Genitale wratten: hoe kom je er vanaf?

10 september 2023

Anogenitale wratten op de geslachtsdelen zijn momenteel de meest voorkomende seksueel overdraagbare infectie (SOA) na chlamydia. Ze zijn zeer besmettelijk, kunnen vervelend en soms hardnekkig zijn en de behandeling duurt vaak drie tot vier weken.

In dit artikel leggen we het aan je uit.

Wat zijn genitale wratten?

Wratten op de geslachtsdelen (ook wel condylomen of ‘vijgwratten’ genoemd) komen vrij vaak voor bij seksueel actieve mensen. Over het algemeen zijn ze goedaardig, maar oncomfortabel en zeer besmettelijk. Daarom moeten ze ook snel behandeld worden.

Genitale wratten zijn de snelst toenemende Seksueel Overdraagbare Aandoening (SOA): één op honderd seksueel actieve mensen in Nederland zou drager zijn. Echter, slechts vier op tien daarvan laat zich behandelen. De aandoening stijgt vooral bij jonge mensen tussen 18 en 25 jaar.

Lees ook: Hoe herken je de symptomen van een soa?

Oorzaak genitale wratten

Genitale wratten maken deel uit van de meest voorkomende, seksueel overdraagbare aandoeningen (SOA’s). De oorzaak ligt bij enkele papillomavirusstammen (HPV). 80 tot 85% van de seksueel actieve bevolking loopt het virus minstens één keer in zijn leven op. Maar slechts enkele stammen van het papillomavirus leiden tot genitale wratten. Ze zijn zeer besmettelijk en kunnen enkel via seksueel contact worden overgedragen. Zelfs bij een eerste flirt kunnen ze al verschijnen. Penetratie is dus niet nodig om genitale wratten te krijgen. Incubatietijd is ongeveer drie maanden. De enige manier om ze te voorkomen is een condoom gebruiken.

Lees ook: Waarom je alles zou moeten weten over het humaan papillomavirus (HPV).

Hoe herken je genitale wratten?

Genitale wratten zitten bij vrouwen:

Bij de ingang van de vagina
Rond de clitoris
Rond de anus
Soms ook in de vagina en op de baarmoedermond (baarmoederhals).

Bij mannen zitten de wratten:

Op de penis
Op de eikel (bij de uitgang van de plasbuis)
Op de balzak
Rond de anus

Dit kun je merken van genitale wratten:

Jeuk
Pijn
Brandend gevoel
Slijm uit je vagina of penis.

Genitale wratten zijn vergelijkbaar met gewone, traditionele wratten. Met andere woorden: esthetisch zijn ze niet. Ze zijn met het blote oog zichtbaar (slechts enkele millimeters groot) en meestal krijgt een persoon er meerdere tegelijkertijd. Over het algemeen doen ze geen pijn, maar ze kunnen wel hard jeuken. Bij seksueel contact komt bij vrouwen zelfs bloed vrij.

Het is zeldzaam, maar genitale wratten verschijnen ook in de vagina, de baarmoederhals, de urinebuis of rond de anus. Soms kun je ook genitale wratten hebben in de mond, na orale seks.

Regelmatige gynaecologische controles zijn voor vrouwen essentieel voor vroegtijdige opsporing en behandeling.

Lees ook: 15 oorzaken van vaginale jeuk.

Diagnose genitale wratten

De meeste genitale wratten (condylomen) zijn direct met het blote oog te zien. Soms gebruikt de (huis)arts of gynaecoloog een loep en bevochtigt hij of zij de wratjes met azijnzuur om ze beter zichtbaar te maken. Er bestaat geen bloedanalyse of een andere test om het wrattenvirus op te sporen.
Bij een vrouw maakt de arts of gynaecoloog meestal ook nog een uitstrijkje van de baarmoederhals om de aanwezigheid van eventuele andere aanwezige seksueel overdraagbare infecties na te gaan. Ook een bloedonderzoek kan gewenst zijn, om onder andere syfilis en hepatitis B op te sporen.
Bij de man volstaat een urineonderzoek en eventueel een bloedanalyse om andere SOA’s aan het licht te brengen.

