Veel mensen denken dat testosteron alleen een mannelijk hormoon is. Dat klopt echter niet, want ook vrouwen maken testosteron aan (in eierstokken en bijnieren), zij het in kleinere hoeveelheden. In hun buikvet wordt bij vrouwen testosteron omgezet in oestrogenen. Het hormoon testosteron speelt daarmee een belangrijke rol in de gezondheid van vrouwen: van energie en stemming tot spierkracht en libido. De impact op gezondheid, welzijn én seksualiteit is dus groot.
Na de menopauze daalt testosteron bij vrouwen met 50% tot 70% en dit kan grote gevolgen hebben voor de gezondheid en kwaliteit van leven. Echter ook jongere vrouwen kunnen last hebben van testosterontekort of een teveel aan testosteron.
Lees ook: Hormonen: waar komen ze vandaan en hoe werken ze?
Wat doet testosteron bij vrouwen?
Energie en vitaliteit: helpt om je fit en energiek te voelen.
Spier- en botgezondheid: ondersteunt spieropbouw en sterke botten.
Seksuele gezondheid: speelt een rol in zin in seks en plezier.
Stemming en welzijn: draagt bij aan motivatie, zelfvertrouwen en mentale balans.
Lees ook: Hoe beïnvloeden hormonen jouw gedrag en humeur?
Hoe merk je een tekort?
Een tekort aan testosteron kan geleidelijk ontstaan. Mogelijke signalen zijn:
Vermoeidheid of weinig energie.
Minder zin in seks.
Verminderd spierkracht of moeite met sporten.
Stemmingswisselingen, somberheid of minder motivatie.
Botontkalking (op de langere termijn).
Let op: dit zijn algemene signalen en kunnen ook door andere oorzaken komen.
Wat zijn de risico’s van een testosterontekort?
Langdurige vermoeidheid en minder kwaliteit van leven.
- Afname van fysieke gezondheid: een tekort aan testosteron geeft een verhoogd risico op obesitas, spierverlies en botontkalking (osteoporose).
- Stemmingsveranderingen zoals somberheid, angst en prikkelbaarheid. Helaas wordt bij depressieve symptomen veelal niet aan het testen van testosteron gedacht.
- Cognitieve problemen: testosterontekorten kunnen leiden tot geheugen- en concentratieproblemen en meer moeite om keuzes te maken.
- Zelfbeeld en motivatie: testosterontekort leidt tot afname van zelfvertrouwen en motivatie, wat kan leiden tot terugtrekgedrag met gevolgen voor werk en sociale contacten.
- Afname van seksuele gezondheid: een te laag testosteron gehalte leidt tot verminderde zin in seks, seksuele disfunctie, minder opwinding, verminderde gevoeligheid van de clitoris en verminderde vaginale zwelling bij opwinding.
Lees ook: Seksuele disfuncties: hoe te genezen?
Factoren die testosteron ongemerkt kunnen verlagen
Testosteron staat niet op zichzelf. Het werkt samen met andere hormonen, zoals oestrogeen, progesteron en cortisol. Factoren die jouw testosteronbalans beïnvloeden zijn o.a.:
Leeftijd en overgang
Vanaf ongeveer 30 jaar daalt de natuurlijke aanmaak van testosteron geleidelijk.
Rond de overgang (menopauze) nemen de eierstokken en bijnieren minder hormonen, waaronder testosteron, aan.
Chronische stress
Bij langdurige stress maakt het lichaam meer cortisol aan. Dit kan de productie van testosteron remmen.
Slaaptekort
Slechte of te korte nachtrust verlaagt de aanmaak van verschillende hormonen, waaronder testosteron.
Ongezonde voeding en overgewicht
Te weinig gezonde vetten of eiwitten in de voeding kan de hormoonproductie verminderen.
Overgewicht, vooral buikvet, verhoogt de omzetting van testosteron in oestrogeen via het enzym aromatase.
Te weinig beweging of overtraining
Geen beweging leidt tot afname van spiermassa en daling van testosteron.
Maar ook te intensief sporten zonder herstel kan testosteron verlagen.
