Anticonceptie: Welke soorten bestaan er en wat zijn de voor- en nadelen?

8 november 2024

Anticonceptie is een belangrijk aspect van reproductieve gezondheid en biedt verschillende opties, afhankelijk van voorkeur, medische geschiedenis, en levensstijl. Anticonceptie speelt een cruciale rol in de gezondheid en het welzijn van individuen en de samenleving als geheel. Het biedt vrouwen controle over hun reproductieve keuzes en heeft positieve effecten op hun gezondheid, levenskwaliteit, en economische kansen.

In dit artikel geven we een uitgebreid overzicht van de belangrijkste vormen van anticonceptie, inclusief hun voor- en nadelen.

1. De anticonceptiepil (De pil)

De anticonceptiepil is een veelgebruikte methode die dagelijks wordt ingenomen en hormonen bevat (meestal oestrogeen en progestageen) die de eisprong onderdrukken en het baarmoederslijmvlies verdikken, waardoor bevruchting moeilijker wordt.

Voordelen van de pil:

Zeer effectief bij correct gebruik (meer dan 99% effectief).
Kan menstruatie reguleren en verlichten.
Vermindert menstruatiepijn en PMS-klachten.
Kan acne verminderen en biedt enige bescherming tegen eierstokkanker en baarmoederkanker.

Nadelen van de pil:

Vereist dagelijkse inname: bij vergeten vermindert de effectiviteit.
Kan een groot aantal verschillende bijwerkingen veroorzaken, zoals stemmingswisselingen, gewichtstoename, hoofdpijn, en misselijkheid.
Verhoogt licht het risico op trombose, vooral bij vrouwen die roken of ouder zijn dan 35 jaar.
Verhoogd risico op borstkanker: Langdurig gebruik van de combinatiepil kan het risico op borstkanker iets verhogen, vooral bij vrouwen die deze pil gedurende langere tijd en op jonge leeftijd gebruiken. Het risico lijkt te verdwijnen na ongeveer tien jaar stoppen met de pil.
Verhoogd risico op baarmoederhalskanker: Uit onderzoek blijkt dat het langdurig gebruik van de pil (meer dan vijf jaar) gepaard kan gaan met een hoger risico op baarmoederhalskanker. Dit risico neemt echter weer af na het stoppen met de pil.
Geen bescherming tegen seksueel overdraagbare aandoeningen (SOA’s).

Lees ook: 21 verrassende bijwerkingen van de anticonceptiepil.

2. Het spiraaltje (koperspiraal)

Het koperspiraal is een klein T-vormig apparaatje zonder hormonen dat in de baarmoeder wordt ingebracht. Het koper in het spiraal zorgt ervoor dat spermacellen worden geïnactiveerd, waardoor bevruchting wordt voorkomen.

Voordelen spiraaltje:

Langdurige bescherming (3-10 jaar, afhankelijk van het type).
Geen hormonen, wat voor vrouwen zonder hormonen beter kan zijn.
Eenmalig plaatsen, daarna geen onderhoud.
Verwijdering resulteert direct in vruchtbaarheid.

Nadelen spiraaltje:

Kan de eerste maanden onregelmatige of hevige menstruaties veroorzaken.
Mogelijk hevigere menstruatie en meer menstruatiepijn.
Kan losraken in combinatie met het gebruik van een menstruatiecup.
Plaatsing kan ongemakkelijk zijn, vooral voor (jonge) vrouwen die nog niet bevallen zijn. Daarom wordt in die gevallen plaatsing door een gynaecoloog geadviseerd.
Geeft geen bescherming tegen SOA’s.

Lees ook: Infopagina Flexi-T spiraal.

3. Het hormoonspiraal

Een hormoonspiraal, zoals Mirena of Kyleena, geeft geleidelijk het hormoon levonorgestrel af, wat het baarmoederslijmvlies dunner maakt en de spermacellen afremt.

