Lacteren zonder zwanger te zijn: oorzaken van galactorroe

18 juli 2024

Lekken jouw borsten zonder dat er een baby in zicht is? Of je nu een paar druppels vocht uit een borst hebt opgemerkt of jouw borsten een overvloed aan moedermelk produceren wanneer je het niet verwacht, kan voor veel frustratie zorgen.

Lees verder in dit artikel om te leren waarom het gebeurt, wanneer het normaal is en wanneer niet als jouw borsten spontaan gaan lekken en lacteren; wat ook wel galactorroe wordt genoemd.

Wat is lacteren?

Lacteren verwijst naar het proces waarbij de borsten melk produceren en afscheiden. Dit proces vindt meestal plaats bij vrouwen na de bevalling om hun baby te voeden, maar kan ook in andere situaties voorkomen.

Lees ook: Je borsten verzorgen in verschillende levensfasen.

Wat is galactorroe?

Galactorroe is een medische aandoening waarbij er een abnormale afscheiding van melk of melkachtig vocht uit de borsten plaatsvindt, buiten de context van zwangerschap en borstvoeding. Deze afscheiding kan uit één of beide borsten komen en kan spontaan optreden of alleen bij druk op de tepel.

Symptomen van galactorroe zijn:

Melkachtige afscheiding: Kan wit, geelachtig of groenig van kleur zijn.
Borstgevoeligheid: Pijn of ongemak in de borsten en/of tepels.
Menstruele onregelmatigheden: Vrouwen met galactorroe kunnen ook onregelmatige menstruatiecycli of amenorroe (afwezigheid van menstruatie) ervaren.
Hoofdpijn en visusveranderingen: Bij een prolactinoom kunnen deze symptomen optreden door druk van de tumor op omliggende structuren in de hersenen.

Hoe lactatie normaliter werkt

Tijdens de zwangerschap: Hormonale veranderingen, met name de stijging van oestrogeen en progesteron, stimuleren de groei van de melkklieren in de borsten.
Na de bevalling: De plotselinge daling van oestrogeen en progesteron, samen met een toename van het hormoon prolactine, zet de melkproductie in gang.

Hormonen die hierbij een rol spelen zijn:

Prolactine: Prolactine is het belangrijkste hormoon dat verantwoordelijk is voor de melkproductie. Het wordt aangemaakt door de hypofyse in de hersenen en stimuleert de melkklieren om melk te produceren.
Oxytocine: Oxytocine speelt een cruciale rol bij de melkafgifte (let-down reflex). Het veroorzaakt het samentrekken van de myoepitheliale cellen rond de melkklieren, waardoor melk naar de tepel wordt geduwd.

Lees ook: Wat is het verband tussen borstvoeding en vrouwelijke seksualiteit?

Lactatie-inductie

Voor niet-zwangere vrouwen: Het is mogelijk om lactatie te induceren bij vrouwen die niet zwanger zijn geweest door middel van hormonale behandelingen (oestrogeen en progesteron), medicatie (zoals domperidon), en frequente stimulatie van de borsten (door borstkolven of handmatige stimulatie).
Adoptieve moeders: Adoptieve moeders kunnen lactatie induceren door bovengenoemde methoden om borstvoeding te kunnen geven aan hun adoptiekinderen.

Lees ook: Waarom jeuken mijn tepels? Veelvoorkomende oorzaken en oplossingen.

Borstvoeding (lactatie) krijgen zonder zwangerschap: mogelijke oorzaken

Het aanmaken van moedermelk zonder zwanger te zijn of borstvoeding te geven, wordt galactorroe genoemd. Elke tepelafscheiding buiten zwangerschap en borstvoeding moet worden onderzocht door een zorgverlener om problemen op te sporen.

Zelfs mannen kunnen moedermelk lekken omdat ze kleine hoeveelheden borstweefsel hebben. Testosterontekort kan een factor zijn om rekening mee te houden.

Hoewel galactorroe het meest voorkomt op latere leeftijd na een zwangerschap, kan het op elke leeftijd voorkomen als de juiste hormonen aanwezig zijn, ook tijdens de adolescentie. Dit kan het gevolg zijn van medicatie of een hypofysetumor.

Of je nu een man of een vrouw bent, je borstweefsel reageert op hormonale signalen en kan melk produceren zonder zwangerschap als de juiste signalen aanwezig zijn. Jouw melkproducerende hormonen zijn onder andere prolactine, oestrogeen en thyrotropine-releasing hormoon, of TRH. Soms kun je moedermelk maken als de hormonen na een eerdere zwangerschap langer aanhouden dan verwacht.

