Niet-Aangeboren Hersenletsel (NAH): Het onzichtbare gevecht

24 januari 2024

Veel mensen hebben er last van terwijl je niets aan hen ziet en veelal ook niet direct iets aan hen merkt: Niet-Aangeboren Hersenletsel (NAH). Het is een complexe en ingrijpende aandoening die het leven van mensen ingrijpend kan veranderen.

In dit artikel zullen we een diepgaande blik werpen op NAH, de oorzaken, gevolgen en uitdagingen waarmee mensen met NAH dagelijks te maken hebben. Daarnaast beantwoorden we een aantal veel gestelde vragen over niet-aangeboren hersenletsel.

Wat is Niet-Aangeboren Hersenletsel?

NAH verwijst naar schade aan de hersenen die na de geboorte is ontstaan. Het kan het resultaat zijn van diverse oorzaken, waaronder traumatisch hersenletsel, beroerte of CVA (herseninfarct of hersenbloeding), tumoren, ontsteking van de bloedvaten, infecties of zuurstoftekort. In tegenstelling tot aangeboren hersenletsel, dat zich voor of tijdens de geboorte voordoet, treft NAH mensen op verschillende leeftijden en kan het levenslange gevolgen hebben. NAH kan problemen veroorzaken op het vlak van zelfredzaamheid en psychosociaal functioneren, die tijdelijk of blijvend zijn en persoonlijke assistentie of toezicht noodzakelijk maken.

Soorten NAH

Er bestaan twee soorten niet-aangeboren hersenletsel:

Traumatisch hersenletsel
Niet-traumatisch hersenletsel.

Traumatisch hersenletsel

Dit type hersenletsel ontstaat door een klap tegen je hoofd. Dit zijn twee vormen van traumatisch hersenletsel:

Hersenschudding: Door een hersenschudding kun je je misselijk, moe, duizelig of in de war voelen. Ook kun je hoofdpijn hebben, en moeite met onthouden en slapen. Meestal word je binnen een paar weken tot maanden weer helemaal beter.
Hersenkneuzing: De klachten van een hersenkneuzing lijken op die van een hersenschudding, maar gaan vaak niet meer weg. Er zijn vaak problemen met zien, begrijpen en onthouden. Ook kun je moeite hebben met het bewegen van een deel van je lichaam.

Niet-traumatisch hersenletsel

Niet-traumatisch hersenletsel ontstaat door een proces in je lichaam. Dit zijn verschillende vormen van niet-traumatisch hersenletsel:

Beroerte: Door een beroerte kan één kant van je lichaam verlamd raken. Ook kun je problemen met praten, zien en onthouden krijgen. Een beroerte komt meestal voor bij volwassenen boven de 65 jaar.
Hersentumor: De meeste patiënten met een hersentumor hebben last van hoofdpijn en epilepsie. Ook hebben zij vaak problemen met zien, horen, voelen, bewegen en denken.
Hersenvliesontsteking (meningitis): Hersenvliesontsteking ontstaat door een virus of bacterie. Je krijgt plots koorts, ernstige hoofdpijn en een stijve nek. Soms lukt het niet meer om wakker te blijven. Vaak ben je ook in de war of vergeet je dingen snel.
Hersenontsteking (encefalitis): De kenmerken van een hersenontsteking lijken erg op die van een hersenvliesontsteking. Het verschil is dat een hersenontsteking zich vaak minder snel ontwikkelt. In de loop van dagen tot weken krijg je langzaam steeds meer klachten.
NAH door te weinig zuurstof: In bepaalde situaties kunnen je hersenen niet genoeg zuurstof krijgen en daardoor schade oplopen. Dit proces kan plots gebeuren, bijvoorbeeld na een hartstilstand of als je bijna verdrinkt. Maar het kan zich ook langzamer ontwikkelen. Bijvoorbeeld nadat je giftige stoffen hebt ingeademd.
Ziekte van Lyme (Neuroborreliose): Als een besmette teek je bijt, dan kun je de ziekte van Lyme krijgen. Dit kan leiden tot allerlei klachten, zoals een scheef gezicht, een pijnlijke arm of been, of een hersenvliesontsteking.

De impact van NAH

Niet-Aangeboren Hersenletsel kan resulteren in een divers aantal klachten en lichamelijke beperkingen, waaronder:

Fysieke gevolgen: NAH kan leiden tot een scala aan fysieke uitdagingen, variërend van motorische stoornissen en gehoorstoornissen tot vermoeidheid, slapeloosheid, migraine en evenwichtsproblemen. Mobiliteit kan ernstig beperkt worden, waardoor dagelijkse activiteiten een enorme uitdaging worden.
Cognitieve veranderingen: Veel mensen met NAH ervaren cognitieve veranderingen, waaronder geheugenverlies, concentratieproblemen en moeilijkheden bij het nemen van beslissingen. Deze veranderingen kunnen de alledaagse taken bemoeilijken en het dagelijks functioneren sterk beïnvloeden.
Emotionele en gedragsmatige uitdagingen: NAH kan het emotionele welzijn aanzienlijk beïnvloeden. Depressie, angst en stemmingswisselingen zijn veelvoorkomende bijwerkingen. Bovendien kunnen veranderingen in het gedrag, zoals impulsiviteit en gebrek aan empathie, de relaties met anderen compliceren.

