Neuropathie: Wat het is, oorzaken en wat je er zelf tegen kunt doen?

29 december 2024

Neuropathie is een aandoening waarbij de zenuwen in het lichaam beschadigd raken. Dit kan leiden tot uiteenlopende klachten, zoals tintelingen, pijn, gevoelloosheid of spierzwakte. Neuropathie komt veel voor en kan een grote impact hebben op het dagelijks leven.

In dit evidence-based artikel leggen we uit wat neuropathie is, wat de oorzaken zijn, en geven we praktische tips om de klachten te verlichten. Daarnaast beantwoorden we een aantal veel gestelde vragen over neuropathie.

Wat is neuropathie?

Neuropathie is een verzamelnaam voor aandoeningen van de perifere zenuwen, de zenuwen buiten de hersenen en het ruggenmerg. Deze zenuwen zijn verantwoordelijk voor het doorgeven van signalen tussen de hersenen en de rest van het lichaam, zoals pijn, temperatuur en beweging. Als deze zenuwen beschadigd raken, kunnen ze niet goed meer functioneren.

Lees ook: Wat veroorzaakt de ergste pijnen die je kan hebben?

Symptomen van neuropathie

De symptomen van neuropathie verschillen per persoon en hangen af van welke zenuwen zijn aangetast:

Sensorische klachten: Tintelingen, brandende of stekende pijn, gevoelloosheid of overgevoeligheid.
Motorische klachten: Spierzwakte, krampen, verminderde reflexen of moeite met coördinatie.
Autonome klachten: Problemen met bloeddruk, spijsvertering of zweten.

De klachten beginnen vaak in de handen, vingers en voeten (polyneuropathie), doch kunnen ook andere delen van het lichaam treffen.

Lees ook: Auto-immuunziekten: welke komen bij vrouwen het meest voor?

Oorzaken van neuropathie

Er zijn verschillende oorzaken van neuropathie, waaronder:

Diabetes: Een van de meest voorkomende oorzaken van perifere neuropathie, vooral bij langdurige of slecht gereguleerde bloedsuiker. Hoge bloedsuikerspiegels beschadigen de zenuwen, vooral in de voeten en benen. Dit wordt diabetische polyneuropathie genoemd.
Chronische ziekten: Zoals chronische nierziekten, leverziekten of hypothyreoïdie (traag werkende schildklier).
Alcoholgebruik: Overmatig alcoholgebruik kan zenuwschade veroorzaken. Langdurig overmatig alcoholgebruik kan leiden tot alcoholische neuropathie door een combinatie van toxische effecten en een tekort aan voedingsstoffen zoals vitamine B1.
Gifstoffen: Blootstelling aan zware metalen zoals lood, kwik en arsenicum kan zenuwbeschadiging veroorzaken.
Kanker en gerelateerde aandoeningen: Tumoren of metastasen kunnen zenuwen direct onder druk zetten of beschadigen. Paraneoplastisch syndroom is een auto-immuunreactie op kanker die zenuwbeschadiging kan veroorzaken.
Metabool syndroom: Geassocieerd met verhoogde glucosewaarden en zenuwbeschadiging.
Amyloïdose: Ophoping van abnormale eiwitten in organen en zenuwen kan neuropathie veroorzaken.
Vitamine B12-tekort: Essentieel voor een gezond zenuwstelsel. Een tekort kan leiden tot ernstige neuropathie.
Vitamine B1 (thiamine)-tekort: Vaak gezien bij alcoholisme of ondervoeding.
Vitamine E-tekort: Een tekort kan schade aan zenuwen veroorzaken.
Vitamine D tekort: Een tekort aan vitamine D kan een rol spelen bij de ontwikkeling en progressie van (diabetische) neuropathie.
Infecties: Zoals herpes zoster (gordelroos), Hepatitis B en C, Lyme of hiv.
Auto-immuunziekten: Zoals reuma, Sjögren-syndroom, reumatoïde artritis of lupus.
Medicatie: Sommige medicijnen, chemotherapie, antibiotica, antivirale middelen en medicijnen tegen epilepsie kunnen zenuwschade veroorzaken.
Erfelijke aandoeningen: Zoals de ziekte van Charcot-Marie-Tooth.
Trauma of compressie: Bijvoorbeeld een hernia of letsel door een ongeluk.
Chemische blootstelling: Blootstelling aan pesticiden of oplosmiddelen kan zenuwbeschadiging veroorzaken.
Chronische ontstekingen: Ziekten zoals sarcoïdose of vasculitis kunnen zenuwen beschadigen.
Inflammatie (laaggradige ontsteking): Een ongezonde leefstijl en bepaalde ziektes en aandoeningen kunnen tijdelijk ontstekingen veroorzaken als onderdeel van de immuunrespons. Bij gevoelige personen kan deze ontsteking de zenuwen beschadigen, wat neuropathische symptomen kan veroorzaken.
Vaccinatie: Bij sommige mensen kan een overactieve immuunrespons onbedoeld het eigen zenuwstelsel aanvallen. Dit fenomeen is bekend als een auto-immuunreactie en kan resulteren in aandoeningen zoals Guillain-Barré-syndroom (GBS), een acute vorm van neuropathie. Vaccins die aantoonbaar neuropathie en neuropathische symptomen als bijwerking kunnen veroorzaken zijn: griepvaccin, COVID-19-vaccins en Hepatitis B-vaccin.
Idiopathische neuropathie: In sommige gevallen blijft de oorzaak onbekend. Dit wordt idiopathische neuropathie genoemd en komt vooral voor bij ouderen.

