Miskraam of doodgeboorte: Hoe kun je afscheid nemen van jouw baby?

9 september 2024

Het verliezen van een baby door een miskraam of doodgeboorte is een van de meest hartverscheurende ervaringen die een moeder kan meemaken. De dood van je baby is, ongeacht de duur van de zwangerschap, een enorme schok. Het is een van de meest ingrijpende verliezen waarmee een mens te maken kan krijgen. Je hebt gefantaseerd en gedroomd over de toekomst. Die verwachtingen zijn plotseling, ongewild en ruw verstoord. Of de baby vroeg in de zwangerschap is verloren of later tijdens de zwangerschap of bevalling, het kan een diep gevoel van verdriet, verwarring en rouw veroorzaken. Het is belangrijk om te weten dat er geen “juiste” manier is om hiermee om te gaan, doch er zijn verschillende manieren om te helpen afscheid te nemen en de emotionele en mentale verwerking te ondersteunen.

Dit artikel biedt een leidraad voor hoe je als moeder stap voor stap afscheid kunt nemen van je baby na een miskraam of doodgeboorte, zodat je ruimte kunt maken voor rouw en heling.

1. Onderzoek na het overlijden van je baby

Als je baby plotseling overlijdt, is dat zeer ingrijpend en emotioneel. Je bent ineens enorm verdrietig en tegelijkertijd kan het allemaal heel onwerkelijk voelen. Ook zitten veel ouders met allerlei vragen, zoals: ‘Waarom of waaraan is onze baby overleden? Had dit voorkomen kunnen worden? Zijn er fouten gemaakt? En: hoe groot is de kans op herhaling?’

Een medisch onderzoek naar de doodsoorzaak kan helpen om deze vragen te beantwoorden. Dit onderzoek heet een obductie. In de gratis brochure ‘Onderzoek na het overlijden van je baby‘ van Kenniscentrum Babysterfte lees je wat obductie precies inhoudt, wat je ervan kunt verwachten, welke keuzes je als ouders kunt maken en waarom zo’n onderzoek belangrijk kan zijn.

2. Erken en valideer jouw emoties

Het verlies van een baby, ongeacht het stadium van de zwangerschap, is een diepgaand verlies. Het is normaal om verdriet, boosheid, schuldgevoelens en zelfs verwarring te voelen. Deze gevoelens zijn valide, en het is belangrijk om jezelf toe te staan om ze te voelen en te erkennen.
Je hoeft je niet te verontschuldigen voor je verdriet, zelfs niet als mensen in je omgeving het verlies misschien minder begrijpen. Iedereen rouwt op zijn eigen manier en in zijn eigen tijd.

3. Creëer een persoonlijk afscheidsritueel

Rituelen kunnen een krachtige manier zijn om afscheid te nemen en je emoties een plek te geven. Overweeg om een persoonlijke ceremonie te houden, alleen of met geliefden. Dit kan iets eenvoudigs zijn zoals een kaars aansteken, een brief schrijven aan je baby, of een speciaal plekje in huis inrichten ter nagedachtenis.
Sommige ouders kiezen ervoor om een voorwerp, zoals een teddybeer, foto of een symbolisch sieraad, te houden als aandenken aan hun baby.

4. Maak ruimte voor fysiek afscheid

Als je de kans hebt gehad om je baby vast te houden na een doodgeboorte, overweeg dan of je een moment van fysiek afscheid wilt nemen of een uitvaart te regelen. Dit kan helpen bij het proces van afscheid nemen. Het knuffelen, aanraken en bewonderen van je baby kan de realiteit van het verlies meer tastbaar maken, wat helpt bij de verwerking.
Voor moeders die een vroege miskraam hebben gehad, kan dit afscheid symbolischer zijn, zoals het begraven van een symbool van hun baby of het planten van een boom of bloem.

Na het overlijden van je baby kun je als kersverse ouder de uitvaart van je baby regelen. Misschien heb je nog niet eerder een uitvaart meegemaakt. Of is het de eerste uitvaart waarover je moet nadenken en keuzes moet maken. De informatie uit de brochure ‘De uitvaart van je baby‘ helpt je bij het maken van keuzes rondom de uitvaart van je baby. Keuzes die voor jou goed voelen en je zullen helpen in het afscheid- en rouwproces.

