Patiënten in Nederland moeten helaas steeds langer wachten totdat ze nieuwe medicijnen kunnen gebruiken. Dat komt mede doordat de toelating vaak lang op zicht laat wachten en vooral doordat de Nederlandse overheid met fabrikanten over de prijzen onderhandelt. Soms vertraagt dat het proces “onnodig”, stelt de Nederlandse Vereniging Innovatieve Geneesmiddelen (VIG).
Nadat een nieuw medicijn door het Europese geneesmiddelenbureau (EMA) is goedgekeurd om op de Nederlandse markt toe te laten, duurt het gemiddeld 404 dagen (13,5 maanden) totdat het nieuwe medicijn wordt vergoed voor patiënten. Dat is 104 dagen langer dan vorig jaar, blijkt uit het jaarlijkse overzicht van het gespecialiseerde datatechnologiebedrijf IQVIA.
Het overzicht van de Vereniging Innovatieve Geneesmiddelen laat grote verschillen tussen Europese landen zien. Zo hoeven patiënten in buurland Duitsland het minst lang te wachten: gemiddeld 126 dagen. In Polen is de wachttijd echter gemiddeld 808 dagen; precies twee keer zo lang als in Nederland.
Wij zitten als Nederland in de Europese middenmoot als het gaat om nieuwe medicijnen beschikbaar stellen. Van de 167 medicijnen die de European Medicines Agency (EMA) tussen 2019 en 2022 heeft goedgekeurd, zijn er nu 91 beschikbaar. Met 147 beschikbare medicijnen spant ook hier Duitsland de kroon. Daarna volgen Italië en Oostenrijk.
Nederlandse overheid wil hoge zorgkosten beteugelen
De wachttijd in Nederland is verder opgelopen doordat de overheid prijsonderhandelingen voert met fabrikanten. Dat moet de stijgende zorgkosten bedwingen en is een vorm van verkapte bezuinigingen.
Volgens de VIG blijven de kosten zo inderdaad relatief laag, maar vertragen de onderhandelingen het proces “soms ook onnodig”. Daarnaast zou er geen behoefte zijn aan alle middelen die worden goedgekeurd door EMA.
Het ministerie van Volksgezondheid is op zoek naar manieren om het systeem te verbeteren. Zo kondigde demissionair minister Pia Dijkstra (Medische Zorg) onlangs aan dat de overheid beter duidelijk wil maken aan welke medicijnen behoefte is. Fabrikanten kunnen daar dan op inspelen.
Additionele gezondheidsrisico’s
Het wachten op een nieuw medicijn kan verschillende ongewenste gezondheidsrisico’s met zich meebrengen, afhankelijk van de aandoening waarvoor het medicijn is bedoeld en de ernst van de symptomen, waaronder:
Verergering van de aandoening
- Progressieve ziekten: Voor aandoeningen die progressief zijn, zoals bepaalde vormen van kanker, neurodegeneratieve ziekten (bijvoorbeeld ALS of de ziekte van Alzheimer), kan het wachten op een nieuw medicijn betekenen dat de ziekte in de tussentijd verder gevorderd raakt, waardoor de symptomen erger worden en de algehele prognose slechter.
- Chronische aandoeningen: Bij chronische ziekten zoals diabetes, reumatoïde artritis, of chronische obstructieve longziekte (COPD) kan het uitblijven van effectieve nieuwe behandelingen leiden tot een verslechtering van de aandoening, wat de kwaliteit van leven negatief beïnvloedt.
Lees ook: Langdurig medicijngebruik zonder check-up: risico’s nemen toe.
Onvoldoende symptomatische behandeling
- Pijn en discomfort: Voor patiënten die wachten op nieuwe pijnstillers of andere symptomatische behandelingen, kan het wachten leiden tot aanhoudende pijn, ongemak en een verminderde levenskwaliteit.