Lees ook: Covid-prik kan auto-immuunziektes veroorzaken en Griepprik: Wat zijn de risico’s en bijwerkingen?

Neuropathie: Wat het is, oorzaken en wat je er zelf tegen kunt doen?

Wat kun je zelf doen tegen neuropathie?

Hoewel zenuwbeschadiging niet altijd volledig te genezen is, zijn er diverse manieren om de klachten te verlichten en verdere schade te voorkomen.

1. Gezonde levensstijl

Eet gebalanceerd: Zorg voor een voeding rijk aan vitamines, mineralen en antioxidanten. Vitamine B12, foliumzuur en omega-3 vetzuren zijn belangrijk voor de gezondheid van zenuwen.
- Aanbevolen voedingsmiddelen: Volkoren granen (zoals havermout en bruine rijst), zonnebloempitten, avocado’s, (biologische) eieren, lever en orgaanvlees.
- Voedingsmiddelen rijk aan antioxidanten: Donkere bladgroenten (spinazie, boerenkool en broccoli), bessen (blauwe bessen, aardbeien en bramen), noten en zaden (walnoten, chiazaad en lijnzaad), groene thee (ijk aan polyfenolen die ontstekingen remmen).
- Kruiden en specerijen:
  - Kurkuma: Bevat curcumine, een krachtige ontstekingsremmer die pijn kan verminderen en zenuwbeschadiging kan beperken. Voeg kurkuma toe aan maaltijden of gebruik als supplement (in combinatie met zwarte peper voor betere opname).
  - Gember: Helpt ontstekingen te verminderen en kan zenuwpijn verlichten. Gebruik verse gember in thee of maaltijden.
  - Cayennepeper: Bevat capsaïcine, een stof die pijnsignalen kan verminderen. Gebruik cayennepeper in voeding of als onderdeel van een actuele crème.
  - Kaneel: Helpt de bloedsuikerspiegel te reguleren, wat belangrijk is bij diabetische neuropathie. Voeg kaneel toe aan smoothies, ontbijtgranen of desserts.
  - Knoflook: Kan de bloedsomloop verbeteren en ontstekingen verminderen. Gebruik verse knoflook of als supplement.
Beweeg regelmatig: Matige beweging, zoals wandelen, zwemmen of yoga, kan de bloedcirculatie verbeteren en zenuwgezondheid ondersteunen.
Vitamine B-complex supplement: Vitamine B’s zijn cruciaal voor een gezonde zenuwfunctie, vooral B1, B6 en B12.
Vitamine D supplement: Therapeutische vitamine D-suppletie heeft het potentieel om deze aandoening te verbeteren.
Vermijd alcohol: Beperk of stop alcoholgebruik om verdere zenuwschade te voorkomen.

Lees ook: Cayennepeper: De kracht en gezonde voordelen van capsaïcine.

2. Goede bloedsuikercontrole

Voor mensen met diabetes is het cruciaal om de bloedsuikerspiegel stabiel te houden. Overleg met een arts of diëtist voor een passend voedingsplan, intermittent vasten en/of medicatie.