Medische aandoeningen
PCOS, schildklieraandoeningen, diabetes type 2 en auto-immuunziekten kunnen de hormoonbalans verstoren.
Chronische ziekten (zoals hart- en vaatziekten of leverziekten) kunnen ook leiden tot lagere waarden.
Medicijngebruik
Bepaalde antidepressiva, corticosteroïden, opioïden en de pil (orale anticonceptiva) kunnen testosteron verlagen.
Alcohol en roken
Regelmatig en veel alcoholgebruik remt de hormoonproductie in de lever.
Roken kan de bijnierfunctie en hormoonhuishouding verstoren.
Wat zijn de risico’s van een teveel aan testosteron?
Een te hoog testosteron kan ook klachten geven, zoals bijvoorbeeld:
Overbeharing in gezicht of lichaam.
Vettige huid of acne.
Verandering in stem (lager).
Onregelmatige menstruatie.
Vergrote clitoris en/of vergrote schaamlippen.
Haarverlies op het hoofd.
Een teveel aan testosteron kan bijvoorbeeld voorkomen bij een hormonale aandoening zoals PCOS (polycysteus-ovariumsyndroom) of door verkeerd gebruik van supplementen of medicatie.
Lees ook: Wat zijn signalen dat je teveel cortisol aanmaakt en wat kun je er tegen doen?
Hoe kun je jouw testosteron optimaliseren?
Leefstijl kan een groot verschil maken. Evidence-based adviezen zijn:
Beweeg regelmatig: krachttraining helpt testosteron op peil te houden (bij voorkeur 3 x per week/30 minuten).
Eet gezond en gevarieerd: eet voor onbewerkt voedsel en zorg voor voldoende eiwitten, verse groenten, gezonde vetten (zoals noten, vis, olijfolie) en micronutriënten zoals zink en vitamine D.
Slaap goed: minstens 7-8 uur kwalitatieve slaap ondersteunt de hormoonbalans en is heel belangrijk voor de productie van testosteron.
Beperk stress: langdurige stress verhoogt cortisol, wat testosteron kan verlagen.
Vermijd overmatig alcoholgebruik en roken: beide verstoren de hormoonhuishouding. Zeker in de (peri)menopauze is alcohol het slechtste wat je jezelf kunt aandoen.
Lees ook: Hoe blijf je met een gezonde leefstijl hormonaal in balans?
Wanneer naar een arts of medisch specialist?
Als je klachten hebt die kunnen wijzen op een tekort of teveel aan testosteron, is het verstandig dit met een arts, internist (endocrinoloog) of gynaecoloog te bespreken. Met een bloedtest kan jouw hormoonspiegel worden gemeten en kan gekeken worden naar de juiste behandeling of begeleiding.
De lichamelijke- en mentale klachten als gevolg van testosteron (tekort/teveel) zijn oplosbaar en hoeven dus niet geaccepteerd te worden!
Bij SHE Health Clinics werken gespecialiseerde gynaecologen, internisten en urologen die ervaring hebben met testosteron en vrouwen helpen hun kwaliteit van leven terug te krijgen. Praat er over met jouw behandelend arts bij SHE Health Clinics, ook als jouw klachten nog mild zijn. Hoe eerder je start met diagnostiek en behandeling, hoe sneller en beter het resultaat!
Meer lezen?
- Langer leven dankzij krachttraining.
- Te gestrest? 14 manieren om het cortisolgehalte te verlagen.
- Hoe kan een verstoord hormonaal evenwicht invloed hebben op de zwangerschap?
- 10 signalen dat je een hormonale disbalans hebt.
- Zijn grote schaamlippen normaal?
- Wat zijn de 6 hormonen die gewichtstoename veroorzaken?
- 6 tips voor een goede hormonale gezondheid bij vrouwen.
- Wat zijn de meest voorkomende hormoonverstoorders?
- 15 adviezen voor je hormoonbalans.
- Link gevonden tussen hormoonverstorende stoffen en ontwikkeling van obesitas.
- 20 tips om cortisol te verlagen.
