Posttraumatische Stressstoornis (PTSS) bij vrouwen: Symptomen, oorzaken en behandelmethoden

25 oktober 2024

Posttraumatische Stressstoornis (PTSS) is een ernstige psychische aandoening die kan ontstaan na een traumatische gebeurtenis. Hoewel PTSS zowel bij mannen als vrouwen voorkomt, blijken vrouwen vaker en intensiever last te hebben van deze aandoening.

In dit artikel bespreken we de oorzaken van PTSS bij vrouwen, de specifieke symptomen die zij kunnen ervaren, en effectieve evidence-based behandelmethoden.

Wat is PTSS?

PTSS is een psychische stoornis die zich ontwikkelt na een traumatische ervaring, zoals seksueel geweld, fysiek geweld, een ernstig ongeval, natuurrampen, of verlies van een dierbare. Mensen met PTSS kunnen last krijgen van herbelevingen, vermijding van triggers, verhoogde alertheid, en stemmingswisselingen. De symptomen van PTSS kunnen de dagelijkse kwaliteit van leven ernstig beïnvloeden en leiden tot langdurige emotionele en fysieke gezondheidsproblemen.

PTSS bij vrouwen: Hoe Verschilt het van PTSS bij mannen?

Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat vrouwen ongeveer twee keer zo vaak PTSS ontwikkelen als mannen na een traumatische gebeurtenis. Vrouwen lopen vooral een verhoogd risico op PTSS wanneer zij slachtoffer zijn geweest van seksueel geweld, huiselijk geweld, of interpersoonlijk trauma. Bovendien ontwikkelen vrouwen vaak intensere symptomen van PTSS, zoals:

Sterkere emotionele herbelevingen: Vrouwen hebben vaker intense flashbacks en herbelevingen waarin ze het trauma opnieuw ervaren.
Vermijding van sociale activiteiten: Vrouwen met PTSS vermijden vaak sociale situaties of relaties die hen aan het trauma herinneren.
Langere duur van PTSS: Onderzoek toont aan dat vrouwen geneigd zijn om langer last te houden van PTSS-symptomen, zelfs jaren na het trauma.
Meer angst- en depressiesymptomen: Vrouwen ontwikkelen vaker secundaire symptomen zoals angststoornissen en depressie naast hun PTSS.

Lees ook: Welke psychische klachten komen bij vrouwen het meest voor?

Oorzaken van PTSS bij vrouwen

Verschillende factoren kunnen bijdragen aan de ontwikkeling van PTSS bij vrouwen. Dit zijn de meest voorkomende:

Traumatische gebeurtenissen: Vrouwen worden vaker dan mannen blootgesteld aan trauma’s zoals seksueel geweld en huiselijk geweld, wat de kans op PTSS verhoogt.
Hormonen en biologie: Biologische factoren, zoals hormonale schommelingen tijdens de menstruatiecyclus, zwangerschap, en menopauze, kunnen een rol spelen in de gevoeligheid voor stress en PTSS-symptomen.
Sociale verwachtingen en stigma: Vrouwen ervaren vaak meer sociale druk en stigma wanneer ze hun gevoelens en kwetsbaarheid tonen, wat kan leiden tot vermijding van hulp en een verhoogd risico op het ontwikkelen van PTSS.
Psychologische voorgeschiedenis: Vrouwen met een voorgeschiedenis van angst, depressie, of trauma hebben een verhoogd risico om PTSS te ontwikkelen na een nieuwe traumatische ervaring.

Lees ook: Postpartum depressie: dit wil je erover weten.

Symptomen van PTSS bij vrouwen

PTSS-symptomen bij vrouwen kunnen zich manifesteren in vier belangrijke categorieën:

Herbeleving: Vrouwen ervaren herbelevingen van het trauma via flashbacks, nachtmerries, en intense fysieke reacties op triggers die hen aan het trauma herinneren.
Vermijding: Veel vrouwen vermijden plaatsen, mensen, of situaties die hen aan het trauma doen denken. Dit kan leiden tot sociale isolatie en problemen op het werk of in relaties.
Negatieve gedachten en gevoelens: Vrouwen met PTSS ervaren vaak gevoelens van schuld, schaamte, angst en depressie. Ze kunnen het vertrouwen in anderen verliezen en worstelen met gevoelens van hopeloosheid.
Verhoogde alertheid en reageren op triggers: Vrouwen zijn vaak hyperalert en hebben moeite met ontspannen. Ze kunnen snel schrikken, prikkelbaar zijn, en concentratieproblemen ervaren.

Lees ook: Gendergezondheidskloof tussen vrouwen en mannen.

Posttraumatische Stressstoornis (PTSS) bij vrouwen: Symptomen, oorzaken en behandelmethoden

Behandeling van PTSS bij vrouwen

Er zijn verschillende evidence-based behandelmethoden voor PTSS die effectief zijn gebleken voor vrouwen. De volgende therapieën worden veelal algemeen aanbevolen om PTSS te behandelen:

Cognitieve Gedragstherapie (CGT)

Beschrijving: CGT richt zich op het identificeren en veranderen van negatieve gedachten en gedragingen die voortkomen uit het trauma. Deze therapie helpt om disfunctionele overtuigingen over het trauma los te laten en coping-mechanismen te ontwikkelen.
Effectiviteit: CGT is effectief voor het verminderen van PTSS-symptomen en wordt vaak gebruikt als standaardbehandeling.

Lees ook: Waarom psychofarmaca, psychotherapie en cognitieve gedragstherapie meestal niet werken.

EMDR (Eye Movement Desensitization and Reprocessing)

Beschrijving: EMDR is een therapie waarbij oogbewegingen worden gecombineerd met het herbeleven van traumatische herinneringen. Deze techniek helpt de hersenen om het trauma te verwerken en te desensibiliseren.
Effectiviteit: EMDR is bewezen effectief en wordt aanbevolen voor zowel vrouwen als mannen met PTSS, vooral bij trauma’s die leiden tot emotionele blokkades.

Exposuretherapie

Beschrijving: Bij exposuretherapie worden patiënten geleidelijk blootgesteld aan herinneringen of situaties die het trauma triggeren, met als doel de angst te verminderen. Deze therapie helpt patiënten om te leren dat ze niet opnieuw in gevaar zijn.
Effectiviteit: Exposuretherapie is effectief in het verminderen van PTSS-symptomen, vooral bij mensen die lijden aan ernstige angst en vermijding.

Groepstherapie en ondersteuningsgroepen

Beschrijving: Groepstherapie en lotgenotengroepen bieden slachtoffers een veilige ruimte om hun verhaal te delen en van elkaar te leren.
Effectiviteit: Groepstherapie kan bijdragen aan herstel door sociale steun en erkenning van het trauma, wat een positief effect heeft op het zelfbeeld en zelfvertrouwen.

Farmacotherapie

Beschrijving: Antidepressiva, zoals SSRI’s, kunnen worden voorgeschreven om symptomen van angst en depressie te verminderen of te onderdrukken.
Effectiviteit: Antidepressivum medicatie is geen genezing voor PTSS, maar kan helpen om bijkomende symptomen zoals angst en depressie te verlichten en kan als ondersteuning bij therapie dienen. Echter, het gebruik van antidepressiva kent een groot aantal mogelijke bijwerkingen en gezondheidsrisico’s.

Lees ook: Antidepressiva: wat zijn de risico’s, bijwerkingen en alternatieven?

Psychedelica therapie met MDMA

Beschrijving: MDMA (3,4-methyleendioxymethamfetamine) is een effectieve ondersteunende therapie voor de behandeling van posttraumatische stressstoornis (PTSS). Wetenschappelijke studies hebben veelbelovende resultaten laten zien voor het gebruik van MDMA bij PTSS, vooral bij patiënten met complexe en resistente vormen van de stoornis. In fase 2- en fase 3-klinische studies uitgevoerd door MAPS (Multidisciplinary Association for Psychedelic Studies) is aangetoond dat een groot deel van de deelnemers na een combinatie van MDMA en psychotherapie aanzienlijke vermindering van PTSS-symptomen ervaarde.
Effectiviteit: Een groot aantal wetenschappelijke studies tonen aan dat MDMA, in combinatie met psychotherapie, veelbelovende resultaten kan bieden voor mensen met hardnekkige PTSS die niet goed reageren op traditionele behandelingen.
- MDMA staat bekend om zijn vermogen om angst te verminderen, vooral de angst die normaal gesproken naar boven komt bij het herbeleven van traumatische herinneringen. Dit is vooral belangrijk bij PTSS, omdat veel patiënten intense angst ervaren wanneer ze proberen hun trauma onder ogen te zien.
- MDMA kan helpen om traumatische herinneringen op een nieuwe, minder bedreigende manier te integreren, waardoor het mogelijk wordt om de emotionele intensiteit van deze herinneringen te verminderen.
- MDMA kan gevoelens van empathie en verbondenheid versterken, wat helpt bij het creëren van een sterke therapeutische relatie en een veilig gevoel tijdens therapie.
- Wetenschappelijk onderzoek toont aan dat MDMA neuroplasticiteit kan bevorderen, wat betekent dat het de hersenen helpt om nieuwe verbindingen te vormen en oude patronen los te laten.

Lees ook: Behandeling van PTSS met MDMA blijkt veilig en effectief.

Zelfzorg en leefstijlinterventies bij PTSS

Naast professionele behandelingen kunnen zelfzorg en leefstijlinterventies bijdragen aan het verminderen van PTSS-symptomen:

Mindfulness en meditatie: Deze technieken kunnen helpen om de geest te kalmeren en stress te verminderen.
Regelmatige beweging: Lichaamsbeweging heeft een positief effect op de geestelijke gezondheid door het verminderen van stress en het verbeteren van stemming.
Sociale ondersteuning: Een sterk sociaal netwerk kan zorgen voor steun en begrip, wat belangrijk is bij herstel.

Lees ook: Hoe mindfulness en meditatie jouw gezondheid kunnen bevorderen.

Veel gestelde vragen over PTSS bij vrouwen

Waarom hebben vrouwen vaker PTSS dan mannen?
Vrouwen worden vaker blootgesteld aan interpersoonlijke trauma’s zoals seksueel geweld en huiselijk geweld. Hormonale verschillen en psychologische factoren dragen mogelijk ook bij aan een verhoogd risico bij vrouwen.

Kan PTSS zonder behandeling overgaan?
PTSS-symptomen kunnen bij sommige mensen afnemen, doch niet volledig genezen. Zonder behandeling kunnen de symptomen verergeren of langdurig aanhouden. Vroege behandeling kan helpen om chronische PTSS te voorkomen.

Is PTSS altijd een direct gevolg van een trauma?
Ja, PTSS ontstaat doorgaans na een traumatische ervaring. De mate waarin iemand PTSS ontwikkelt, hangt af van persoonlijke factoren, eerdere trauma’s, en de aard van het trauma.

Hoe lang duurt het herstel van PTSS bij vrouwen?
Het herstelproces is voor iedereen verschillend en hangt af van de ernst van de symptomen en de effectiviteit van de behandeling. Bij intensieve therapie kan herstel enkele maanden tot jaren duren.

Kan PTSS resulteren in andere mentale klachten?
Jazeker. Posttraumatische stressstoornis (PTSS) kan leiden tot of samengaan met andere mentale klachten. PTSS kan zowel direct als indirect bijdragen aan een breed scala aan psychische aandoeningen. Hieronder volgt een overzicht van enkele veelvoorkomende mentale klachten die kunnen ontstaan als gevolg van PTSS:

Depressie: PTSS en depressie komen vaak samen voor. De constante herbeleving van trauma, vermijding, en negatieve gedachten kunnen gevoelens van hopeloosheid en verlies van plezier veroorzaken. Slachtoffers ervaren vaak langdurige neerslachtigheid, gebrek aan interesse, slaapstoornissen, en soms suïcidale gedachten.
Angststoornissen: PTSS leidt vaak tot verhoogde angst en hyperalertheid, wat de kans vergroot op de ontwikkeling van angststoornissen, zoals gegeneraliseerde angststoornis, paniekstoornis, en sociale angststoornis. Mensen met PTSS kunnen last krijgen van extreme bezorgdheid, prikkelbaarheid, paniekaanvallen, en een voortdurende staat van paraatheid.
Complexe PTSS (C-PTSS): Bij langdurige of herhaalde trauma’s, zoals mishandeling of oorlog, kan complexe PTSS (C-PTSS) zich ontwikkelen, wat naast PTSS-symptomen ook andere klachten omvat. Naast typische PTSS-symptomen kan C-PTSS leiden tot emotionele ontregeling, moeite met vertrouwen, negatieve zelfperceptie, en problemen in relaties.
Verslaving en middelenmisbruik: Veel mensen met PTSS proberen hun klachten te verlichten door gebruik van alcohol, drugs, of andere middelen. Dit kan leiden tot verslaving en afhankelijkheid. Verslaving aan middelen kan de symptomen van PTSS verergeren en interfereert vaak met de behandeling, wat leidt tot een vicieuze cirkel.
Dissociatieve stoornissen: PTSS kan dissociatieve symptomen veroorzaken, zoals depersonalisatie (gevoel van vervreemding van het eigen lichaam) en derealisatie (gevoel van onwerkelijkheid van de omgeving). In ernstige gevallen kan PTSS leiden tot dissociatieve identiteitsstoornis (DIS), waarbij een persoon meerdere identiteiten of persoonlijkheden ontwikkelt om met het trauma om te gaan.
Somatisch-Symptoomstoornis: PTSS kan zich manifesteren in lichamelijke klachten die geen duidelijke medische oorzaak hebben, maar die worden veroorzaakt door de psychologische impact van trauma. Mensen met PTSS kunnen last hebben van onverklaarbare pijn, maagklachten, hoofdpijn, en andere lichamelijke klachten die voortkomen uit de stress van het trauma.
Slaapproblemen en insomnie: PTSS kan leiden tot ernstige slaapproblemen en insomnia, zoals slapeloosheid, nachtmerries, en slaapangst, wat ook het risico op andere mentale klachten verhoogt. Gebrek aan slaap verergert vaak gevoelens van angst en depressie en kan leiden tot concentratieproblemen en prikkelbaarheid.
Zelfbeschadiging en suïcidaliteit: De intense emotionele pijn en het gevoel van hopeloosheid bij PTSS kunnen leiden tot zelfbeschadigend gedrag en suïcidale gedachten. Zelfbeschadiging, zoals snijden of branden, kan optreden als een manier om de intense emotionele pijn tijdelijk te verlichten.
Problemen met emotieregulatie: PTSS leidt vaak tot problemen met het reguleren van emoties, wat zich kan uiten in woede-uitbarstingen, stemmingswisselingen, en een verhoogde prikkelbaarheid.
Symptomen: Deze emotieregulatieproblemen kunnen leiden tot conflicten in relaties en een gevoel van controleverlies.
Relationele problemen en hechtingsproblemen: Trauma kan het vermogen om gezonde relaties aan te gaan en vertrouwen in anderen te hebben verstoren, wat kan leiden tot relationele problemen. Mensen met PTSS kunnen moeite hebben met intimiteit, bindingsangst ontwikkelen, of juist afhankelijk worden van anderen.

Zijn er ondersteuningsgroepen voor vrouwen met PTSS?
Ja, er zijn ondersteuningsgroepen en lotgenotengroepen waar vrouwen hun ervaringen kunnen delen en steun kunnen vinden bij elkaar. Deze groepen worden vaak geleid door therapeuten of organisaties die gespecialiseerd zijn in traumaverwerking.

Meer informatie of afspraak maken?

Wil je meer informatie of een afspraak maken met een vrouwelijke psycholoog of therapeut? Neem dan rechtstreeks contact met ons op via 085-2019275 of via ons contactformulier.