Lees ook: Intermittent vasten kan bloedsuiker beter onder controle houden dan diabetesmedicijnen.

3. Stop met roken

Roken vermindert de bloedtoevoer naar de zenuwen, wat de klachten kan verergeren.

Lees ook: Roken: Dít zijn de unieke gevaren voor vrouwen.

4. Zorg voor je voeten

Bij neuropathie in de voeten is voetverzorging extra belangrijk om wondjes en infecties te voorkomen:

Controleer dagelijks je voeten op wondjes.
Draag comfortabele schoenen en vermijd blaren.
Gebruik in bed aan het voeteneinde een matrasverwarming (elektrische matras).

5. Stressmanagement

Chronische stress kan pijnklachten verergeren. Probeer ontspanningstechnieken zoals ademhalingsoefeningen, meditatie, yoga of mindfulness.

Lees ook: Mindfulness werkt veel beter tegen pijn dan gedacht, blijkt uit hersenscans.

6. Ondersteunende therapieën

Krachttraining: Om spieren sterk en soepel te houden.
Fysiotherapie: Om spieren te versterken en coördinatie te verbeteren.
Acupunctuur: Kan helpen bij pijnverlichting en stressverlichting.
Supplementen: Overleg met een arts over supplementen zoals alfa-liponzuur of vitamine B12.

Lees ook: Supplementen bij auto-immuunstoornissen: Wat werkt echt?

Veel gestelde vragen over neuropathie

1. Is neuropathie te genezen?

Niet alle vormen van neuropathie zijn te genezen. Bij sommige oorzaken, zoals een vitamine B12-tekort, kan de zenuwbeschadiging gedeeltelijk herstellen. In andere gevallen richt de behandeling zich op het verlichten van klachten en het voorkomen van verdere schade.

2. Welke medicijnen zijn er voor neuropathie?

Er zijn medicijnen die de symptomen kunnen verminderen, zoals:

Pijnstillers: Zoals paracetamol of ibuprofen (voor milde klachten).
Antidepressiva: Zoals amitriptyline, ook effectief bij zenuwpijn.
Anticonvulsiva: Zoals gabapentine of pregabaline, vaak voorgeschreven bij zenuwpijn.
Capsaïcinecrème: Een lokaal middel dat kan helpen bij brandende pijn.

Lees ook: De gezondheidsrisico’s van ibuprofen en diclofenac: Wat je moet weten. en Antidepressiva: wat zijn de risico’s, bijwerkingen en alternatieven?

3. Kan voeding neuropathie beïnvloeden?

Ja, een gezond dieet kan zenuwgezondheid ondersteunen. Vermijd voeding die ontstekingen kan veroorzaken (zoals suiker en bewerkte voedingsmiddelen) en kies voor voedingsmiddelen rijk aan antioxidanten, zoals groenten, fruit, noten en vis.

Lees ook: Laaggradige ontstekingen: Wat kun je er zelf tegen doen?

4. Is neuropathie gevaarlijk?

Neuropathie is op zichzelf niet levensbedreigend, doch het kan complicaties veroorzaken, zoals infecties door gevoelloosheid in de voeten. Het is belangrijk om de aandoening serieus te nemen en goed te laten behandelen.

5. Hoe kan ik pijn door neuropathie verminderen?

Naast medicatie kunnen alternatieve methoden zoals warmte- of koudetherapie, fysiotherapie en ontspanningsoefeningen helpen om pijnklachten te verlichten.

Wanneer moet je naar de huisarts?

Raadpleeg een arts als je last hebt van:

Aanhoudende tintelingen, gevoelloosheid of pijn.
Klachten die verergeren of je dagelijks functioneren beïnvloeden.
Coördinatieproblemen.
Neuropathie in combinatie met andere symptomen, zoals duizeligheid of spierzwakte.

Een arts of medisch specialist kan:

Symptomen evalueren en een grondige medische geschiedenis opnemen.
Diagnostische tests uitvoeren, zoals een zenuwgeleidingsonderzoek, bloedonderzoek of een MRI.

Meer informatie of afspraak maken?

Heb je vragen of wil je een diagnose en/of een persoonlijk behandelplan van een ervaren vrouwelijke internist of neuroloog? Je kunt contact met ons opnemen via 085-2019275 of via ons contactformulier.

Meer lezen?