Seksuele gezondheid bij vrouwen: taboes, mentale klachten en praktische tips

20 december 2024

Seksuele gezondheid is een belangrijk, doch heel vaak onderbelicht, onderdeel van het leven van vrouwen. Veel vrouwen voelen zich ongemakkelijk om hierover te praten, waardoor er taboes ontstaan die kunnen leiden tot onzekerheid, stress en zelfs fysieke- en/of mentale klachten.

In dit artikel beschrijven we wat seksuele gezondheid inhoudt, hoe taboes het welzijn kunnen beïnvloeden, en geven we praktische tips voor een betere seksuele gezondheid.

Lees ook: Seksleven bij steeds meer Nederlanders ondermaats.

Wat is seksuele gezondheid?

Seksuele gezondheid gaat verder dan de afwezigheid van ziektes. Het omvat:

Een positieve en respectvolle benadering van seksualiteit en relaties.
Het vermogen om plezier te ervaren zonder angst, schuld of schaamte.
Toegang tot goede informatie en zorg rondom seksualiteit.

Lees ook: Wat zijn dé 10 gezondheidsvoordelen van seks?

Waardoor zijn veel vrouwen seksueel onderontwikkeld?

Veel vrouwen kunnen seksueel onderontwikkeld zijn door een combinatie van sociale-, culturele-, psychologische- en/of biologische factoren. Hier zijn enkele van de belangrijkste oorzaken:

1. Taboes en stigma’s rondom vrouwelijke seksualiteit

Culturele normen: In veel culturen wordt vrouwelijke seksualiteit minder besproken of gewaardeerd dan mannelijke seksualiteit. Hierdoor voelen vrouwen zich vaak geremd om hun verlangens te verkennen of te bespreken. Enkele veelvoorkomende taboes zijn:
- Praten over plezier: Veel vrouwen krijgen weinig ruimte om openlijk te praten over hun seksuele verlangens of behoeften.
- Menstruatie en seks: Seks tijdens de menstruatie blijft een gevoelig onderwerp.
- Masturbatie: Vrouwelijke zelfbevrediging is vaak een groter taboe dan mannelijke zelfbevrediging.
Gebrek aan seksuele voorlichting: Seksuele voorlichting richt zich vaak op voortplanting en risico’s (zoals SOA’s), en minder op plezier, genot en zelfontdekking.

Deze taboes kunnen vrouwen beperken in hun seksuele vrijheid en hen het gevoel geven dat hun ervaringen minder belangrijk zijn. Dit kan leiden tot een verstoord zelfbeeld of angst om hulp te zoeken bij problemen.

Lees ook: Alles wat je als vrouw over masturberen wil weten.

2. Schaamte en schuldgevoelens

Religieuze of morele overtuigingen: Strenge religieuze of morele regels kunnen schuldgevoelens oproepen over seksuele verlangens of activiteiten.
Slutshaming: Angst voor negatieve oordelen over seksuele keuzes kan vrouwen ervan weerhouden hun seksualiteit te verkennen.

3. Trauma en negatieve ervaringen

Seksueel misbruik of geweld: Vrouwen die negatieve of traumatische ervaringen hebben gehad, kunnen moeite hebben om vertrouwen, veiligheid en plezier in seksualiteit te ontwikkelen.
Pijnlijke seks: Voor sommige vrouwen is pijn (zoals vaginisme of dyspareunie) een barrière, waardoor seksuele ontwikkeling wordt bemoeilijkt.

4. Psychologische factoren

Onzekerheid over het eigen lichaam: Lichaamsonzekerheid of het gevoel niet te voldoen aan maatschappelijke schoonheidsnormen kan seksuele expressie beperken.
Stress en mentale gezondheidsproblemen: Angst, depressie of een laag zelfbeeld kunnen een rem zetten op het libido en seksuele interesse.