5. Zoek emotionele ondersteuning

Je hoeft deze moeilijke periode niet alleen door te gaan. Zoek ondersteuning van vrienden, familieleden of een rouwtherapeut die ervaring heeft met zwangerschapsverlies. Deel jouw verhaal en emoties met mensen die je vertrouwt en laat jouw verdriet toe. Huilen lucht op en voorkomt dat je jouw verdriet en rouw onnodig lang vast zal houden.
Veel ziekenhuizen en klinieken bieden ook ondersteuning in de vorm van maatschappelijk werkers of rouwtherapeuten die gespecialiseerd zijn in zwangerschapsverlies.

6. Praat met jouw partner

Partners kunnen op heel verschillende manieren omgaan met het verlies van een baby, en dit kan soms moeilijk zijn om te begrijpen. Het is belangrijk om open te communiceren met je partner over hoe jullie je voelen en wat jullie nodig hebben om samen te rouwen en te helen.
Vergeet niet dat er geen “goede” of “verkeerde” manier is om te rouwen. Jullie kunnen verschillend reageren, maar wederzijds begrip en steun kunnen een belangrijke rol spelen in het helingsproces.

7. Overweeg professionele hulp of rouwgroepen

Voor veel vrouwen kan het nuttig zijn om contact te maken met anderen die soortgelijke ervaringen hebben gehad. Rouwgroepen, zowel online als in persoon, kunnen een veilige plek bieden om je gevoelens te delen en te horen hoe anderen omgaan met hun verlies.
Een rouwtherapeut, counselor en/of GGZ praktijkondersteuner bij de huisarts (POH-GGZ) kan ook helpen als je merkt dat het moeilijk is om verder te gaan met je dagelijks leven of als je je overweldigd voelt door emoties zoals depressie of angst.

8. Herdenk je baby op je eigen manier

Het herdenken van jouw baby kan een blijvende manier zijn om je liefde en verbondenheid te eren. Dit kan bijvoorbeeld door een geboortesteen te dragen, een herdenkingsdag te organiseren, een speciaal dagboek bij te houden, of een sieraad te laten maken met de naam van je baby (als je een naam hebt gegeven).
Sommige ouders vinden troost in het geven van een naam aan hun baby, zelfs na een vroege miskraam, omdat het helpt bij de verwerking en het afscheid.

9. Geef jezelf de tijd om te rouwen

Rouwen is een proces dat tijd kost, en het verloopt voor iedereen anders. Je kunt periodes van intens verdriet ervaren, gevolgd door momenten waarin het lijkt alsof alles beter gaat. Dit is een normaal onderdeel van het rouwproces.
Het is belangrijk om jezelf de tijd en ruimte te geven om te helen, en niet van jezelf te verwachten dat je snel “over” het verlies heen bent.

Lees ook: Dít zijn de beste manieren om een rouwproces door te maken.

10. Wees zacht voor jezelf

Het is niet ongebruikelijk dat moeders zich schuldig voelen na een miskraam of doodgeboorte, zelfs als er niets was wat ze konden doen om het te voorkomen. Onthoud dat je jezelf geen schuld hoeft te geven en dat dit verlies niet jouw fout is.
Zorg goed voor jezelf door kleine dingen te doen die je troost bieden, zoals wandelen, muziek luisteren of tijd doorbrengen met geliefden.

11. Blijf in contact met je medische team

Voor sommige vrouwen kan er behoefte zijn aan medische begeleiding na een miskraam of doodgeboorte, vooral als er complicaties zijn geweest of als er vragen zijn over toekomstige zwangerschappen. Blijf in contact met jouw (huis)arts en/of gynaecoloog en bespreek eventuele zorgen die je hebt over je fysieke gezondheid, en ook jouw emotionele welzijn.

Aanvullende informatie

Op de website van het Kenniscentrum Babysterfte kun je een aantal gratis brochures downloaden met informatie die jou en jouw dierbaren kan helpen in deze moeilijke periode; van het moment dat je het slechte nieuws krijgt tot de eerste paar maanden die daarop volgen. De brochures nemen je aan de hand bij een aantal beslissingen die je moet nemen voor het proces daarna (o.a. uitvaart en rouwproces).

Beschikbare digitale brochures zijn onder andere: