Slaapmedicatie is niet op vrouwen afgestemd

6 februari 2024

Doordat ongeveer 95% van alle geneesmiddelen op het mannenlichaam is afgestemd en getest, ondervinden vrouwen vaker last van bijwerkingen na medicijngebruik. Zo ook bij slaapmedicatie.

Een oxazepam of temazepam tablet voor het slapengaan kan voor slechte slapers een oplossing zijn, maar de dosering van de slaapmedicatie is niet altijd geschikt voor vrouwen die last hebben van insomnia (slapeloosheid). Veelal veroorzaakt het gebruik van slaapmedicatie bij vrouwen namelijk ongewenste bijwerkingen en het kan ook voor onnodige gezondheidsrisico’s zorgen. “Er moet echt meer onderzoek komen.”

Bijwerkingen

Na een jaar worstelen met ernstige slapeloosheid, durfde RTV-Utrecht journalist en presentatrice Bernadette Keizer eindelijk naar haar huisarts te stappen. Ze kreeg van de huisarts het slaapmiddel temazepam voorgeschreven, met een aanbevolen dosering van 10 milligram. “De volgende dag voelde ik me, zo mogelijk, nóg beroerder dan toen ik niet had geslapen. Ik had geen focus, voelde me wazig en duizelig. Het was alsof er een olifant over me heen had gelopen”, vertelt ze. Blijkbaar kwam dat door de onverwachte bijwerkingen.

Lees ook: Welke medicijnen hebben het grootste risico op bijwerkingen of vergiftiging?

Zorgelijk

Vrouwen slapen slechter dan mannen en slikken ook vaker slaapmedicatie. Met de dosering wordt doorgaans nog geen onderscheid gemaakt tussen mannen en vrouwen. En dat kan grote gevolgen hebben voor vrouwen. “Zij kunnen door de te hoge dosering de bijwerkingen als heftiger ervaren. Ook het afbouwen van het slaapmiddel wordt lastiger”, zegt Pauline Dinkelberg van de Vereniging Afbouwmedicatie.

Lees ook: Heb jij hulp nodig bij afbouwen medicijnen?

Hoe vaak vrouwen een te hoge dosis krijgen voorgeschreven, is lastig te achterhalen volgens ervaringsdeskundige Dinkelberg. “Vrouwen kloppen meestal pas aan bij een zorgverlener als de emmer al overloopt. Dan krijgen ze veelal een slaapmiddel voorgeschreven en denken dat de kous daarmee af is.”

Dat ondervond ook Bernadette Keizer. De dosis temazepam die ze van haar huisarts kreeg voorgeschreven bleek veel te zwaar voor haar. Over slaapmedicatie en meer zorgen over slapeloosheid, maakte Keizer de podcast Slapeloos. Keizer confronteert de Amersfoortse apotheker Aaltine Bakker met haar zorgen: “Ik kon geen verschil vinden tussen mannen- en vrouwendosering bij slaapmedicatie.”

“Ik kan me voorstellen dat je daarvan schrikt”, reageert apotheker Bakker. “Hier in Nederland kijken we bij veel medicatie naar de dosering voor vrouwen, maar nog niet voor slaapmedicatie. Wel zien we dat dit bij ouderen al gebeurt, die krijgen bijvoorbeeld nog maar een halve dosis. Bij vrouwen zien we dat helaas nog niet.”

Lees ook: Meeste medicijnen niet op vrouwen getest.

Te hoge dosering voor vrouwen

Medicijnen ook voor vrouwen laten testen is noodzakelijk vanwege de fysieke verschillen tussen mannen en vrouwen, aldus Pauline Dinkelberg voorzitster van de Vereniging Afbouwmedicatie. “Niet alleen in gewicht, maar ook het metabolisme en de hormonale huishouding van vrouwen is anders.”

Zo bleek na onderzoek in de Verenigde Staten dat vrouwen het veelgebruikte slaapmiddel zolpidem trager afbreken dan mannen. Het gevolg is dat ze ‘s ochtends nog versuft zijn en zo achter het stuur van een voertuig stappen. De Amerikaanse Food and Drug Administration (FDA) vroeg daarom in 2013 om de dosis van het slaapmiddel voor vrouwen te halveren, van 10 naar 5 milligram. Desondanks blijft in Nederland de standaarddosering voor vrouwen helaas nog 10 milligram.