Voordelen hormoonspiraal:

Langdurige bescherming (3-8 jaar, afhankelijk van het type).
Kan menstruatie lichter maken of zelfs stoppen, wat voordelig is bij hevige menstruaties.
Geen dagelijks onderhoud nodig.
Na verwijdering keert de vruchtbaarheid snel terug.

Nadelen hormoonspiraal:

Kan in de eerste maanden onregelmatig bloedverlies en buikpijn veroorzaken.
Kan losraken in combinatie met het gebruik van een menstruatiecup.
Mogelijke bijwerkingen: hoofdpijn, acne, borstspanning, en stemmingswisselingen.
Plaatsing kan pijnlijk zijn, vooral bij vrouwen die niet eerder zijn bevallen. Daarom wordt in die gevallen plaatsing door een gynaecoloog geadviseerd.
Mogelijk verhoogd risico op kanker: Net als andere hormonale methoden kan het hormoonspiraal een licht verhoogd risico op onder andere borstkanker geven bij langdurig gebruik.
Verhoogd risico op hogere hartslag.
Geeft geen bescherming tegen SOA’s.

Lees ook: Mirena of Kyleena hormoonspiraal: Wat zijn de verschillen?

4. De hormoonring (NuvaRing)

De NuvaRing is een flexibele ring die in de vagina wordt ingebracht en hormonen afgeeft. De ring wordt drie weken in de vagina gehouden, gevolgd door een stopweek.

Voordelen NuvaRing:

Effectief (bij correct gebruik, vergelijkbaar met de pil).
Maakt dagelijkse inname overbodig; maandelijkse handeling.
Kan menstruatieklachten en acne verminderen.

Nadelen NuvaRing:

Sommige vrouwen vinden inbrengen onprettig.
Kan vaginale afscheiding of irritatie veroorzaken.
Kan uitglijden tijdens seksueel contact (komt weinig voor).
Verhoogd risico op borstkanker: De hormonale vaginale ring heeft hetzelfde hormonale profiel als de combinatiepil, wat betekent dat de hormoonring mogelijk ook een iets verhoogd risico op borstkanker geeft bij langdurig gebruik.
Verhoogd risico op baarmoederhalskanker: Langdurig gebruik kan, net als de combinatiepil, ook bijdragen aan een hoger risico op baarmoederhalskanker.
Geeft geen bescherming tegen SOA’s.

Lees ook: Wat zijn de voordelen en nadelen van een anticonceptiering?

Anticonceptie: Welke soorten bestaan er en wat zijn de voor- en nadelen?

Lees ook: Waarom is anticonceptie belangrijk voor een vrouw?

5. Het hormoonstaafje (Implantaat)

Een hormoonstaafje, zoals Implanon, wordt onder de huid van de bovenarm geplaatst en geeft continu progestageen af, wat de eisprong voorkomt en de baarmoederhals afsluit voor sperma. Het staafje werkt drie jaar lang.

Voordelen hormoonstaafje:

Langdurige bescherming (tot drie jaar).
Eenmalige ingreep zonder dagelijks of maandelijks onderhoud.
Na verwijdering keert vruchtbaarheid snel terug.

Nadelen hormoonstaafje:

Kan onregelmatig bloedverlies veroorzaken.
Mogelijke bijwerkingen: hoofdpijn, gewichtstoename, acne, en stemmingswisselingen.
Verhoogd risico op borstkanker: Er is enig bewijs dat het gebruik van de een hormoonstaafje gepaard kan gaan met een verhoogd risico op borstkanker, vooral bij vrouwen die het hormoonstaafje voor langere tijd gebruiken.
Kleine poliklinische ingreep vereist voor plaatsing en verwijdering.
Geeft geen bescherming tegen SOA’s.

Lees ook: Infopagina Implanon anticonceptiestaafje.

6. De prikpil

De prikpil is een injectie met het hormoon progestageen die elke drie maanden gegeven moet worden en de eisprong blokkeert.

Voordelen prikpil:

Effectief en zorgt voor langdurige bescherming (drie maanden per injectie).
Geen dagelijks onderhoud.
Vermindert menstruatieklachten en kan menstruatie volledig stoppen.

Nadelen prikpil:

Kan de menstruatie onregelmatig maken of volledig stoppen.
Het duurt enkele maanden na de laatste injectie voordat de vruchtbaarheid terugkeert.
Mogelijke bijwerkingen: gewichtstoename, stemmingswisselingen, hoofdpijn.
Verhoogd risico op borstkanker: Er is enig bewijs dat het gebruik van de prikpil gepaard kan gaan met een verhoogd risico op borstkanker, vooral bij vrouwen die de prikpil voor langere tijd gebruiken.
Botdichtheid: Het langdurig gebruik van de prikpil kan leiden tot een afname van de botdichtheid, wat op lange termijn osteoporose en andere gezondheidsproblemen kan veroorzaken.
Geeft geen bescherming tegen SOA’s.

Lees ook: Infopagina prikpil.

7. Natuurlijke anticonceptie methodes

Natuurlijke methodes, zoals de vruchtbaarheidsbewustzijnsmethode en coïtus interruptus, worden gebruikt door vrouwen die geen hormonen of apparaten willen gebruiken. Deze methodes vereisen veel discipline en nauwkeurige kennis van de eigen cyclus.

a. Vruchtbaarheidsbewustzijnsmethode

Deze methode houdt in dat je dagelijks je temperatuur meet, de veranderingen in je baarmoederhalsslijm observeert, en je vruchtbare dagen bijhoudt.

Voordelen vruchtbaarheidsbewustzijnsmethode:

Geen hormonen of hulpmiddelen.
Verbetert het lichaamsbewustzijn.

Nadelen vruchtbaarheidsbewustzijnsmethode:

Vereist dagelijkse monitoring en strikte discipline.
Minder betrouwbaar dan andere methodes, vooral bij vrouwen met onregelmatige cycli.
Geeft geen bescherming tegen SOA’s.

Lees ook: 14 procent jonge vrouwen gebruikt natuurlijke anticonceptie.

b. Coïtus Interruptus (terugtrekmethode)

Bij deze methode trekt de partner zich vlak voor de ejaculatie terug, zodat er geen sperma in de schede of baarmoeder kan komen.

Voordelen Coïtus Interruptus:

Geen kosten, hulpmiddelen, of hormonen.

Nadelen Coïtus Interruptus:

Zeer onbetrouwbaar, omdat er voorvocht vrij kan komen dat sperma bevat en in een zwangerschap kan resulteren.
Geeft geen bescherming tegen SOA’s.

8. Barrieremethoden (condoom en vrouwencondoom)

Het gebruik van condooms en vrouwencondooms vormen een fysieke barrière en voorkomen dat sperma in de baarmoeder komt.

Voordelen condoomgebruik:

Beschermen tegen zowel zwangerschap als SOA’s.
Gemakkelijk verkrijgbaar en relatief goedkoop.
Geen hormonen en bij correct gebruik zeer effectief.
Zijn ook verkrijgbaar met een zaaddodend glijmiddel.

Nadelen condoomgebruik:

Moeten voor elk seksueel contact worden aangebracht.
Kan scheuren of afglijden als ze niet goed worden gebruikt.
Sommige mensen zijn allergisch voor latex, doch er zijn goede alternatieven verkrijgbaar, zoals: natuurrubber condooms, polyurethaan condooms, nitril condooms en polyisopreen condooms (synthetische variant van latex).

Welke vorm van anticonceptie is voor jou het beste?

Bespreek eventuele vragen, zorgen en voorkeuren altijd met een (huis)arts of met een vrouwelijke gynaecoloog bij SHE Health Clinics. Een ervaren deskundige op het gebied van reproductieve gezondheid kan jou goed helpen om een passende keuze te maken die aansluit bij jouw situatie en wensen.

Meer informatie of afspraak maken?

Wil je meer informatie of een afspraak maken met een vrouwelijke gynaecoloog bij SHE Health Clinics? Neem dan contact met ons op via 085-2019275 of via ons contactformulier.

Meer lezen over anticonceptie?