Vroege overgang geeft vrouwen mogelijk meer risico op dementie
16 april 2023
Volgens Amerikaanse wetenschappelijk onderzoekers lopen vrouwen die vroeg in de overgang komen (POI) meer kans om dementie te ontwikkelen. Zij ontdekten dat het starten met hormoonvervangingstherapie rond het tijdstip van de diagnose het risico op dementie leek weg te nemen.
De bevindingen zijn voorlopig, en moeten worden bevestigd door grotere wetenschappelijke studies, maar suggereren dat snel na het optreden van de eerste symptomen van de overgang beginnen met hormoontherapie beter kan zijn voor de gezondheid van de hersenen en het verminderen van hartziekten en andere medische problemen die verband houden met de overgang en menopauze.
“Als het om hormoontherapie gaat, is timing alles”, aldus Professor Dr. JoAnn Manson, hoofdauteur van de studie in het Brigham and Women’s ziekenhuis in Boston, Massachusetts (USA).
Tot 10% van de vrouwen ervaart een voortijdige menopauze, gedefinieerd als een menopauze die spontaan optreedt vóór de leeftijd van 40 jaar. De aandoening is in verband gebracht met een groter risico op de ziekte van Alzheimer, maar of veranderingen in geslachtshormonen dementie veroorzaken is nog niet goed bekend.
Hormoonsubstitutietherapie kan ernstige symptomen van de menopauze verbeteren, van opvliegers tot nachtelijk zweten en stemmingswisselingen, maar het effect ervan op de gezondheid van de hersenen is minder duidelijk gebleken uit het onderzoek.
In Jama Neurology beschrijven de onderzoekers hoe zij hersenscans van 193 vrouwen en 99 mannen gebruikten om de aanwezigheid van twee eiwitten, beta-amyloïde en tau, die kenmerkend zijn voor de ziekte van Alzheimer, in kaart te brengen.
Vrouwen hebben meer kans dan mannen om Alzheimer te ontwikkelen, en zoals verwacht toonden de scans meer tau-eiwit bij vrouwen dan bij mannen van dezelfde leeftijd, vooral wanneer zij ook hoge niveaus van amyloïde in de hersenen hadden. Maar de scans toonden ook aan dat het verband tussen abnormaal amyloïd en tau veel sterker was bij vrouwen die te vroeg in de menopauze kwamen.
Toen de wetenschappers dieper gingen, om te zien of hormoontherapie verband hield met de opbouw van abnormale eiwitten, vonden zij bewijs dat dit het geval was, maar alleen wanneer vrouwen vijf jaar of langer na het begin van de menopauze met de therapie begonnen.
“Hormoontherapie kan negatieve effecten hebben op de cognitie, maar alleen als daarmee een aantal jaren na de leeftijd in de menopauze wordt begonnen”, aldus dr. Gillian Coughlan, auteur van de studie in het Massachusetts General Hospital (Boston, USA).
De auteurs zeggen dat de bevindingen in overeenstemming zijn met de klinische richtlijnen die stellen dat hormoonsuppletietherapie veilig is wanneer het wordt gebruikt dicht bij het begin van de menopauze, maar voegen eraan toe dat de therapie het risico op dementie kan verhogen wanneer er te laat mee wordt begonnen.
Dr. Sara Imarisio, Hoofd Onderzoek bij Alzheimer’s Research UK, zei dat de bevindingen weliswaar verontrustend lijken, maar dat de auteurs niet aantonen dat hormoontherapie de ziekte van Alzheimer veroorzaakt. “De onderzoekers keken niet of de deelnemers symptomen van dementie ontwikkelden, en we kunnen niet zeker zijn van oorzaak en gevolg in dit soort onderzoek,” zei ze.
“Er valt nog veel meer te begrijpen over hoe menopauze en HVT het risico op dementie beïnvloeden. We hebben grotere studies en gecontroleerde klinische proeven nodig om dit complexe onderzoeksgebied beter te begrijpen en de tegenstrijdige bevindingen van de laatste jaren te begrijpen.
“Sommige vroegere onderzoeken hebben gewezen op mogelijke cognitieve voordelen van hormoontherapie, terwijl andere studies wijzen op een verhoogd risico op geheugen- en denkproblemen. Hoewel deze studie waardevolle nieuwe gegevens bijdraagt aan dit onderwerp, kunnen we nog steeds geen definitief verband aanwijzen tussen hormoontherapie en Alzheimer of dementie,” zei ze.