Lees ook: Risico op depressie na hersenschudding bij vrouwen.

Het onzichtbare karakter van NAH

Een van de grootste uitdagingen van NAH is dat veel symptomen niet direct zichtbaar zijn voor anderen. Mensen met NAH kunnen er vaak uiterlijk normaal uitzien, wat begrip en erkenning van hun strijd bemoeilijkt. Het onzichtbare karakter van NAH kan leiden tot onbegrip en sociaal isolement.

Omgaan met niet-aangeboren hersenletsel

Praktische tips en inzichten over hoe je kunt omgaan met niet-aangeboren hersenletsel:

Revalidatie en therapie: Fysieke en cognitieve revalidatie kunnen cruciaal zijn voor het herstel en het leren omgaan met de gevolgen van NAH. Klinische psychologen kunnen helpen met revalidatie. En therapeuten kunnen helpen bij het ontwikkelen van strategieën om dagelijkse uitdagingen aan te gaan.
Ondersteuningssystemen: Familie, vrienden en professionele zorgverleners spelen een sleutelrol in het ondersteunen van mensen met NAH. Een begripvolle omgeving kan een groot verschil maken in het herstelproces.
Bewustwording en gemeenschap: Het vergroten van de bewustwording rond NAH is essentieel om begrip te kweken en stigma’s te doorbreken. Gemeenschappen kunnen een ondersteunend netwerk bieden voor mensen met NAH en hun families.

Niet-aangeboren hersenletsel is een uitdaging die niet alleen het individu treft, maar ook de bredere samenleving. Door bewustzijn te vergroten, empathie te tonen en ondersteuning te bieden, kunnen we een omgeving creëren waarin mensen met NAH de kans krijgen om een vervuld en betekenisvol leven te leiden. Het is belangrijk dat we het onzichtbare gevecht erkennen en samenwerken aan een inclusievere samenleving voor iedereen.

Niet-Aangeboren Hersenletsel (NAH): Het onzichtbare gevecht

Veel gestelde vragen over Niet-Aangeboren Hersenletsel (NAH)

Wat is Niet-Aangeboren Hersenletsel (NAH)?
NAH verwijst naar schade aan de hersenen die optreedt na de geboorte. Het kan veroorzaakt worden door verschillende factoren, zoals traumatisch hersenletsel, beroertes, tumoren, infecties, zuurstoftekort of neurodegeneratieve aandoeningen.

Wat zijn de meest voorkomende oorzaken van NAH?
Traumatisch hersenletsel als gevolg van ongevallen, zoals auto-ongelukken of vallen, is een veelvoorkomende oorzaak. Andere oorzaken zijn: beroertes, infecties, hersentumoren en neurodegeneratieve ziekten zoals de ziekte van Alzheimer.

Welke symptomen kunnen wijzen op NAH?
Symptomen variëren sterk afhankelijk van de locatie en de ernst van het letsel, maar kunnen onder meer omvatten: geheugenproblemen, cognitieve stoornissen, motorische problemen, veranderingen in gedrag, migraine, tinnitus, gehoorschade, emotionele instabiliteit en spraak- en slikproblemen.

Zijn klachten na NAH altijd direct zichtbaar?
Nee, lichamelijke klachten na hersenletsel zijn niet altijd direct zichtbaar. Vaak komen klachten juist pas naar voren na verloop van tijd, bijvoorbeeld als iemand weer thuiskomt van revalidatie of werk of een hobby weer wil oppakken. De onzichtbare gevolgen van hersenletsel, zoals problemen met concentratie, vermoeidheid of overprikkeling komen vaak pas later aan het licht.

Is NAH hetzelfde als een hersenschudding?
Een hersenschudding is een vorm van traumatisch hersenletsel, maar niet alle NAH wordt veroorzaakt door een hersenschudding. NAH omvat een breder scala aan hersenschade veroorzaakt door verschillende oorzaken.

Kan tinnitus worden veroorzaakt door niet-aangeboren hersenletsel?
Ja, tinnitus kan worden veroorzaakt door niet-aangeboren hersenletsel (NAH), hoewel het niet altijd het geval is. Tinnitus is het ervaren van geluiden zoals suizen, piepen, brommen of fluiten in de oren, zonder dat er externe geluidsbronnen aanwezig zijn. Hersenletsel kan verschillende oorzaken van tinnitus teweegbrengen.