Lees ook: Gendergezondheidskloof tussen vrouwen en mannen.

Het voorschrijven van een te hoge dosering aan slaapmedicatie voor vrouwen kan niet alleen schadelijk zijn op de korte, maar ook op de lange termijn. Dinkelberg: “Het kan het afbouwproces in de weg gaan zitten. Gewoon de helft van het pilletje nemen, werkt lang niet altijd. Het is belangrijk dat mensen daar goed over geïnformeerd worden door hun huisarts”, zegt ze. “In de VS vind je steeds meer psychiaters die zich specialiseren in de afbouw van slaapmedicatie. Nederland loopt enorm achter op dat gebied.”

Lees ook: Vrouwen hebben 50-75% meer kans op bijwerkingen van medicijnen. Een muizenonderzoek helpt eindelijk verklaren waarom.

Kritisch kijken naar medicatie voor vrouwen

Apotheker Aaltine Bakker-Koelewijn, die zich inzet om haar cliënten van de slaapmedicatie af te helpen, benadrukt dat het nu een geschikt moment is om meer onderzoek naar Nederland te brengen. En tot die tijd: kijk zelf kritisch naar je eigen slaapmedicatiegebruik. “Mensen krijgen het vaak ‘gewoon’ voorgeschreven van hun huisarts. Daarmee staan ze eigenlijk niet stil met wat de gevolgen voor ze kunnen zijn. Of ze slikken het voor een lange tijd, terwijl het toch echt een tijdelijke oplossing is.”

Pauline Dinkelberg gaat nog een stap verder. “Het zou mooi zijn als we een verplicht incheckmoment te hebben, twee weken na het starten met de medicatie. Dus geen makkelijk herhaalrecept, maar kritisch samen met de huisarts kijken naar de dosering en de effecten daarvan. En uiteraard praten over een plan B, een andere oplossing in plaats van pillen..”

Na het interview nam Keizer zich voor om niet zomaar een medicijn te slikken. “In de wanhoop van slapeloosheid, heb ik het gewoon genomen. Nu weet ik gelukkig wel beter.”

Slaapmedicatie is niet op vrouwen afgestemd

Veel gestelde vragen over slapeloosheid bij vrouwen

Slapen vrouwen slechter dan mannen?

Ja, vrouwen slapen slechter dan mannen blijkt uit een groot onderzoek van de Hersenstichting (2017). 62 procent van de vrouwen geeft aan slecht te slapen, tegenover 38 procent van de mannen. Vrouwen hebben ook vaker moeite om in slaap te komen dan mannen, dit verschil begint al vanaf de puberleeftijd (14-17 jaar). Vrouwen gebruiken vaker slaapmedicatie dan mannen. Dat blijkt uit een onderzoek uit 2020 gedaan onder 1,1 miljoen mensen in Nederland, het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten. In de leeftijdsgroep van 26-40 jaar slikt 8,6 gebruikt 8,6 procent van de vrouwen slaapmedicatie ten opzichte van 5,2 procent van de mannen. In de leeftijd 65+ is dat verschil nog veel groter: 17,5 procent vrouwen en opzichte van 6,3 procent mannen.

Wat veroorzaakt slapeloosheid bij vrouwen?

Slapeloosheid bij vrouwen kan worden veroorzaakt door verschillende factoren, waaronder stress, angst, depressie, hormonale veranderingen (zoals tijdens de menstruatiecyclus, zwangerschap of menopauze), pijnlijke aandoeningen zoals fibromyalgie, overmatige cafeïne- of alcoholconsumptie, en slaapstoornissen zoals slaapapneu.

Komt slaapapneu vaker bij vrouwen voor dan bij mannen?

Over het algemeen wordt slaapapneu vaker waargenomen bij mannen dan bij vrouwen. Echter, het is belangrijk op te merken dat slaapapneu bij vrouwen vaak ondergediagnosticeerd wordt, deels omdat de symptomen anders kunnen zijn dan bij mannen en deels vanwege andere factoren zoals onderregistratie en onderschatting van slaapapneu bij vrouwen. Onderzoek suggereert dat vrouwen met slaapapneu een hoger risico hebben op bijkomende gezondheidsproblemen, waaronder hoge bloeddruk, hartziekte, diabetes en stemmingsstoornissen. Daarom is het belangrijk om bij vrouwen aandacht te besteden aan symptomen die kunnen wijzen op slaapapneu en om – indien nodig – een grondige evaluatie uit te voeren.

