijschildklierhormoon.

Is pHPT een erfelijke aandoening?
Hoewel pHPT in families kan voorkomen, is het niet altijd erfelijk. Genetische factoren kunnen een rol spelen, maar levensstijl en omgevingsfactoren zijn ook belangrijk.

Kan pHPT worden voorkomen?
Het is misschien niet mogelijk om pHPT helemaal te voorkomen, maar een gezonde levensstijl en regelmatige controles kunnen helpen bij vroegtijdige detectie en behandeling.

Zijn er dieetbeperkingen voor pHPT-patiënten?
Patiënten moeten hun zorgverlener raadplegen voor persoonlijke voedingsadviezen, maar over het algemeen kan worden geadviseerd om de calciuminname te verminderen.

Wat zijn de mogelijke complicaties van onbehandelde pHPT?
Onbehandelde pHPT kan leiden tot ernstige gezondheidsproblemen, waaronder osteoporose, nierproblemen en cardiovasculaire complicaties.

Komt pHPT veel voor?
pHPT is relatief zeldzaam, met een geschatte incidentie van 1 op de 250 vrouwen en 1 op de 1000 mannen. Het komt vaker voor met de leeftijd.

Meer informatie of afspraak maken?

Wil jij je medisch laten onderzoeken vanwege bijschildklierklachten of wil je je voor een schildklieraandoening laten behandelen? Maak dan een afspraak met een ervaren vrouwelijke internist-endocrinoloog bij onze SHE Health vrouwenkliniek. Hiervoor kun je rechtstreeks contact met ons opnemen via 085-2019275 of via ons contactformulier.