Herpesvirussen: wat zijn de verschillen en welke ziekten veroorzaken ze?

17 maart 2024

Herpesvirussen zijn een familie van virussen die een breed scala aan menselijke ziekten kunnen veroorzaken, variërend van milde huiduitslag tot kanker en ernstige infecties van het zenuwstelsel. Een aantal type herpesvirussen zijn bekend, zoals genitale herpes en orale herpes (koortslip), en de nog onbekende type virussen veroorzaken ook steeds vaker klachten en aandoeningen.

Daarom beschrijven we in dit artikel de verschillende soorten herpesvirussen, hun kenmerken en de aandoeningen die ze kunnen veroorzaken, gebaseerd op actueel wetenschappelijk bewijs.

Herpes Simplex Virus (HSV)

Herpes Simplex Virus Type 1 (HSV-1): HSV-1 veroorzaakt meestal koortsblaasjes of orale herpes. Het virus wordt meestal overgedragen door direct contact met een geïnfecteerd persoon, vaak via kussen of delen van besmette voorwerpen.
Herpes Simplex Virus Type 2 (HSV-2): HSV-2 wordt geassocieerd met genitale herpes en wordt meestal overgedragen via seksueel contact met een geïnfecteerde partner. Het kan leiden tot pijnlijke genitale zweren en kan ook leiden tot systemische symptomen zoals koorts en malaise.

Lees ook: Dít is wat je wil weten over genitale herpes.

Varicella-Zoster Virus (VZV)

Het Varicella-Zoster Virus (VZV) is een herpesvirus dat twee verschillende aandoeningen kan veroorzaken: waterpokken (varicella) en gordelroos (herpes zoster).

Waterpokken (Varicella): Waterpokken is een zeer besmettelijke virale infectie die meestal voorkomt bij kinderen. Het wordt gekenmerkt door symptomen zoals jeukende huiduitslag, koorts en malaise. De uitslag begint meestal als kleine rode vlekjes die zich ontwikkelen tot blaasjes die over het hele lichaam kunnen verspreiden. Waterpokken verdwijnen meestal vanzelf binnen één tot twee weken.
Gordelroos (Herpes Zoster): Gordelroos is een terugkerende infectie die wordt veroorzaakt door reactivering van het slapende Varicella-Zoster Virus in de zenuwcellen van een persoon die waterpokken heeft gehad. Het wordt gekenmerkt door een pijnlijke huiduitslag in een bepaald gebied van het lichaam, meestal langs een zenuwbaan of dermatoom. De uitslag begint als rode vlekken die zich ontwikkelen tot blaasjes, vergelijkbaar met waterpokken, maar beperkt tot een bepaald gebied. Gordelroos kan gepaard gaan met intense pijn, jeuk en soms gevoelloosheid of tintelingen. De pijn kan aanhouden nadat de uitslag is verdwenen, een aandoening die postherpetische neuralgie wordt genoemd en aanhoudende zenuwpijn veroorzaakt.

Beide aandoeningen worden veroorzaakt door hetzelfde virus, VZV. Na herstel van waterpokken blijft het virus slapend in de zenuwcellen achter. Bij sommige mensen kan het virus later in het leven reactiveren en gordelroos veroorzaken. Vooral bij mensen met een verzwakt immuunsysteem kan dit gebeuren.

Lees ook: Begrijpen en beheren van postherpetische neuralgie na gordelroos.

Epstein-Barr Virus (EBV)

Het Epstein-Barr-virus (EBV), ook bekend als humaan herpesvirus 4 (HHV-4), is een veelvoorkomend virus dat behoort tot de herpesviridae-familie. EBV is wereldwijd wijdverspreid en veroorzaakt meestal een asymptomatische of milde infectie bij kinderen. Echter, bij adolescenten en jonge volwassenen kan EBV-infectie leiden tot infectieuze mononucleosis, ook bekend als de “kissing disease”, ziekte van Pfeiffer of klierkoorts.

Dit zijn de belangrijkste aan het Epstein-Barr-virus geassocieerde aandoeningen:

Infectieuze mononucleosis (klierkoorts): EBV is een belangrijke veroorzaker van infectieuze mononucleosis, een virale ziekte die wordt gekenmerkt door symptomen zoals vermoeidheid, keelpijn, gezwollen lymfeklieren, koorts, en soms een vergrote milt en lever. Infectieuze mononucleosis treedt meestal op bij adolescenten en jongvolwassenen, vooral in situaties waarbij er nauw contact is, zoals kussen (“kissing disease” / ziekte van Pfeiffer) of het delen van besmette voorwerpen.
Chronische actieve EBV-infectie: Bij sommige mensen kan EBV leiden tot een chronische actieve infectie, vooral bij personen met een verzwakt immuunsysteem. Deze aandoening kan leiden tot aanhoudende symptomen zoals aanhoudende koorts, zwakte, lymfadenopathie (gezwollen lymfeklieren), en lever- en miltvergroting.
Burkitt-lymfoom: EBV-infectie is geassocieerd met de ontwikkeling van Burkitt-lymfoom, een snelgroeiende vorm van non-Hodgkin-lymfoom. Burkitt-lymfoom komt vooral voor in Afrika, waar het geassocieerd kan worden met een co-infectie met het malaria-parasiet.
Nasofaryngeaal carcinoom: EBV-infectie speelt een rol bij de ontwikkeling van nasofaryngeaal carcinoom, een type kanker van de nasofaryngeale mucosa in de bovenste keelholte.
Andere associaties met Epstein-Barr-virus: Hoewel het exacte mechanisme van deze associaties nog niet volledig begrepen is en causale verbanden verder worden onderzocht, wordt EBV ook in verband gebracht met andere aandoeningen zoals:
- Hodgkin-lymfoom
- Multiple Sclerose (MS)
- Reumatoïde Artritis (RA).

