‘Juiste diagnose duurt bij vrouwen langer, dan bij mannen’

3 april 2024

Zúlke grote verschillen tussen wat mannen voor elkaar krijgen in de spreekkamer van de huisarts en wat vrouwen krijgen, die had UMCG biomedisch onderzoeker Aranka Ballering (29) niet verwacht. Mannen, krijgen vaker een lichamelijk onderzoek, een röntgenfoto, een echo of een verwijzing naar een specialist dan vrouwen die met exact dezelfde klachten bij de dokter komen. “Vrouwen krijgen vaker laboratoriumonderzoek en niet al die andere diagnostische onderzoeken die mannen veelal wel krijgen. Vrouwen hebben, mede hierdoor, een 6 procent lagere kans dan mannen om tijdig gediagnosticeerd te worden met een bepaalde ziekte of aandoening.”

Lees ook: Van hartaandoeningen tot spiraaltjes: Hoe artsen de pijn van vrouwen wegwuiven.

Vandaag promoveert Aranka Ballering met haar proefschrift over genderverschillen aan het Universitair Medisch Centrum Groningen (UMCG). In grote databestanden met patiëntengegevens van huisartsen, en van de Groningse biobank Lifelines, speurde ze lange tijd naar verschillen tussen mannen en vrouwen.
Ze keek naar veel voorkomende lichamelijke klachten, zoals hoofdpijn, rugpijn, spierpijn, benauwdheid, misselijkheid, duizeligheid of vermoeidheid. „Klachten die iedereen weleens heeft. Die over het algemeen ook weer overgaan, maar die bij sommige mensen om onduidelijke redenen aanhouden.”

Het onderwerp stigma interesseert haar mateloos sinds ze voor haar masterstudie Internationale Volksgezondheid in India met leprapatiënten werkte, vertelt ze thuis aan de keukentafel in
Alphen aan den Rijn. “Rond man-vrouwverschillen heersen vooroordelen en stigma. En rond aanhoudende lichamelijke klachten ook.”

Vrouwen, ontdekte ze, ervaren vaker dan mannen deze lichamelijke klachten. “Die klachten houden bij vrouwen ook vaak langer aan. Ze stappen er vaker mee naar een huisarts. En eenmaal bij de huisarts zijn er die gigantische verschillen in diagnostiek en behandeling.” Daardoor kan het vaak jarenlang duren voordat bij een vrouw uiteindelijk de juiste diagnose wordt gesteld. Met alle negatieve gevolgen en gezondheidsrisico’s van dien.

Lees ook: Gendergezondheidskloof tussen vrouwen en mannen.

Ongelijkheid bij de huisarts

“Wij ontdekten ook dat er bij vrouwen die wél die diagnostiek of een doorverwijzing krijgen, minder vaak een ziektediagnose uitkomt dan bij mannen. Het blijft vaker bij een symptoomdiagnose. Dan wordt geen
lichamelijke afwijking gevonden, het symptoom hoofdpijn blijft de diagnose hoofdpijn. Dan is het ook weer logisch dat vrouwen minder vaak die diagnostiek krijgen. Als een huisarts op basis van ervaring al weet dat er niks uit gaat komen, waarom zou die het dan aanbieden?”

Lees ook: Genderongelijkheid in de spreekkamer: pas na 9 jaar kreeg Lisa een diagnose.

NRC: Met het gevaar dat een arts bij een vrouw eerder een ziekte mist. Vrouwen lopen soms jarenlang met buikpijn rond voordat ze de diagnose endometriose krijgen.

Ilona: “Ja, over de chronische aandoening endometriose begint nu gelukkig wat meer bekend te worden. Maar hoe vaak een ziektediagnose wordt gemist is lastig te onderzoeken, want hoe weet je of er iets is gemist? Je kunt niet zomaar concluderen dat dit slechtere zorg voor vrouwen is. Zo’n symptoomdiagnose is niet per se onjuist. Soms is er gewoon niks te vinden. Dan wordt er niet aan de diagnostische criteria voldaan.” Het stellen van de diagnose endometriose duurt echter gemiddeld zeven tot acht jaar.

Lees ook: De 30 meest gestelde vragen over endometriose beantwoord.

NRC: Slaan mannen bij de huisarts niet gewoon vaker met de vuist op tafel om een röntgenfoto te eisen?

Ilona: “Nee, dat is niet zo, doch dat wordt wel vaak aangenomen. Hierin blijkt weinig verschil tussen mannen en vrouwen, ontdekte mijn collega Ilona Plug. Proefpersonen lazen transcripten van spreekkamergesprekken en moesten zeggen welk geslacht zij dachten dat de huisarts en de patiënt hadden. Veel mensen schatten dat verkeerd in, hun aannames over hoe een man of een vrouw iets zou zeggen, of wat ze zeggen, klopten niet.”

Lees ook: Zit je als vrouw anders bij de huisarts dan een man? Ja, blijkt uit onderzoek.

NRC: Hoe komt het dat vrouwen aanzienlijk vaker lichamelijke klachten ervaren die niet verklaard kunnen worden, zoals Somatisch Onverklaarde Lichamelijke Klachten (SOLK)?

Aranka: “Het ervaren van lichamelijke klachten is een samenspel tussen biologie, psychologie en sociale factoren. We weten dat vrouwen biologisch meer ingesteld zijn om lichamelijke sensaties te registreren. Men denkt dat dat te maken heeft met hormonen, zwangerschap, menstruatie, menopauze en borstvoeding, waarbij vrouwen zich meer bewust moeten zijn van wat er in hun lichaam gebeurt. Ook genetisch zijn er grote verschillen. De bijdrage van de genetica aan het ervaren van klachten is bij mannen zo’n 20 procent en bij vrouwen 12 procent, ontdekten wij. Het lijkt erop dat bij vrouwen psychosociale factoren een grotere rol spelen, zoals gender, de rol die de maatschappij toedicht aan mannen of vrouwen. Het stereotiepe idee is dat mannen stoïcijns en stoer moeten zijn. Voor vrouwen is het meer sociaal geaccepteerd om hun pijn te uiten.”

Lees ook: SOLK, ALK en FSS: wat zijn de verschillen?

Echter, uit ander onderzoek blijkt dat 90% van de mensen met onverklaarde lichamelijke klachten vrouw is en daarmee veelal wordt gediagnosticeerd omdat een zorgverlener niet de juiste diagnose kan stellen. Dat komt omdat een groot aantal aandoeningen en ziektes bij vrouwen moeilijker te ontdekken zijn en kan ook komen doordat zorgprofessionals een gebrek hebben aan kennis over vrouwengeneeskunde.

Lees ook: 33 ziektes die bij vrouwen moeilijk worden ontdekt.

Het hele interview van NRC met Aranka Ballering is te lezen op de website van NRC.

Meer informatie of afspraak maken?

Wil je meer informatie of een afspraak maken met een vrouwelijke arts, medisch specialist of therapeut bij SHE Health Clinics? Neem dan contact met ons op via 085-2019275 of via ons contactformulier.

Meer lezen over vrouwenzorg en vrouwengeneeskunde?