Gecombineerde anticonceptiepil geeft risico op trombose

6 oktober 2023

De gecombineerde anticonceptiepil (een vorm van anticonceptie waarbij een oestrogeen gecombineerd wordt met een progestageen) geeft een aanzienlijk verhoogd tromboserisico. Uit diverse wetenschappelijke studies is gebleken dat vrouwen die de combinatiepil nemen een 4 maal hoger risico op een trombose hebben dan vrouwen die de pil niet nemen. Voor de zogenaamde 3e generatiepil ligt het risico op een trombose nog hoger. Bij anticonceptiepillen die enkel progestageen bevatten, is er geen verhoogd tromboserisico.

In dit artikel lees je meer over de gezondheidsrisico’s van de combinatiepil, over trombose en geven we antwoorden op veel gestelde vragen over de combinatiepil.

Verhoogd risico

Het relatief verhoogde risico is dus alleen aanwezig bij gecombineerde anticonceptiepil (combinatiepil), waarbij een oestrogeen gecombineerd wordt met een progestageen.

Het oestrogeen van zo’n gecombineerde pil zorgt enerzijds voor bepaalde voordelen (bijvoorbeeld een vermindering van ongeplande bloedingen of spotting en dus een betere controle van de menstruatiecyclus), maar verhoogt anderzijds ook het relatieve risico op trombose.
Het progestageen dat met het oestrogeen gecombineerd wordt, kan dat relatieve verhoogde risico op trombose (veroorzaakt door het oestrogeen) ook nog beïnvloeden.

De pil die enkel progestageen bevat bestaat al lang (het is de zogenaamde minipil). De cycluscontrole van de minipillen uit deze categorie is niet optimaal. Gelukkig evolueert de wetenschap ook binnen de anticonceptie en nieuwe oplossingen zijn sinds recent beschikbaar of zullen binnenkort beschikbaar worden voor vrouwen die op zoek zijn naar anticonceptie die werkzaamheid en veiligheid combineert met een optimaal comfort. Sinds enige tijd is er een nieuwe pil beschikbaar (met enkel een progestageen) die een verbeterde cycluscontrole vertoont ten opzichte van de bestaande minipillen, en dit zonder een verhoogd risico op trombose (omdat er geen oestrogeen aanwezig is).

Lees ook: Hoe de pil een vrouw verandert.

Gecombineerde anticonceptiepillen

Een overzicht van de verschillende soorten combinatiepil die beschikbaar zijn:

De gecombineerde anticonceptiepil bevat vrouwelijke geslachtshormonen, zoals oestrogeen en progestageen.
Combinatiepillen van de eerste generatie (zoals Microgynon-50, Neo-Stediril, Neogynon 21, Stediril-D, Ovostat, Binordiol, Fysioquens, Ovanon) bevatten veel oestrogeen en een progestageen. Een aantal jaren na de introductie bleek dat vrouwen door veel oestrogeen meer kans op trombose hadden.
De gecombineerde pillen van de tweede generatie (zoals Microgynon-30, Stediril 30, Mini Pregnon, Ministat, Modicon, Neocon, Lovette, Trigynon, Trinordiol, Trinonvum) bevatten daarom minder oestrogeen, en meestal dezelfde soort progestageen als die van de eerste generatie. De betrouwbaarheid is, ondanks het lagere gehalte aan oestrogeen, onveranderd.
Combinatiepillen van de derde generatie (zoals Marvelon, Mercilon, Gracial, Ovidol, Femodene, Harmonet, Meliane, Minulet, Tri-Minulet, Triodeen, Cilest) bevatten een nieuw soort progestageen (desogestrel, gestodeen of norgestimaat).

Daarnaast zijn er verschillen in de pillen al naargelang hoe men ze tijdens de cyclus toepast: de éénfasepil, de tweefasenpil en de driefasenpil. Al deze pillen bevatten zowel oestrogeen als progestageen, maar in verschillende verhoudingen per fase.

De zogeheten minipil bevat alleen progestageen. Ook de prikpil bevat alleen progestageen. Tot de nieuwe generatie progestageenpillen behoort Slinda.

Lees ook: 21 verrassende bijwerkingen van de anticonceptiepil.

Verhoogd tromboserisico

De combinatiepil verhoogt het risico op veneuze trombose, niet alleen in het been maar ook in de overige aders van het lichaam. Het basisrisico om trombose te ontwikkelen is vrij laag maar stijgt met de leeftijd. Van de 100.000 vrouwen die de pil niet gebruiken, krijgen er per jaar 5 (onder de 20 jaar) tot 100 (40-49 jaar) een trombose. Van de 100.000 vrouwen die een pil van de tweede generatie nemen, krijgen er per jaar 20 (onder de 20 jaar) tot 400 (40-49 jaar) een trombose. Deze pil geeft dus een viermaal zo hoog risico. Bij vrouwen die pillen van de derde generatie gebruiken is het risico op veneuze trombose zes- tot achtmaal zo hoog als bij vrouwen die geen pil gebruiken. Daarom verdienen pillen van de tweede generatie de voorkeur.

Lees ook: Bloedverdunners helpen meestal niet tegen trombose tijdens zwangerschap.

De pil, erfelijkheid en trombose

Een aantal erfelijke afwijkingen vergroot het risico op trombose. Van deze erfelijke afwijkingen komt de ‘factor V Leiden-mutatie’ (APC-resistentie) het meeste voor, bij ongeveer vijf procent van de bevolking. Iemand met deze erfelijke afwijking, begint al met een viermaal zo hoog basisrisico om trombose te ontwikkelen dan zonder deze stollingsafwijking. Als een vrouw met deze stollingsafwijking de pil gebruikt, neemt het al verhoogde basisrisico behoorlijk toe en is haar risico op een trombose veel groter dan je zou verwachten. Het risico is dan ongeveer 30 tot 40 maal hoger dan een vrouw zonder deze afwijking die geen pil gebruikt. Vrouwen tot 20 jaar lopen dan een risico van 150 per 100.000, vrouwen van 40-49 jaar tot 3000 per 100.000 bij een tweedegeneratiepil. Bij een derdegeneratiepil is dit risico nog hoger.

Hoewel dat niet echt is bewezen wordt er van uit gegaan dat dit risico op trombose bij pilgebruik (de gecombineerde pil) ook extra verhoogd is bij een tekort aan proteine C, proteine S of antitrombine. Bij de andere oorzaken van trombofilie zijn er hierover nog onvoldoende gegevens beschikbaar.

Als er sprake is van verschillende personen met veneuze trombose in de familie, kan het zinvol zijn om dit te laten onderzoeken. Nog steeds is het risico op trombose bij jonge vrouwen met een erfelijke risicofactor in absolute zin laag (1 à 2 op de 1.000 tot 20 jaar), maar bij vrouwen ouder dan 40 jaar is het risico hoger. De keuze voor een andere vorm van anticonceptie valt zeker in deze leeftijdsgroep te overwegen.

Lees ook: Hoe herken je de symptomen van trombose?

Je hebt geen trombose (gehad) en neemt de pil of overweegt dat te gaan doen

De kans dat je een trombose krijgt door de pil, is het hoogst in het eerste jaar nadat je met de gecombineerde pil bent begonnen. Maar het risico blijft hoger dan gemiddeld zolang je dit type van pil gebruikt. Zodra je stopt, wordt je risico weer normaal.

Indien je een erfelijke aanleg tot trombose hebt (trombofilie) of indien trombose in de familie voorkomt, moet je extra voorzichtig zijn. Vrouwen met trombofilie als gevolg van APC resistentie of factor V Leiden (en zeker diegenen die de mutatie voor APC-resistentie dubbel dragen, homozygoot, van beide ouders overgeërfd), of met een proteïne C, proteïne S of antitrombine tekort, moeten alternatieve vormen van anticonceptie overwegen, zeker naarmate je ouder wordt.
Indien toch voor de pil wordt besloten, dient alleszins gekozen te worden voor een pil met enkel progestageen. Bij deze pillen is er geen verhoogd risico op trombose.

Lees ook: Welke medicijnen hebben het grootste risico op bijwerkingen of vergiftiging?

Je hebt een trombose (gehad) en neemt de pil of overweegt dat te gaan doen

Of de gecombineerde pil daadwerkelijk eerder leidt tot een nieuwe trombose staat niet vast, maar daar gaat men wel van uit, aangezien er een bewezen verhoogd risico bestaat.

Tijdens de antistollingsbehandeling mag je wel de pil gebruiken omdat je dan in principe beschermd bent tegen het optreden van een nieuwe trombose. De pil is dan zelfs aangeraden om een zwangerschap tijdens gebruik van orale antistollingspillen te voorkomen.
Vrouwen die kort na het starten van de pil een trombose doormaken, mogen geen gecombineerde pil meer gebruiken gezien de kans hoog is dat dan opnieuw een trombose zou optreden.

Indien toch voor de pil wordt besloten, dient alleszins gekozen te worden voor een pil met enkel progestageen. Bij deze pillen is er geen bewezen verhoogd risico op trombose.

Lees ook: Hoe beïnvloeden hormonen jouw gedrag en humeur?

Vaak gestelde vragen over de combinatiepil (FAQ’s)

V: Hoe werkt de combinatiepil?
Het hormoon progestageen zorgt ervoor dat je niet zwanger wordt:

Je hebt geen eisprong meer;
Het slijm in je baarmoedermond wordt dikker; zaad (sperma) van de man komt daar dan minder goed doorheen;
Een bevrucht eitje kan zich niet vastmaken in jouw baarmoeder;

En het hormoon oestrogeen zorgt dat je regelmatig ongesteld wordt.

V: Is de combinatiepil veilig voor iedereen?

De gecombineerde anticonceptiepil is mogelijk niet voor iedereen geschikt, want de gecombineerde anticonceptiepil kan het risico op trombose verhogen, in het bijzonder op diepe veneuze trombose (DVT) en longembolie. Bij deze aandoeningen vormen zich bloedstolsels in de aderen, vaak in de benen, die kunnen losraken en naar de longen of hersenen kunnen reizen, met levensbedreigende gevolgen.

Het is daarom essentieel om een huisarts of gynaecoloog te raadplegen die jouw individuele risicofactoren en medische voorgeschiedenis kan beoordelen.

V: Hoe groot is het risico om ondanks de combinatiepil toch zwanger te worden?

Het risico is heel klein dat je toch zwanger wordt: van iedere 1000 vrouwen die de combinatiepil slikken, worden minder dan 5 vrouwen per jaar toch zwanger. Ook als je de combinatiepil vergeet en niet op tijd slikt, heb je een verhoogd risico om toch zwanger te worden.

V: Welke factoren kunnen het risico op trombose beïnvloeden?

Het risico van trombose wordt beïnvloed door verschillende factoren, waaronder:

Leeftijd: Vrouwen ouder dan 35 die roken lopen een aanzienlijk hoger risico.
Roken: Roken tijdens het gebruik van de pil verhoogt het risico op trombose.
Obesitas: Obesitas (overgewicht) kan het risico ook verhogen.
Medische voorgeschiedenis: Personen met een voorgeschiedenis van trombose lopen een groter risico.

V: Hoe kan ik het risico op trombose verminderen tijdens het gebruik van de combinatiepil?

Om het risico op trombose te verminderen, moet je jouw levensstijl veranderen, zoals stoppen met roken, een gezond gewicht behouden en lichamelijk actief blijven. Het is van cruciaal belang dat je het advies van jouw zorgverlener opvolgt.

V: Zijn er alternatieve anticonceptiemethoden met een lager risico op trombose?

Ja, verschillende anticonceptiemethoden hebben een lager risico op trombose, waaronder alleen progestinepillen, spiraaltjes en barrièremethoden zoals condooms.

V: Wat zijn de waarschuwingssignalen van trombose tijdens het gebruik van de combinatiepil?

Waarschuwingssignalen zijn pijn in de benen, zwelling, warmte of roodheid, pijn op de borst, kortademigheid of bloed ophoesten. Als je een van deze symptomen ervaart, zoek dan onmiddellijk medische hulp.

V: Kan ik overschakelen op een andere anticonceptiemethode als ik me zorgen maak over trombose?

Ja, als je je zorgen maakt over trombose, bespreek dan alternatieve anticonceptiemiddelen met jouw (huis)arts of gynaecoloog. Hij of zij kan je helpen een methode te kiezen die past bij jouw behoeften en gezondheidsprofiel.

V: Is het veilig om de combinatiepil te gebruiken tijdens het geven van borstvoeding?

Het gebruik van de gecombineerde anticonceptiepil tijdens het geven van borstvoeding wordt over het algemeen afgeraden. Je kunt het beste overleggen met jouw gynaecoloog of huisarts over veilige anticonceptiemogelijkheden tijdens deze periode.

V: Hoe krijg ik het juiste anticonceptie advies?

De vrouwelijke gynaecologen van SHE Health Clinics kunnen je op basis van jouw gezondheid, leefstijl, menstruatiecylcus, gewicht en kinderwens het voor jou beste advies geven voor wat betreft anticonceptie. Tevens plaatsen ze spiraaltjes en andere vormen van anticonceptie.

Wil je meer informatie of een afspraak maken met onze vrouwelijke gynaecoloog? Neem dan a.j.b. rechtstreeks contact met ons op via 085-2019275 of via ons contactformulier.

Meer lezen over anticonceptie, de pil en menstruatie?