Lees ook: Hoe noodzakelijk is het om een uitstrijkje te laten afnemen?

Verloop van de aandoening

Het meest vervelende is dat de wratten groter worden. Dit is op zich niet zo erg, maar het is wel akelig om te zien. De wratten kunnen soms jeuken en aanleiding geven tot bloedinkjes. Genitale wratten doen meestal geen pijn.
Enkel door de wratjes in hun beginstadium snel te behandelen, kan de vorming van zo’n reuzenwratten worden voorkomen. Een snelle aanpak voorkomt ook de verdere uitbreiding van de wratjes over de gehele genitale streek.

De twee HPV virustypes, HPV6 en HPV11, die verantwoordelijk zijn voor de overgrote meerderheid van de genitale wratten, veroorzaken geen baarmoederhalskanker! Daarvoor zijn andere HPV-types verantwoordelijk. Ze zouden in zeldzame gevallen wel aanleiding kunnen geven tot slokdarmkanker, schaamlipkanker en bepaalde tumoren van anus, vulva en penis.

Lees ook: Dít wil je weten over schaamlipkanker!

Als een kind tijdens de geboorte vocht uit het baringskanaal van een met HPV-geïnfecteerde moeder opzuigt, kan dit later (meestal na 2 tot 5 jaar) leiden tot ernstige respiratoire papillomatose. De aanwezigheid van genitale wratten bij een zwangere verhoogt de kans hierop aanzienlijk.

Dus een tijdige behandeling is in alle gevallen van groot belang. Blijf er dus niet onnodig lang mee doorlopen!

Lees ook: Waarom je alles zou moeten weten over het humaan papillomavirus (HPV).

Behandeling genitale wratten

De behandeling van genitale wratten is moeizaam en tijdrovend. Alle wratjes moeten namelijk één voor één met een product aangestipt worden om ze plaatselijk uit te roeien. De meest gebruikte stof die condylomen vernietigt, is podophylline. Het is een middel dat de celdeling blokkeert en zo de vermenigvuldiging van huidcellen door het wrattenvirus tegengaat. Maar natuurlijk kunnen ook de normale huidcellen eronder lijden. Daarom moet de omgevende huid beschermd worden met een vette zalf, zoals vaseline. Podophylline kan door een (huis)arts of gynaecoloog aangebracht worden, maar er bestaat nu ook een handige variant (podophyllotoxine) waarmee de man of de vrouw zelf de wratjes kunnen aanstippen.
Een ander middel is imiquimod. Dit is een crème. Smeer dit 1 keer per dag op de wratten, 3 dagen per week: om de dag. Dus bijvoorbeeld op maandag, woensdag en vrijdag. Behandel niet langer dan 16 weken. Stop eerder als de wratten weg zijn.
Nog een ander middel is sinecatechine. Dit is een zalf (een dikke crème).Smeer dit 3 keer per dag op de wratten, op alle dagen van de week. Behandel niet langer dan 16 weken. Stop eerder als de wratten weg zijn.
Een meer galante manier om condylomen te bestrijden, is bevriezen met vloeibare stikstof. De arts of gynaecoloog doopt een wattenveger in een thermosfles met stikstof (temperatuur van min 196°C) en drukt het wattenstaafje nadien op de wrat. Dat geeft een intens pikkend gevoel, terwijl de wrat sneeuwwit bevriest. Toch is de pijn goed te verdragen. Na de behandeling is de wrat lichtjes gezwollen en prikkelt ze wat. Deze verschijnselen verdwijnen na enkele uren, terwijl na enkele dagen het condyloompje afsterft. Het wordt zwart en valt af. Er blijft enkel een rozig litteken over dat spoedig geneest, zodat er van de oorspronkelijke wrat niets meer te zien is.
Lukt de lokale behandeling met podophylline of vloeibare stikstof niet, dan is wegsnijden of een laserbehandeling de enige uitkomst. Deze ingreep gebeurt onder plaatselijke verdoving, soms ook onder algemene anesthesie. Maar zelfs na zulke drastische aanpak kunnen er nieuwe wratjes opduiken.

