Wat is tamponziekte (Toxic Shock Syndrome)?

28 mei 2023

Vandaag is het International Menstrual Hygiene Day. Vrij vertaald: Wereld Menstruatiedag. Een dag waarop extra aandacht wordt gevraagd voor het doorbreken van het taboe op menstruatie en het gebrek aan toegang tot veilige menstruatieproducten. Daarnaast ook een dag waarop we extra aandacht vragen voor aan menstruatie gerelateerde klachten en gezondheidsrisico’s.

Eerder publiceerden wij een artikel over de risico’s van kankerverwekkende tampons ‘Stop jij Monsanto in je vagina?‘ en een artikel over ‘Menstruatiecyclus beïnvloedt lichaam en geest, dus wat meer bewustzijn kan geen kwaad‘.

In dit artikel willen wij graag aandacht vragen voor een onderbelicht risico bij het gebruik van tampons: tamponziekte, ook wel Toxic Shock Syndrome / Toxisch Shock Syndroom (TSS) of Toxischeshocksyndroom genoemd.

Heb jij ook weleens iets te lang gewacht met het verwisselen van je tampon? Heel begrijpelijk: soms ben je nu eenmaal even afgeleid. Toch kan het gevaarlijk zijn om tampons te lang in te houden. Dit kan namelijk tamponziekte veroorzaken en dat kan heel gevaarlijk – zelfs dodelijk – zijn. Wil jij weten wat tamponziekte is, wat de symptomen zijn en hoe je deze aandoening kunt voorkomen? Lees dan verder.

Wat is tamponziekte?

Tamponziekte is een aandoening die kan ontstaan bij het langdurig inhouden van een tampon. Zonder behandeling kun je er van in shock raken. Dit gebeurt door een heftige reactie van het immuunsysteem op bacteriële gifstoffen. Het treft in het algemeen vrouwen tussen de 15 en 30 jaar.

Hoewel de naam anders doet vermoeden, kunnen ook mannen deze aandoening krijgen. Deze aandoening kan namelijk ook ontstaan door:

Het gebruik van anticonceptiemiddelen, zoals condooms.
Een geïnfecteerde wond, bijvoorbeeld na een bevalling.
Een chirurgische wond of een brandwond.
Artritis.
Een beenmergontsteking.

Hoe ontstaat tamponziekte?

Bij het ontstaan van het Toxic Shock Syndrome (TSS) spelen twee bacteriën een rol: stafylococcus aureus en streptococcus pyogenes. Deze bacteriën zijn doorgaans onschuldig en komen bij veel mensen voor rond de slijmvliezen en op de huid en kunnen daar giftige stoffen aanmaken. Door het langdurig inhouden van tampons of beschadigingen van de huid en slijmvliezen, kunnen deze bacteriën zich ophopen (in de tampon). Als de gifstoffen die zij produceren in de bloedbaan terechtkomen, ontstaat TSS.

In meer dan de helft van alle TSS gevallen gaat het om vrouwen en 50% van alle TSS gevallen wordt veroorzaakt door infecties van verbrande huid, steenpuisten en insectenbeten.

Lees ook: Heb jij een gezonde menstruatiecyclus?

Wat is tamponziekte (Toxic Shock Syndrome)?

Wat zijn de symptomen van tamponziekte?

Je kunt het Toxic Shock Syndrome (TSS) herkennen aan een combinatie van acuut, zeer heftige klachten. Soms is deze aandoening lastig te herkennen, omdat de verschijnselen ook op andere aandoeningen kunnen wijzen. Bovendien komt het Toxic Shock Syndrome weinig voor. Bij tamponziekte treden de symptomen vaak ineens op. Ook zijn de symptomen vaak extreem.

Je kunt tamponziekte herkennen aan (een combinatie van) de volgende symptomen:

Koorts (vaak hoger dan 39 graden Celsius)
Koude rillingen
Hoofdpijn
Diarree
Spierpijn
Keelpijn
Zonnebrandverschijnselen op de huid
Overgeven en misselijkheid
Kortademigheid
Extreme vermoeidheid
Verwardheid
Pijnlijke of zwakke spieren
Rode ogen of roodheid over het hele lichaam
Duizeligheid en mogelijk flauwvallen (lage bloeddruk)
Extreme bloeddrukverlaging ineens (shock).

TSS kan optreden tijdens de menstruatie en erna. Het kan zijn dat niet alle symptomen zich tegelijk voordoen.