Kan kan niet-aangeboren hersenletsel gehoorschade veroorzaken?
Ja, NAH kan gehoorproblemen veroorzaken. Mensen met NAH kunnen een verhoogd risico hebben op bepaalde gezondheidsproblemen die het gehoor beïnvloeden, zoals neurologische aandoeningen, bepaalde medicaties, of problemen met de bloedsomloop die ook het gehoor kunnen beïnvloeden. Niet-aangeboren hersenletsel (NAH) zelf veroorzaakt doorgaans geen gehoorschade in de zin van structurele beschadiging aan het gehoororgaan, zoals het binnenoor, slakkenhuis of de gehoorzenuw.

Kan NAH volledig genezen worden?
In veel gevallen is volledig herstel helaas niet mogelijk, maar de mate van herstel varieert sterk. Revalidatie, fysiotherapie en andere vormen van therapie kunnen helpen bij het maximaliseren van de functionele capaciteit en het verbeteren van de kwaliteit van leven.

Hoe lang duurt het herstel bij NAH?
De duur van het herstel varieert per persoon en hangt af van de ernst van het letsel. Sommige mensen ervaren een aanzienlijk herstel in de eerste maanden, terwijl anderen mogelijk langdurige zorg en ondersteuning nodig hebben.

Zijn er risicofactoren voor het ontwikkelen van NAH?
Risicofactoren omvatten betrokkenheid bij ongevallen, sportblessures, militaire dienst, oudere leeftijd en het hebben van bepaalde gezondheidsproblemen zoals hypertensie of flauwvallen.

Kan ik leren omgaan met de gevolgen van niet-aangeboren hersenletsel?
Een deel van de mensen met NAH herstelt nooit volledig. Dat wil echter niet zeggen dat er aan de klachten die mensen ondervinden in het dagelijks leven, niks meer gedaan kan worden. Mensen kunnen nieuwe manieren aanleren om met beperkingen om te gaan. Ook kan intensieve behandeling in een latere fase nog veel verbeteren aan de kwaliteit van leven.

Lees ook: Hoe kun je leren omgaan met een chronische ziekte of chronische pijn?

Hoe kan het dagelijkse leven worden aangepast na NAH?
Aanpassingen variëren afhankelijk van de specifieke symptomen, maar kunnen omvatten: het creëren van een gestructureerde omgeving, het gebruik van hulpmiddelen voor geheugensteun, het aanpassen van werk- of schoolsituaties, en het betrekken van familie en zorgverleners.

Waarom zijn mensen met NAH vaak vermoeid?
Mensen met niet-aangeboren hersenletsel zijn vaak vermoeid en dat kan diverse oorzaken hebben, waaronder:

Vertraagde informatieverwerking: Door de schade in het brein kan het zijn dat informatie langzamer verwerkt wordt. Je moet een topprestatie leveren tijdens het voeren van een gewoon gesprek: luisteren, verwerken wat er gezegd wordt, het begrijpen en dan ook nog antwoord geven. Dit kost veel energie.
Verhoogde prikkelgevoeligheid: Prikkels komen op volle sterkte binnen omdat de hersenen niet goed meer kunnen filteren. Muziek, geluid, licht, kleuren en geuren, warmte of kou worden daardoor veel heftiger ervaren. Je moet alles verwerken en daardoor stijgt je stressniveau en word je moe.
Nadenken over routinehandelingen: Handelingen die voor het hersenletsel vanzelfsprekend waren, moeten nu stap voor stap overdacht worden. Neem koffiezetten. Daarvoor moet je water in het apparaat doen, een koffiefilter pakken, koffieschepjes afmeten, het apparaat aanzetten, kopjes pakken. Elke stap kost energie. Koffiezetten en tegelijkertijd een gesprek voeren (multitasken) kost dubbele energie.
Overbelasting: Niet iedereen heeft in de gaten wanneer de vermoeidheid toeslaat. Daardoor ga je soms te lang door, waardoor je het risico loopt overbelast te raken en nog vermoeider te raken. Onbegrip van de omgeving vergroot dat risico.
Slaapstoornis: Hersenletsel kan verschillende neurologische en fysiologische veranderingen teweegbrengen die van invloed zijn op het slaappatroon van een persoon.
Andere oorzaken: Heftige emoties als gevolg van het hersenletsel kunnen een aanslag op het energieniveau doen. Sommige mensen raken depressief of hebben moeite met het beheersen van emoties. Ook kan vermoeidheid ontstaan door een verstoord slaapritme of door een verstoorde hormoonhuishouding.

Is er ondersteuning beschikbaar voor mensen met NAH en hun families?
Ja, er zijn verschillende ondersteuningsmogelijkheden beschikbaar, waaronder gespecialiseerde revalidatieprogramma’s, neuropsychologische therapie, supportgroepen en sociale diensten. Het betrekken van familie en vrienden bij de zorg is hierbij ook belangrijk.

Hoe kan ik bewustwording vergroten over NAH?
Het verspreiden van accurate informatie, het delen van persoonlijke verhalen, deelnemen aan bewustmakingscampagnes en steun verlenen aan organisaties die zich inzetten voor NAH-onderzoek en -ondersteuning zijn manieren om bewustwording te vergroten.

Meer lezen?