Er zijn veel mogelijke redenen voor een verstoorde hormoonbalans, waaronder:

Stress: Als het niet minder wordt, kan het onverwachte veranderingen in je lichaam veroorzaken. Als onderdeel van de stressrespons laat je veel hormonen vrij, waaronder prolactine. Als stress lang genoeg aanhoudt, kan je prolactineniveau hoog genoeg worden om melk aan te maken.
Medicijnen: Volgens de American Academy of Family Physicians is medicatie de meest voorkomende oorzaak van galactorroe. Vooral de volgende geneesmiddelen kunnen er de oorzaak van zijn:
- Antipsychotica: Zoals risperidon en haloperidol.
- Antidepressiva: Met name tricyclische antidepressiva en selectieve serotonineheropnameremmers (SSRI’s).
- Antihypertensiva: Sommige bloeddrukverlagende medicijnen.
- Opiaten: Zoals morfine, oxycodon en methadon.
Kruiden: Sommige kruiden, zoals anijs, venkel en fenegriekzaad, kunnen leiden tot galactorroe.
Laag schildklierhormoon: Het hebben van lage schildklierhormonen – hypothyreoïdie – veroorzaakt hormoononevenwichtigheden die kunnen leiden tot galactorroe.
Nierfalen: Bij chronisch nierfalen verwijderen je nieren niet zoveel prolactine als normaal, waardoor het zich ophoopt in je lichaam.
Hypothyreoïdie: Een traag werkende schildklier kan leiden tot een verhoogde productie van prolactine.
Cushing-syndroom: Overmatige productie van cortisol kan de hormoonbalans verstoren.
Letsels en verwondingen: Een pijnlijke wond op je borstwand, zoals een brandwond of gordelroos, kan soms leiden tot de productie van moedermelk. Wetenschappers denken dat dit komt door pijnsignalen.
Hypofysetumor (hyperprolactinemie): Tumoren in je hypofyse hebben invloed op melkproducerende hormonen. Ze kunnen prolactine maken (prolactinoom) of compressie veroorzaken en je hormoonregulatie veranderen, wat een niet-prolactine afscheidende hypofysetumor wordt genoemd. Dit type tumor is meestal geen kanker.
Andere gezondheidsproblemen:
- Chronische nierziekte: Kan leiden tot een verhoogd prolactinegehalte.
- Levercirrose: Kan de afbraak van prolactine beïnvloeden.
- Fysieke prikkels: Overmatige stimulatie van de tepels.
Idiopathisch: In sommige gevallen kan de oorzaak onbekend zijn, en wordt het idiopathische galactorroe genoemd.

Lees ook: Hoe blijf je met een gezonde leefstijl hormonaal in balans?

Wat kun je doen?

Hoewel je misschien je kleren droog kunt houden met borstkompressen, moet je galactorroe niet negeren. Je lichaam moet worden onderzocht om erachter te komen waarom je melk produceert. Meestal is de oorzaak goed te behandelen.

1. Ga naar je zorgverlener

De eerste stap is een bezoek aan een vrouwelijke gynaecoloog en/of internist-endocrinoloog bij SHE Health Clinics. Zij zal vaststellen waarom je melk produceert en samen met jou een behandelplan opstellen.

Je kunt het volgende verwachten:

Medische anamnese en een lichamelijk onderzoek, inclusief een borst- of borstonderzoek.
Laboratoriumonderzoek: zwangerschapstest met bloed of urine, en een bloedonderzoek om de hormoonspiegels te bepalen.
Beeldmateriaal om te controleren op een hypofysetumor of tekenen van borstkanker.
Beoordeling van medicatie.
Beeldvorming:
- MRI of CT-scan van de hersenen: Om de hypofyse te beoordelen op de aanwezigheid van een tumor (prolactinoom).
- Echografie: Om borstaandoeningen uit te sluiten.

2. Controleer jouw medicijnen en supplementen
Medicijnen kunnen een veel voorkomende reden zijn voor galactorroe. Geef jouw arts een volledige lijst van alles wat je aan medicijnen inneemt, inclusief vrij verkrijgbare medicijnen en supplementen. Als medicijnen jouw symptomen veroorzaken, moet je er misschien mee stoppen of overschakelen op andere medicijnen.

Enkele veelvoorkomende boosdoeners zijn:

Antipsychotische medicijnen, zoals die worden gebruikt om schizofrenie te behandelen.
Antidepressiva.
Medicijnen tegen hoge bloeddruk.
Hormoonbehandelingen en hormoonvervangende therapie.

Lees ook: Welke medicijnen hebben het grootste risico op bijwerkingen of vergiftiging?

Hoe lacteren voorkomen?

De behandeling om galactorroe te voorkomen hangt af van de oorzaak. Op basis van je testresultaten zal jouw behandelend vrouwelijke arts bij SHE Health Clinics je begeleiden en je helpen de beste weg te kiezen. Als je symptomen niet te hinderlijk zijn en je geen gevaarlijke onderliggende oorzaak hebt, kan je arts ook aanraden om af te wachten.

Galactorroe kan vanzelf overgaan. Vermijd stimulatie van de borst en de tepel, die een hogere hormoonproductie kunnen uitlokken. Probeer borstschilden of pads om de wrijving op je tepels te verminderen en de afscheiding te absorberen. Kolf niet af en haal de melk niet uit je borst. Het verwijderen van melk geeft je lichaam het signaal om meer aan te maken.

Medicijnen kunnen helpen bij galactorroe. De meest gebruikte medicijnen zijn bromocriptine en cabergoline om prolactine te verlagen en de tumor te verkleinen. Deze medicijnen kunnen de grootte van een hypofysetumor verkleinen en kunnen ook problemen met de menstruatiecyclus behandelen als de prolactine normaal is. Bijwerkingen kunnen misselijkheid, braken, slaperigheid, hoofdpijn en lage bloeddruk bij het veranderen van houding zijn.

Als je cabergoline gebruikt, kan jouw behandelend arts jouw hart controleren op klepproblemen. Het is het beste om weg te blijven van supplementen en kruiden die beweren je hormonen te reguleren. Je zou galactorroe erger kunnen maken!

Symptomatische behandeling: In gevallen waarin de oorzaak niet kan worden behandeld of wanneer de galactorroe idiopathisch is, kan symptomatische behandeling worden overwogen, zoals het vermijden van borstmassage en het dragen van goed ondersteunende bh’s.

In sommige gevallen kan je arts een operatie aanraden om een hypofysetumor te verwijderen als deze niet reageert op medicatie of erg groot is.

Risico’s waar je op moet letten

Het goede nieuws is dat galactorroe meestal niet levensbedreigend is. De meeste oorzaken zijn goed te behandelen. Er zijn echter een paar dingen waar je rekening mee moet houden.

In zeldzame gevallen kan tepelafscheiding een vroeg teken van borstkanker zijn. Deze afscheiding kan wit of melkachtig zijn, of een andere kleur hebben, zoals bruin, groen, geel of bloederig.

Omdat het vaak het gevolg is van een hormonale disbalans, kan galactorroe gepaard gaan met onvruchtbaarheid. Een behandeling om de onderliggende oorzaak op te lossen kan je hormonen in balans brengen en helpen.

De behandeling van galactorroe kan later wel of geen invloed hebben op het geven van borstvoeding. De melkproductie tijdens de borstvoeding wordt geregeld door dezelfde hormonen die galactorroe veroorzaken. Praat met je zorgverlener over mogelijke risico’s van aanbevolen behandelingen.

Galactorroe kan alarmerend lijken, maar begrijpen wat de oorzaak is kan je angst verminderen en de sleutel zijn tot de juiste behandeling. Onderzoek samen met je arts wat er in je lichaam aan de hand is en zoek de behandeling die het beste bij je past.

Veel gestelde vragen over galactorroe (FAQ)

Is galactorroe normaal zonder zwangerschap?
Als je borstvoeding hebt terwijl je niet zwanger bent, komt dat meestal door een verstoring van de hormoonhuishouding. Het is meestal niet gevaarlijk. In zeldzame gevallen kan borstkanker tepelafscheiding veroorzaken, dus een zorgverlener moet dit altijd beoordelen.

Is galactorroe een symptoom van borstkanker?
Galactorroe is meestal niet gerelateerd aan borstkanker. Echter, elke abnormale afscheiding uit de borst, vooral als deze bloederig is of gepaard gaat met een knobbeltje, moet door een arts worden onderzocht om ernstige aandoeningen uit te sluiten.

Is galactorroe gevaarlijk?
Galactorroe zelf is meestal niet gevaarlijk, maar het kan een symptoom zijn van een onderliggend probleem zoals een prolactinoom of hormonale disbalans. Het is belangrijk om een arts of medisch specialist te raadplegen voor een juiste diagnose en behandeling.

Hoe verwijder je melk uit je borst?
Als je galactorroe hebt, mag je niet kolven, geen moedermelk afnemen of je borsten stimuleren. Je zou je lichaam een signaal kunnen geven om de melkproductie te verhogen en galactorroe erger te maken. Ga naar een zorgverlener voor behandeling van de onderliggende oorzaak.

Is galactorroe eigenlijk melk?
Ja. Galactorroe veroorzaakt door hormonale stimulatie van je melkklieren is moedermelk. Het is mogelijk tepelafscheiding te hebben door een infectie of kanker die geen melk is.

Kan galactorroe vanzelf verdwijnen?
In sommige gevallen kan galactorroe vanzelf verdwijnen, vooral als het wordt veroorzaakt door stress of bepaalde medicijnen die worden gestopt. Het is echter belangrijk om een arts en/of medisch specialist te raadplegen om de oorzaak vast te stellen en een passende behandeling te krijgen.

Meer informatie of afspraak maken?

Wil je meer informatie of een afspraak maken met een ervaren vrouwelijke arts of specialist? Neem dan a.j.b. rechtstreeks contact met ons op via 085-2019275 of via ons contactformulier.