- Functionele beperkingen: Symptomen die niet adequaat worden beheerd, kunnen leiden tot functionele beperkingen, waardoor dagelijkse activiteiten moeilijker of onmogelijk worden.
Psychische stress
- Angst en depressie: Het wachten op een nieuw medicijn kan psychisch belastend zijn, vooral als de huidige behandeling ineffectief is. De onzekerheid en de hoop op een betere behandeling kunnen leiden tot angst, stress en depressie.
- Verlies van hoop: Langdurige ineffectieve behandelingen kunnen bij sommige patiënten leiden tot een gevoel van hopeloosheid en wanhoop, wat de mentale gezondheid ernstig kan beïnvloeden.
Gebruik van alternatieve en ongecontroleerde behandelingen
- Onbewezen therapieën: Patiënten die wachten op een nieuw medicijn kunnen hun toevlucht nemen tot onbewezen of alternatieve behandelingen, die mogelijk ineffectief of zelfs schadelijk kunnen zijn.
- Zelfmedicatie: Het gebruik van niet-voorgeschreven medicatie of supplementen zonder medisch toezicht kan leiden tot bijwerkingen of interacties met andere medicijnen.
Lees ook: Meeste medicijnen niet op vrouwen getest.
Economische en sociale impact
- Kosten van zorg: Aanhoudende gezondheidsproblemen kunnen leiden tot hogere medische kosten, zowel direct (voor behandelingen) als indirect (verlies van werk, verminderde productiviteit).
- Sociaal isolement: Gezondheidsproblemen kunnen leiden tot sociaal isolement, vooral als de aandoening fysieke of emotionele barrières opwerpt voor sociale interactie.
Verhoogd risico op complicaties
- Bijwerkingen van huidige medicatie: Als de huidige medicatie niet effectief is, kan dit leiden tot een toename van bijwerkingen zonder de gewenste verlichting van symptomen.
- Secundaire gezondheidsproblemen: Onvoldoende beheerde aandoeningen kunnen leiden tot secundaire gezondheidsproblemen, zoals infecties, hartproblemen of andere comorbiditeiten.
Lees ook: Welke medicijnen hebben het grootste risico op bijwerkingen of vergiftiging?
Meer lezen over geneesmiddelen en medicijngebruik?
- SHE Health Clinics kennisbank.
- Psychedelica als medicijn: Wat onderzoek zegt over de effecten op lange termijn.
- Nieuw medicijn tegen opvliegers in de overgang.
- Afvallen met Ozempic: wat zijn de voordelen en nadelen?
- ADHD-medicijnen zijn de afgelopen 10 jaar verdubbeld, maar andere behandelingen kunnen ook helpen.
- Welke medicijnen vergroten het risico op nierschade?
- Slaapmedicatie is niet op vrouwen afgestemd.
- Amycretin: de nieuwste afslankpil in aantocht.
- Effectiever medicijngebruik door DNA-profiel.
- Franse studie toont aan dat hormoonmedicatie het risico op hersentumoren kan verhogen.
- Geneesmiddelenonderzoek: waarom zouden er meer vrouwen aan mee moeten doen?
- Medicijnen voor urine-incontinentie bij vrouwen.
- Déze 6 medicijnen kunnen een vitaminetekort veroorzaken.
- ADHD-medicatie bij 20% meer vrouwen.
- Heb jij hulp nodig bij afbouwen medicijnen?
- Wat je over Botox moet weten voordat je je eerste botoxinjectie krijgt.
- Jongeren nemen vaker doelbewust overdosering medicijnen.
- Is oxycodon even sterk als morfine?
- 10 natuurlijke manieren om zónder medicijnen je bloeddruk te verlagen.
- Wat zijn de risico’s van botox, fillers en implantaten?
- Huidkankermedicijn Sonidegib kan miskraam en misvormingen bij foetus veroorzaken.
Auteur: Redactie
Bronnen: SHE Health Clinics, Nederlandse Vereniging Innovatieve Geneesmiddelen, Nu.nl