Lees ook: Slaapapneu: hoe krijg je het en hoe kom je er vanaf?

Welke bijwerkingen kan slaapmedicatie bij vrouwen veroorzaken?

Slaapmedicatie kan bij zowel mannen als vrouwen bijwerkingen veroorzaken, maar sommige bijwerkingen kunnen specifiek zijn voor vrouwen of kunnen bij vrouwen vaker voorkomen. Enkele veelvoorkomende bijwerkingen van slaapmedicatie bij vrouwen kunnen zijn:

Duizeligheid en slaperigheid: Veel slaapmedicijnen kunnen duizeligheid en slaperigheid veroorzaken, vooral de volgende dag na gebruik. Dit kan het risico op vallen vergroten, vooral bij oudere vrouwen.
Geheugen- en concentratieproblemen: Sommige vrouwen ervaren geheugenproblemen, verminderde concentratie en cognitieve problemen als bijwerkingen van slaapmedicatie, vooral bij langdurig gebruik.
Maagdarmklachten: Misselijkheid, braken, diarree of constipatie kunnen voorkomen als bijwerkingen van bepaalde slaapmedicijnen.
Hoofdpijn: Hoofdpijn is een mogelijke bijwerking van slaapmedicatie, vooral bij gebruik van bepaalde medicijnen zoals benzodiazepines.
Seksuele disfunctie: Sommige slaapmedicijnen kunnen seksuele disfunctie veroorzaken, zoals verminderd libido, moeite met opwinding of orgasme, en vaginale droogheid. Lees ook: Seksuele disfuncties: hoe te genezen?
Verhoogd risico op valpartijen en verwondingen: Door de sedatieve effecten van slaapmedicatie kunnen vrouwen een verhoogd risico lopen op vallen en verwondingen, vooral als ze ‘s nachts uit bed moeten om naar het toilet te gaan.
Tolerantie en afhankelijkheid: Langdurig gebruik van slaapmedicatie kan leiden tot tolerantie, wat betekent dat hogere doses nodig zijn om hetzelfde effect te bereiken, en afhankelijkheid, waarbij ontwenningsverschijnselen optreden wanneer de medicatie wordt gestopt.

Het is belangrijk om bij het gebruik van slaapmedicatie de voorgeschreven dosering te volgen en de medicatie alleen te gebruiken zoals voorgeschreven door een arts. Als bijwerkingen optreden, is het raadzaam om dit met de arts te bespreken om de behandeling aan te passen of alternatieven te overwegen. Daarnaast is het van belang om slaapmedicatie niet te combineren met alcohol, drugs of andere geneesmiddelen zonder eerst met een arts te overleggen, omdat dit het risico op bijwerkingen aanzienlijk kan verhogen.

Wat zijn de mogelijke bijwerkingen van het slaapmiddel temazepam?

Temazepam is een benzodiazepine-medicijn dat wordt gebruikt voor de kortdurende behandeling van slapeloosheid. Zoals bij alle medicijnen kunnen ook bij temazepam bijwerkingen optreden. Enkele veelvoorkomende bijwerkingen van temazepam zijn:

Slaperigheid en sufheid: Temazepam staat erom bekend dat het een sterk sedatief effect heeft, wat kan leiden tot slaperigheid en sufheid, vooral de volgende dag na gebruik.
Duizeligheid: Sommige mensen ervaren duizeligheid als bijwerking van temazepam, vooral bij opstaan uit een zittende of liggende positie.
Hoofdpijn: Hoofdpijn kan voorkomen als bijwerking van temazepam, vooral bij aanvang van de behandeling of bij langdurig gebruik.
Spierzwakte: Temazepam kan spierzwakte veroorzaken, wat kan leiden tot moeilijkheden bij het uitvoeren van dagelijkse activiteiten.
Geheugenproblemen: Geheugenproblemen, zoals moeite met concentratie en vergeetachtigheid, kunnen optreden als bijwerking van temazepam, vooral bij langdurig gebruik.
Veranderingen in stemming: Sommige mensen ervaren stemmingsveranderingen, zoals verhoogde prikkelbaarheid, angst of depressie, als bijwerking van temazepam.
Gastro-intestinale symptomen: Misselijkheid, braken, diarree of buikpijn kunnen voorkomen als bijwerkingen van temazepam.
Afhangend van het medicijn: Langdurig gebruik van temazepam kan leiden tot tolerantie, afhankelijkheid en ontwenningsverschijnselen bij stopzetting van het medicijn.

Langdurig gebruik van temazepam wordt over het algemeen afgeraden vanwege het risico op tolerantie, afhankelijkheid en andere bijwerkingen. Als bijwerkingen optreden of verontrustend zijn, is het belangrijk om dit met een arts te bespreken. Bovendien moet temazepam niet worden gecombineerd met alcohol of andere verdovende middelen, omdat dit het risico op ernstige bijwerkingen verhoogt.

Hoe kan ik slapeloosheid bij vrouwen behandelen?

Behandelingen voor slapeloosheid bij vrouwen kunnen variëren, afhankelijk van de onderliggende oorzaken en individuele behoeften. Enkele mogelijke benaderingen zijn: het verbeteren van slaaphygiëne, het verminderen van stress en angst door middel van ontspanningstechnieken, het aanpassen van de levensstijl (bijvoorbeeld het vermijden van cafeïne en alcohol ‘s avonds), het gebruik van medicatie (indien voorgeschreven door een arts), en het aanpakken van eventuele onderliggende gezondheidsproblemen.

Is slapeloosheid tijdens de menopauze normaal?

Ja, slapeloosheid is een veelvoorkomend symptoom tijdens de overgang en menopauze, vaak als gevolg van hormonale veranderingen. Opvliegers, nachtelijk zweten en stemmingswisselingen kunnen ook bijdragen aan slaapproblemen bij vrouwen in de menopauze.

Kan hormonale anticonceptie slapeloosheid veroorzaken?

Ja dat kan. Sommige vrouwen ervaren slapeloosheid als bijwerking van hormonale anticonceptiemethoden zoals de pil, hormoonstaafje, de prikpil of het hormoonspiraaltje. Deze bijwerkingen kunnen verschillen van persoon tot persoon. Hormoonvrije anticonceptie biedt vaak uitkomst.

Lees ook: 21 verrassende bijwerkingen van de anticonceptiepil.

Zijn er natuurlijke remedies voor slapeloosheid bij vrouwen?

Enkele natuurlijke remedies die kunnen helpen bij het verbeteren van de slaap zijn onder meer ontspanningstechnieken zoals meditatie en diepe ademhalingsoefeningen, het creëren van een rustgevende slaapomgeving, het volgen van een regelmatig slaapschema, en het vermijden van stimulerende middelen zoals cafeïne, suiker, alcohol, roken, drugs en elektronische apparaten voor het slapengaan.

Lees ook: DroomSap: eindelijk weer goed slapen!

Is naakt slapen beter of gezonder?

Voor de gezondheid van een vrouwenlichaam kan het beter zijn om naakt te slapen. Echter, dat hangt af van individuele voorkeuren, comfortniveaus en omstandigheden. Er zijn diverse potentiële voordelen die naakt slapen met zich mee kan brengen, waaronder:

Regulering van lichaamstemperatuur: Naakt slapen kan helpen bij het reguleren van de lichaamstemperatuur, vooral bij vrouwen die gevoelig zijn voor warmte. Het vermijden van het dragen van kleding kan helpen om oververhitting te voorkomen en kan bijdragen aan een comfortabelere slaapomgeving.
Bevordering van luchtcirculatie: Naakt slapen kan zorgen voor een betere luchtcirculatie rond het lichaam, wat kan helpen bij het voorkomen van overmatig zweten en het bevorderen van een gezondere huid.
Vermindering van vaginale infecties: Voor sommige vrouwen kan naakt slapen helpen om de luchtstroom naar het genitale gebied te verbeteren, wat kan helpen bij het verminderen van vochtigheid en het voorkomen van vaginale infecties.
Verbeterde intimiteit: Naakt slapen met een partner kan bijdragen aan een gevoel van intimiteit en verbondenheid, wat op zijn beurt de relatie kan versterken.

Lees ook: 10 redenen waarom naakt slapen gezonder is.

Moet ik een arts raadplegen voor mijn slapeloosheid?

Als slapeloosheid langdurig aanhoudt, regelmatig voorkomt of ernstige gevolgen heeft voor je dagelijks functioneren en welzijn, is het zeker raadzaam om een arts of medisch specialist te raadplegen. Een arts kan de onderliggende oorzaken van slapeloosheid evalueren en een passende behandeling aanbevelen.

Meer lezen?