5. Gebrek aan kennis en communicatie

Onwetendheid over eigen lichaam: Veel vrouwen hebben weinig kennis over hun anatomie of weten niet wat hen plezier geeft. Dit belemmert seksuele zelfontdekking.
Moeite met communicatie: Het niet durven bespreken van wensen en grenzen met een partner kan leiden tot een minder bevredigend seksleven.

Lees ook: Communicatie in bed: Praktische tips en inzichten.

6. Fysieke en hormonale factoren

Hormonale veranderingen: Factoren zoals zwangerschap, menopauze of bepaalde medicijnen (zoals antidepressiva) kunnen het libido en seksuele functioneren verminderen.
Gezondheidsproblemen: Chronische aandoeningen of pijnlijke symptomen kunnen vrouwen belemmeren om zich op hun seksualiteit te richten.

Lees ook: Veranderingen in jouw libido: Wat is normaal en hoe kun je jouw libido verhogen?

7. Maatschappelijke druk en rolpatronen

Moederrol en carrière: Veel vrouwen voelen zich opgeslokt door verantwoordelijkheden, zoals werk of gezin, waardoor seksualiteit geen prioriteit krijgt.
Mannelijk perspectief in seksualiteit: In media en cultuur ligt de nadruk vaak op mannelijke seksuele wensen, waardoor vrouwen zich niet altijd erkend voelen.

Lees ook: Betere seks voor vrouwen: hoe dan?

8. Medische aandoeningen en ziektes

Lichamelijke beperkingen of beperkingen die worden veroorzaakt door een ziekte of chronische aandoeningen, kunnen een grote impact hebben op de seksualiteit van een vrouw. Denk hierbij aan onder andere: diabetes, auto-immuunstoornissen, gynaecologische kanker, andere vormen van kanker, huidaandoeningen, en ook aan medicatiegebruik (bloeddrukverlagers, seksueel overdraagbare aandoeningen, antidepressiva), gynaecologische problemen, menstruatieproblemen, endometriose, PCOS, pijn bij het vrijen (dyspareunie), vulvodynie (vulvapijn), medische ingrepen en de negatieve bijwerkingen van chemotherapie of bestraling.

Ook andere medische behandelingen zoals bijvoorbeeld bij vruchtbaarheidsproblemen (IVF-behandeling) kunnen van invloed zijn op jouw seksualiteit en eventuele klachten hierbij.

Lees ook: Seksuele gezondheid tijdens kankerbehandeling.

Seksuele gezondheid bij vrouwen: taboes, mentale klachten en praktische tips

Lees ook: Welke psychische klachten komen bij vrouwen het meest voor?

Hoe kan dit worden doorbroken?

Betere seksuele voorlichting: Educatie moet zich richten op genot, communicatie en het begrijpen van eigen behoeften.
Open gesprekken: Taboes doorbreken en veilige ruimtes creëren waarin vrouwen openlijk over seksualiteit kunnen praten.
Therapeutische hulp: Traumaverwerking en begeleiding door seksuologen kunnen vrouwen helpen blokkades te overwinnen.
Zelfontdekking aanmoedigen: Vrouwen ondersteunen in het leren kennen van hun lichaam en verlangens zonder schaamte.

Het bevorderen van seksuele ontwikkeling bij vrouwen vraagt om een combinatie van educatie, empowerment en ondersteuning. Dit begint met een samenleving waarin vrouwelijke seksualiteit wordt gevierd en gerespecteerd.

Lees ook: Lezersvraag: ‘Hoe kan ik mijn dochter het beste seksuele voorlichting geven?

Mentale klachten en seksuele gezondheid

Seksuele gezondheid en mentale gezondheid zijn nauw met elkaar verbonden. Veel vrouwen ervaren mentale klachten die samenhangen met seksuele problemen, zoals:

Schaamte en schuldgevoel: Taboes kunnen gevoelens van schaamte veroorzaken, wat kan leiden tot angststoornissen of depressie.
Stress door pijn bij seks: Pijnlijke seks (dyspareunie) kan een negatief effect hebben op zelfvertrouwen en relaties.
Trauma’s en PTSS: Seksueel misbruik of negatieve ervaringen kunnen blijvende mentale gevolgen hebben en ook fysieke gevolgen hebben, zoals te gespannen bekkenbodemspieren en/of vaginisme.

Het is belangrijk om te beseffen dat deze klachten vaak behandelbaar zijn. Professionele hulp, zoals therapie of begeleiding door een seksuoloog en/of gynaecoloog, kan veel verschil maken.

Lees ook: 10 gezondheidsproblemen waar vrouwen zich voor schamen.

Wat zijn de gevolgen als je als vrouw lange tijd geen seks hebt?

Als je als vrouw voor een langere periode geen seks met jezelf (soloseks) of met een ander (partnerseks) hebt, dan kan dit – afhankelijk van jouw leeftijd en levensfase – een mogelijk negatieve impact op jouw lichamelijke- en fysieke gezondheid hebben.

De effecten verschillen van persoon tot persoon en zijn afhankelijk van factoren zoals leeftijd, gezondheid, en persoonlijke omstandigheden. Hieronder beschrijven we diverse mogelijke gevolgen:

Fysieke gevolgen van gebrek aan seks

Vaginale droogheid: Bij sommige vrouwen kan vaginale droogheid toenemen door een gebrek aan seksuele activiteit, vooral tijdens of na de menopauze. Regelmatige seks of stimulatie kan de bloedcirculatie verbeteren en de natuurlijke vochtproductie ondersteunen.
Verlies van elasticiteit: Zonder stimulatie kan het vaginale weefsel iets minder elastisch worden, wat het ongemak kan veroorzaken bij het hervatten van seksuele activiteit.
Lager libido: Seksuele activiteit kan de productie van hormonen zoals oxytocine en endorfines stimuleren. Lang geen seks kan leiden tot een lager libido, omdat je lichaam minder gewend is aan deze hormonale prikkels.
Effect op de bekkenbodemspieren: Regelmatige seksuele activiteit of stimulatie helpt bij het trainen van de bekkenbodemspieren. Langere perioden zonder seks kunnen leiden tot een lichte afname van de spierkracht, hoewel dit gemakkelijk kan worden hersteld met oefeningen zoals Kegels.
Effect op immuunsysteem: Seks kan je immuunsysteem versterken door de aanmaak van antilichamen te stimuleren. Als je minder seks hebt, betekent dit niet direct dat je immuunsysteem zwakker wordt, maar het kan een kleine impact hebben op je weerstand.

Lees ook: Lezersvraag: ‘Met mijn man heb ik al 3 jaar geen seks meer, hoe ga ik daarmee om?’.

Mentale gevolgen van gebrek aan seks

Verminderde stemming: Seks stimuleert de afgifte van endorfines en oxytocine, de zogenaamde gelukshormonen. Lang geen seks kan bijdragen aan stemmingswisselingen of een gevoel van ontevredenheid, vooral als je seks associeert met intimiteit en verbinding.
Minder verbondenheid in relaties: In romantische relaties kan een gebrek aan seksuele intimiteit leiden tot een gevoel van afstand of verminderde emotionele verbondenheid, afhankelijk van hoe belangrijk seks is binnen de relatie.
Stress en ontspanning: Seks helpt vaak bij stressvermindering en ontspanning. Zonder deze uitlaatklep kunnen stressniveaus iets hoger blijven.

Lees ook: Wat zijn de gevolgen voor je lichaam als je lang geen seks hebt?

Voordelen van geen seks

Echter, geen seks kan ook voordelen hebben. Voor sommige vrouwen kan het vermijden van seks voordelen opleveren, afhankelijk van hun situatie:

Tijd voor zelfontdekking: Langere perioden zonder seks bieden ruimte om je te richten op persoonlijke ontwikkeling of andere vormen van intimiteit.
Geen zorgen over SOA’s of ongewenste zwangerschap: Geen seks betekent dat je deze risico’s volledig vermijdt.
Herstel van negatieve ervaringen: Voor vrouwen die negatieve seksuele ervaringen hebben gehad, kan een pauze een tijd van heling zijn.