Een behandeling voor genitale wratten neemt vele weken in beslag. Vaak komen er steeds opnieuw wratten opzetten enkele weken nadat ze allemaal verdwenen leken. Toch moet men de moed erin houden, want bij 7 op 10 mensen met wratten zullen ze op deze manier uiteindelijk allemaal verdwijnen.

Seks niet langer taboe

Het is van belang om de seksuele partners van de laatste zes maanden op de hoogte te brengen van een mogelijke besmetting met het wrattenvirus. Niet iedereen merkt immers de kleine bloemkoolachtige gezwelletjes op.
Uiteraard bevatten genitale wratjes het virus dat kan overgaan tijdens seksueel verkeer. Daarom hebben artsen lange tijd voorgehouden dat seks tijdens de hele behandelingsduur taboe was. Intussen gaan echter meer en meer stemmen op om seksueel verkeer met de vaste partner toe te laten, zelfs zonder condoom! Uit de praktijk blijkt immers dat op het moment dat de wratjes bij één van de partners ontdekt wordt, het virus al lang doorgegeven is.

Lees ook: Hoe vertel je je bedpartner dat je een soa hebt?

Hoe laten testen voor een soa?

Een soa kun je oplopen door middel van vaginale, orale en anale seks. Als je dit onveilig doet bestaat er dus een kans dat je een soa oploopt. Bij je huisarts, de GGD en bij SHE Health Clinics kun je altijd een betrouwbare soa-test laten doen en bij SHE Health Clinics kan dit ook relatief anoniem.

Veel gestelde vragen over genitale wratten (FAQ)

Kunnen genitale wratten vanzelf overgaan?
Ja, genitale wratten kunnen vanzelf overgaan, doch behandeling wordt vaak aanbevolen om het proces te versnellen en het risico op verspreiding van het virus te verminderen.

Zijn genitale wratten te genezen?
Hoewel genitale wratten kunnen worden behandeld en de wratten kunnen worden verwijderd, kan de onderliggende HPV-infectie blijven bestaan. Dit betekent dat hoewel de wratten kunnen worden verwijderd, er geen genezing is voor het virus zelf.

Kunnen genitale wratten worden overgedragen via niet-seksueel contact?
Ja, genitale wratten worden voornamelijk overgedragen via seksueel contact, maar in sommige gevallen is er een minimaal risico op overdracht via niet-seksueel contact.

Kan ik vrij verkrijgbare middelen gebruiken om genitale wratten te behandelen?
Het wordt afgeraden om vrij verkrijgbare middelen te gebruiken voor genitale wratten. Raadpleeg een huisarts of gynaecoloog voor de juiste diagnose en behandeling.

Is het HPV-vaccin effectief bij het voorkomen van genitale wratten?
Het HPV-vaccin is mogelijk effectief in het voorkomen van enkele van de meest voorkomende virusstammen die leiden tot genitale wratten.

Kan ik seks hebben als ik genitale wratten heb?
Nee, want dan verhoog je het risico op overdracht en besmetting van een ander. Het is het beste om je te onthouden van seksuele activiteiten totdat de wratten behandeld zijn en verdwenen zijn. Het gebruik van bescherming is essentieel om overdracht te voorkomen.

Meer informatie of afspraak maken?

Wil je meer informatie of een afspraak maken met een gynaecoloog of seksuoloog bij SHE Health Clinics? Neem dan a.j.b. rechtstreeks contact met ons op via 085-2019275 of via ons contactformulier.

Meer lezen over SOA’s, vaginale gezondheid, seksuologie en orgasmes?