Diagnose van EBV-infectie kan worden gesteld door middel van laboratoriumtests zoals het aantonen van specifieke antilichamen tegen het virus in het bloed. De behandeling van EBV-infectie is meestal gericht op het verlichten van symptomen en omvat rust, hydratatie en het gebruik van pijnstillers en ontstekingsremmende medicijnen. In zeldzame gevallen van ernstige EBV-infectie kan antivirale therapie worden overwogen.

Lees ook: Dít zijn vaak de eerste symptomen van multiple sclerose (MS).

Cytomegalovirus (CMV)

Cytomegalovirus (CMV) is een veelvoorkomend herpesvirus dat wereldwijd voorkomt en een breed scala aan klinische manifestaties kan veroorzaken. Dit zijn de meest voorkomende aan het cytomegalovirus geassocieerde aandoeningen:

Asymptomatische infectie: Veel mensen zijn geïnfecteerd met CMV maar vertonen geen symptomen. Bij gezonde personen kan CMV-infectie onopgemerkt blijven of milde symptomen veroorzaken die lijken op een milde griep.
Symptomatische infectie: Bij sommige mensen kan CMV een symptomatische infectie veroorzaken, met symptomen die kunnen variëren afhankelijk van de leeftijd en de algehele gezondheid van de persoon. Symptomen van symptomatische CMV-infectie kunnen zijn: koorts, vermoeidheid, spierpijn, gezwollen lymfeklieren, keelpijn en verminderde eetlust.
Congenitale CMV-infectie: CMV kan worden overgedragen van een moeder op haar ongeboren kind tijdens de zwangerschap. Congenitale CMV-infectie kan leiden tot ernstige complicaties bij pasgeborenen, waaronder gehoorverlies, gezichtsstoornissen, neurologische problemen en ontwikkelingsachterstand.
CMV bij mensen met een verzwakt immuunsysteem: Bij mensen met een verzwakt immuunsysteem, zoals patiënten met HIV/AIDS, transplantatiepatiënten of mensen die chemotherapie ondergaan, kan CMV ernstige complicaties veroorzaken. Deze kunnen onder meer CMV-pneumonie, retinitis (oogontsteking), gastro-intestinale aandoeningen en neurologische complicaties omvatten.
Andere CMV complicaties: CMV is ook geassocieerd met andere complicaties bij immuungecompromitteerde patiënten, zoals transplantatie-afstoting en het verhogen van het risico op secundaire infecties.

Diagnose van CMV-infectie wordt vaak gesteld door middel van bloedonderzoek of urineonderzoek, waarbij de aanwezigheid van het virus wordt gedetecteerd via laboratoriumtests. Behandeling van CMV-infectie kan antivirale medicijnen omvatten, vooral bij symptomatische of ernstige gevallen en bij patiënten met een verzwakt immuunsysteem. Preventie van congenitale CMV-infectie omvat het vermijden van contact met lichaamsvloeistoffen van besmette personen tijdens de zwangerschap en het bevorderen van goede hygiënepraktijken.

Lees ook: Hoe weet je of je HIV/Aids hebt?

Herpesvirussen 6 en 7 (HHV-6 en HHV-7)

Herpesvirussen 6 en 7 (HHV-6 en HHV-7) zijn twee nauw verwante virussen binnen de herpesviridae-familie. Deze virussen zijn wijdverspreid en kunnen bij mensen verschillende aandoeningen veroorzaken. Hier is een overzicht van herpesvirussen 6 en 7 en hun geassocieerde aandoeningen:

Herpesvirus 6 (HHV-6):
- HHV-6A en HHV-6B: Er zijn twee varianten van HHV-6 bekend als HHV-6A en HHV-6B. HHV-6B is de meest voorkomende en is een belangrijke veroorzaker van roséola infantum, ook wel bekend als de zesde ziekte. Roséola infantum treft voornamelijk zuigelingen en jonge kinderen en wordt gekenmerkt door plotselinge hoge koorts gevolgd door een karakteristieke uitslag.
- Immunosuppressie: HHV-6 kan ernstige infecties veroorzaken bij mensen met een verzwakt immuunsysteem, zoals patiënten met HIV/AIDS of transplantatiepatiënten. Het kan leiden tot complicaties zoals encefalitis, pneumonie en beenmerg- en levertransplantaties.
Herpesvirus 7 (HHV-7):
- Asymptomatische infectie: HHV-7-infectie komt veel voor en verloopt vaak asymptomatisch bij gezonde individuen.
  Mogelijke associatie met bepaalde ziekten: Hoewel HHV-7 meestal geen symptomen veroorzaakt, is het geassocieerd met enkele aandoeningen zoals exantheem subitum (zeldzame uitslagziekte bij jonge kinderen) en bepaalde dermatologische en neurologische aandoeningen.

Beide virussen, HHV-6 en HHV-7, kunnen latent in het lichaam blijven nadat een persoon besmet is geweest en kunnen onder bepaalde omstandigheden reageren en opnieuw activeren, vooral bij personen met een verzwakt immuunsysteem. Terwijl de meeste infecties met HHV-6 en HHV-7 mild zijn en vanzelf verdwijnen, kunnen ernstige complicaties optreden bij bepaalde risicogroepen, zoals mensen met een auto-immuunstoornis of verzwakte weerstand.

Lees ook: Auto-immuunziekten: welke komen bij vrouwen het meest voor?

Meer informatie of afspraak maken?

Wil je meer informatie of een afspraak maken met een gespecialiseerde vrouwelijke dermatoloog bij SHE Health Clinics? Neem dan contact met ons op via 085-2019275 of via ons contactformulier.