Lees ook: Seksuele fantasieën bij vrouwen.

Lees ook: Edging: Verhoog je seksuele genot en leer meer over je lichaam.

Hoe kun je jouw lichaam ondersteunen?

Leer je eigen lichaam kennen: Experimenteer met wat prettig voelt, alleen of met een partner. Begrijp je anatomie; kennis over je lichaam helpt je beter te communiceren wat je fijn vindt.
Doorbreek taboes: Praat met vriendinnen over onderwerpen die vaak worden vermeden, zoals menstruatie, libido of seksuele fantasieën. Blijf jezelf eraan herinneren dat seksualiteit een normaal onderdeel van het leven is.
Bekkenbodemoefeningen: Houd je bekkenbodemspieren sterk door Kegel-oefeningen te doen, ook als je geen seks hebt.
Zelfzorg: Masturbatie kan dezelfde voordelen bieden als seks, zoals het verbeteren van de doorbloeding en het stimuleren van hormonen.
Gezonde levensstijl: Regelmatig bewegen, gezond eten en voldoende slaap ondersteunen je fysieke en mentale welzijn en ondersteunen jouw libido en seksuele energie., ongeacht je seksuele activiteit. Vermijd overmatig gebruik van alcohol of drugs, omdat deze middelen een negatieve invloed kunnen hebben op je seksuele gezondheid.
Open communicatie: Als je in een relatie zit, bespreek je gevoelens en behoeften met je partner om emotionele intimiteit te behouden.
Zoek hulp bij problemen: Bij pijn, bloedverlies, een laag libido of andere klachten is het belangrijk om hulp te zoeken. Schaamte mag geen drempel zijn om je gezondheid te verbeteren. Een vrouwelijke seksuoloog of gynaecoloog bij SHE Health Clinics kan je helpen bij emotionele of fysieke blokkades.

Lees ook: Hoe kun je weer genieten van seks na een negatieve ervaring?

Inzichten voor een betere seksuele gezondheid

Normaliseer het gesprek: Door openheid te stimuleren, kunnen vrouwen zich vrijer voelen om hun behoeften en zorgen te delen.
Focus op educatie: Goede seksuele voorlichting, vanaf een jonge leeftijd, helpt om taboes en misverstanden te doorbreken.
Zelfzorg en acceptatie: Seksuele gezondheid begint bij zelfliefde en zelfacceptatie. Geef jezelf toestemming om te genieten.

Seksuele gezondheid is een essentieel onderdeel van het welzijn van vrouwen, maar taboes en mentale klachten kunnen het lastig maken om hiermee aan de slag te gaan. Door openheid, kennis en hulp te zoeken, kunnen vrouwen stappen zetten naar een vollediger en gezonder seksueel leven. Onthoud: erover praten is de eerste stap naar positieve verandering!

Lees ook: 10 tips voor vrouwen die beter in bed willen worden.

Disclaimer

Net zoals bij alles in het leven en ook zeker tijdens seks geldt: als je je ergens niet fijn bij voelt of iets niet wilt, dan hoeft dat NIET! Je bent tot niets verplicht en hoeft nooit iets tegen je zin te doen. Ook al kan je (bed)partner aangeven het zelf zo graag te willen of je het gevoel geven dat je iets moet doen, onthoud altijd dat JIJ de baas over jouw eigen lichaam bent en de enige die daar beslissingen over mag nemen!

Meer informatie of afspraak maken?

Wil je meer informatie of een afspraak maken met een vrouwelijke gynaecoloog of seksuoloog bij SHE Health Clinics? Neem dan contact met ons op via 085-2019275 of via ons contactformulier.

Meer lezen over seks en seksuologie?