Na enkele dagen kun je last krijgen van:

Een schilferige huid
Beschadigingen aan organen, zoals de nieren, de lever, het hart en de longen.

Zonder behandeling kunnen er zeer ernstige complicaties optreden, mogelijk (in 5 procent van de gevallen) met een dodelijke afloop.

Het is nog onduidelijk waarom sommige vrouwen wel tamponziekte krijgen en anderen niet. Waarschijnlijk komt dit omdat niet iedereen voldoende weerstand heeft om het gif van bepaalde bacteriestammen te neutraliseren. De kans op tamponziekte is groter voor mensen die dit al eens hebben gehad.

Vermoed je dat je het Toxic Shock Syndrome hebt? Neem dan direct contact op met je huisarts. Draag je een tampon? Verwijder deze dan meteen!

Lees ook: Menstruatiecup: het gezonde alternatief voor tampons.

Kun je tamponziekte behandelen?

Bij tamponziekte is spoedeisende medische hulp noodzakelijk. De behandeling hangt af van de ernst van de aandoening en het stadium waarin deze verkeert. Ernstige TSS wordt met antibiotica behandeld. Bij een verlaagde bloeddruk worden in het ziekenhuis medicatie tegen een verlaagde bloeddruk en extra vocht (via een infuus) tegen uitdroging gegeven. Mogelijk is nierdialyse, het toedienen van bloedproducten en/of extra zuurstof nodig.

Gelukkig herstellen de meeste mensen volledig na een tijdige behandeling. Als tamponziekte niet wordt behandeld, kunnen ernstige complicaties optreden. Daarom is het belangrijk om meteen contact op te nemen met je huisarts, als je klachten kunnen wijzen op deze aandoening.

Wat kun je zelf doen om de kans op tamponziekte te verkleinen?

Dit kun je zelf doen om het risico op Toxic Shock Syndrome te verkleinen:

Koop de juiste tampons. Gebruik bij voorkeur alleen biologische gecertificeerde tampons gemaakt van 100% biologisch katoen of ander biologisch materiaal.
Verwissel je tampons regelmatig. Doe dit het liefste binnen vier á vijf uur. Hoe langer je een tampon inhoudt, hoe meer risico je loopt op het ontwikkelen van tamponziekte.
Gebruik regelmatig kleine tampons. Hierdoor ben je sneller geneigd om ze te verwisselen. Ben je hevig ongesteld? Dan kun je natuurlijk grote tampons gebruiken.
Breng voor het slapen een schone tampon in. Verschoon deze weer gelijk na het wakker worden.
Wissel tampons af met maandverband. Draag bijvoorbeeld overdag tampons en ‘s nachts maandverband (bij voorkeur 100% biologisch).
Was voor het inbrengen van een tampon grondig je handen. De bacterie die tamponziekte veroorzaakt, kan zich namelijk over op je lichaam bevinden. Ook op je handen!
Alleen tijdens menstruatie. Gebruik tampons alleen tijdens de menstruatie en dus niet om vaginale afscheiding mee op te vangen.
Kijk naar een gezond alternatief. Naast alle bovengenoemde adviezen, kun je kijken naar een gezond alternatief voor het gebruik van tampons, zoals een menstruatiecup.

Lees ook: Geen zin meer in maandverband of tampons? Dít zijn de alternatieven!

Wanneer moet ik mijn tampon verwisselen?

Het klinkt logisch om je tampon elke paar uur te verwisselen, maar op lichte dagen kun je dat gemakkelijk vergeten. Op bijsluiters van tampons staat doorgaans dat je een tampon vier tot acht uur kunt inhouden. Dit verschilt wel per dag. Ben je hevig ongesteld? Verwissel je tampon dan binnen drie á vier uur. Op lichte dagen kun je een kleine tampon langer inhouden. Verwijder je tampon altijd als deze de maximale capaciteit heeft bereikt en dus helemaal vol zit. Je kunt dit testen door licht aan het touwtje van je tampon te trekken. Komt de tampon een beetje van zijn plaats? Dan is het tijd voor een nieuwe.

Meer informatie of afspraak maken?

Wil je meer informatie of een afspraak maken met een gespecialiseerde vrouwelijke gynaecoloog bij SHE Health Clinics? Neem dan a.j.b. rechtstreeks contact met ons op via 085-2019275 of via ons contactformulier.

Meer lezen over menstruatie, menstruatieklachten en vaginale gezondheid?