Spataderen: Dít wil er over weten

24 februari 2025

Spataderen komen veel voor bij vrouwen en kunnen leiden tot ongemak en andere gezondheidsproblemen. Een staand beroep, overgewicht, overbelasting en zwangerschap kunnen allemaal bijdragen aan het veroorzaken van spataderen die je in jouw benen en schaamlippen kunt krijgen. En heb je eenmaal spataderen, dan kom je er veelal moeilijk weer vanaf.

In dit artikel leggen we eenvoudig uit wat spataderen zijn, wat de oorzaken en risico’s zijn en wat je kunt doen om ze te voorkomen of te behandelen. Daarnaast beantwoorden we een aantal veel gestelde vragen over spataderen.

Wat zijn spataderen?

Spataderen zijn gezwollen en draaiende aderen die vaak zichtbaar zijn op de benen. Normaal gesproken zorgen kleppen in de aderen ervoor dat het bloed in één richting stroomt. Bij spataderen werken deze kleppen niet goed, waardoor bloed zich ophoopt en de aderen uitzetten. Dit kan leiden tot een zwaar gevoel, pijn en soms zwelling.

Naast spataderen in jouw benen, kun je ook last krijgen van spataderen in schaamlippen (vaginale spataderen). Vaak na overbelasting, door overgewicht of zwangerschap. Meestal trekken vaginale spataderen na verloop van tijd weer weg. Doch, gemiddeld 20% van de vrouwen blijft er last van houden.

Lees ook: Wat zijn vaginale spataderen en wat kan je er aan doen?

Klachten bij spataderen

Spataderen kunnen verschillende lichamelijke klachten geven, waaronder:

Zware, vermoeide benen, vooral aan het eind van de dag.
Jeuk of een branderig gevoel.
Krampen in de benen, vaak ‘s nachts.
Dikke enkels.
Rusteloze benen (restless legs).

Soms zie je de spataderen wel, doch heb je geen klachten. Echter, het kan ook andersom: je hebt wel klachten van de spataderen, maar je ziet de spataderen (nog) niet.

Lees ook: Wat is het Restless Legs Syndrome (rusteloze benen syndroom)?

Oorzaken van spataderen

Er zijn verschillende redenen waarom spataderen ontstaan. De belangrijkste oorzaken zijn:

Erfelijkheid: Als spataderen in de familie voorkomen, heb je een grotere kans.
Hormonale veranderingen: Zwangerschap, de menopauze en hormonale schommelingen kunnen bijdragen aan het ontstaan van spataderen.
Langdurig staan of zitten: Beroepen waarbij je lange tijd in dezelfde houding moet staan of zitten, verhogen het risico.
Overgewicht: Extra gewicht zorgt voor extra druk op de benen.
Leeftijd: Naarmate je ouder wordt, verliest jouw bindweefsel wat stevigheid, wat kan leiden tot spataderen.

Lees ook: Zwanger? Dít zijn dé tips tegen spataderen in benen en schaamlippen.

Lees ook: Hoe herken je de symptomen van trombose?

Risico’s en complicaties

Hoewel spataderen vaak vooral cosmetisch zijn, kunnen ze ook tot andere problemen leiden:

Pijn en ongemak: Veel vrouwen ervaren een zwaar of pijnlijk gevoel in de benen.
Zwelling: Door de ophoping van bloed kunnen de benen gaan zwellen.
Huidveranderingen: Soms verandert de kleur van de huid boven de spataderen en kunnen er zweren ontstaan.
Ontsteking: In sommige gevallen kunnen de spataderen ontstoken raken (tromboflebitis).
Bloedstolsels: In zeldzame gevallen kan een slechte bloedsomloop leiden tot een diepe veneuze trombose (DVT).

Lees ook: Oedeem: alles wat je erover wil weten.

Praktische adviezen

Er zijn verschillende manieren om spataderen te voorkomen of de klachten te verlichten, waaronder:

Beweging: Zorg voor regelmatige lichaamsbeweging, zoals wandelen of fietsen. Dit stimuleert de bloedsomloop in de benen.
Compressiekousen: Draag compressiekousen. Deze kousen helpen om het bloed naar boven te duwen en verminderen zwelling.
Vermijd lang zitten of staan: Probeer langdurig zitten of staan te vermijden. Wissel af van positie en beweeg zo vaak mogelijk.
Doe specifieke oefeningen:
- Draai rondjes met jouw voeten.
- Trek jouw tenen naar je toe om de kuitspieren te spannen.
- Buig en strek jouw tenen gedurende vijf seconden, tweemaal per uur.
Leg jouw benen omhoog: Als je rust, leg dan regelmatig jouw benen omhoog om de bloedstroom te verbeteren. Bijvoorbeeld tijdens het slapen of rusten.
Massage: Masseer jouw benen regelmatig of laat ze met regelmaat door een ander masseren.
Kleding: Draag geen te strakke kleding of schoenen, want die kan de doorbloeding beperken. Draag voornamelijk comfortabele, loszittende kleding en vermijd hoge hakken.
Koud water: Neem af en toe een koude douche of een koud (ijs)bad, want dit kan de bloedcirculatie stimuleren.
Gezond gewicht: Houd jouw gewicht op peil om extra druk op de benen te voorkomen.
Gezond dieet: Eet gezond en drink voldoende (gefilterd) water, want een vezelrijk dieet en goede hydratatie bevorderen de bloedcirculatie.
Professionele hulp: Als je veel last hebt van spataderen, raadpleeg dan een arts. Er zijn behandelingen zoals sclerotherapie, lasertherapie of zelfs chirurgie (flebologie) die kunnen helpen.

Onthoud: spataderen zijn vaak niet gevaarlijk, doch kunnen wel vervelend zijn. Met de juiste zorg en behandeling kun je er meestal goed mee leven.

Houd er rekening mee dat sommige risicofactoren, zoals erfelijkheid of zwangerschap, niet te beïnvloeden zijn. Als je genetische aanleg hebt voor spataderen, is het extra belangrijk om bovenstaande preventieve maatregelen te nemen.

Lees ook: Alles wat je moet weten over lymfoedeem.

Lees ook: Te lang zitten? Pas dan op voor het Dead Butt Syndroom!

Veel gestelde vragen (FAQ) over spataderen

1. Wat zijn spataderen?
Spataderen zijn gezwollen en draaiende aderen die vaak zichtbaar zijn op de benen doordat de kleppen in de aderen niet goed werken.

2. Wat veroorzaakt spataderen?
Belangrijke oorzaken zijn erfelijkheid, hormonale veranderingen, langdurig staan of zitten, overgewicht en ouderdom.

3. Welke symptomen kunnen wijzen op spataderen?
Symptomen zijn onder andere een zwaar gevoel in de benen, pijn, zwelling, krampen en soms huidverkleuring of zweren.

4. Hoe kan ik spataderen voorkomen?
Beweging, het dragen van compressiekousen, regelmatige wisseling van houding, het verhogen van jouw benen, een gezond dieet, voldoende drinken en een gezond gewicht kunnen helpen.

Lees ook: 5 oefeningen voor strakke(re) benen.

5. Welke behandelingen zijn er voor spataderen?
Behandelingen variëren van het dragen van compressiekousen en oefeningen tot professionele therapieën zoals sclerotherapie, lasertherapie of flebologie chirurgie.

6. Wat zijn de meest effectieve medische behandelingen bij spataderen?
De meest effectieve medische behandelingen (flebologie) voor spataderen zijn:

Endoveneuze lasertherapie (EVLT): Deze behandeling is geschikt voor grotere spataderen in het boven- en onderbeen. Een dunne laserdraad wordt in het bloedvat ingebracht en brandt het dicht onder lokale verdoving.
Sclerotherapie en foam-sclerocompressietherapie: Deze methoden zijn effectief voor kleinere spataderen. Een vloeistof of schuim wordt in de ader gespoten, waardoor deze dichtplakt en verschrompelt.
Micronaald therapie: Hierbij worden de kleinste haarvaatjes dichtgeschrompeld met behulp van echogolven en een micronaald.
Convolutectomie volgens Muller: Deze behandeltechniek is ideaal voor kronkelige, forse spataderen dicht aan het oppervlak. Via kleine sneetjes wordt de ader stukje voor stukje verwijderd.
Endoveneuze therapie met ClariVein: Een nieuwe, minder pijnlijke techniek waarbij de spatader wordt behandeld zonder verhitting of verdoving.

Deze behandelingen zijn minimaal invasief en hebben meestal een kort herstelproces. De keuze voor een specifieke behandeling hangt af van de grootte, locatie en ernst van de spataderen.

7. Wanneer kun je het beste een arts raadplegen?
Raadpleeg een arts als je hevige pijn, ernstige zwelling of huidproblemen ervaart, of als je twijfelt over de beste behandeling voor jouw situatie.

Meer lezen?