Merkelcelcarcinoom: Een potentieel ernstige vorm van huidkanker

24 april 2024

Huidkanker is in Europa de meest voorkomende vorm van kanker. Over de meest voorkomende soorten huidkanker wordt regelmatig iets gepubliceerd, doch merkelcelcarcinoom is minder bekend terwijl deze vorm van huidkanker wel steeds vaker voorkomt.

Merkelcelcarcinoom (MCC) is een agressieve vorm van huidkanker die zich ontwikkelt in de Merkel-cellen van de huid, die verantwoordelijk zijn voor de aanrakingswaarneming. Hoewel MCC slechts een klein deel van alle huidkankers uitmaakt, heeft het de neiging om snel te groeien en kan het zich verspreiden naar andere delen van het lichaam, waardoor het potentieel gevaarlijk wordt.

In dit artikel leggen we uit wat de verschillende soorten huidkanker zijn en beschrijven we merkelcelcarcinoom in meer detail.

Lees ook: Huidkanker is meest voorkomende kanker bij blanke mensen.

Soorten huidkanker

Er zijn verschillende soorten huidkanker, elk met hun eigen kenmerken en risicofactoren. De belangrijkste type huidkanker zijn:

Basaalcelcarcinoom (BCC): Dit is de meest voorkomende vorm van huidkanker en ontwikkelt zich meestal op delen van de huid die veel aan de zon worden blootgesteld, zoals het gezicht, de nek en de handen. Basaalcelcarcinoom groeit langzaam en zelden metastaseert, maar kan lokaal invasief worden als het niet behandeld wordt.
Plaveiselcelcarcinoom (SCC): Dit type huidkanker ontstaat uit de cellen van de opperhuid en komt vaak voor op de delen van de huid die aan de zon worden blootgesteld, zoals het gezicht, de oren, de lippen en de handen. Plaveiselcelcarcinoom groeit sneller dan basaalcelcarcinoom en kan zich verspreiden naar andere delen van het lichaam als het niet op tijd wordt behandeld.
Melanoom: Melanoom ontwikkelt zich uit melanocyten, de cellen die pigment produceren. Het kan op elk deel van het lichaam voorkomen en kan ontstaan in bestaande moedervlekken of als een nieuwe plek op de huid. Melanoomkanker heeft de neiging om snel te groeien en kan zich verspreiden naar andere delen van het lichaam, waardoor het potentieel levensbedreigend is als het niet vroegtijdig wordt ontdekt en behandeld.
Merkelcelcarcinoom (MCC): Dit is een agressieve vorm van huidkanker die zich ontwikkelt in de Merkel-cellen van de huid, die verantwoordelijk zijn voor de aanrakingswaarneming. Merkelcelcarcinoom groeit snel, kan zich daardoor snel verspreiden in een lichaam en merkelcelcarcinoom heeft een hoog risico op terugkeer en metastase.
Zeldzame vormen van huidkanker:
- Dermatofibrosarcoom protuberans (DFSP)
- Cutaan T-cellymfoom
- Sebaceous gland carcinoma.

Lees ook: Basaalcelcarcinoom: symptomen en behandeling.

Epidemiologie en risicofactoren van merkelcelcarcinoom

Merkelcelcarcinoom treft meestal oudere volwassenen en wordt vaker gezien bij mensen boven de 50 jaar. De exacte oorzaak van merkelcelcarcinoom is nog niet volledig begrepen, maar er zijn verschillende risicofactoren geïdentificeerd voor merkelcelcarcinoom, waaronder:

Blootstelling aan ultraviolette (UV) straling: Net als bij andere vormen van huidkanker, kan langdurige blootstelling aan UV-straling van de zon of zonnebanken het risico op merkelcelcarcinoom verhogen. Dit is met name relevant voor MCC-gevallen die voorkomen op delen van de huid die aan de zon zijn blootgesteld, zoals het gezicht, de nek en de armen.
Verzwakt immuunsysteem: Personen met een verzwakt immuunsysteem, zoals mensen met een orgaantransplantatie, HIV/AIDS of langdurig gebruik van immunosuppressieve medicatie, lopen een verhoogd risico op het ontwikkelen van merkelcelcarcinoom. Een goed functionerend immuunsysteem speelt een belangrijke rol bij het detecteren en elimineren van abnormale cellen, waaronder kankercellen.
Merkel-cel polyomavirus (MCV) infectie: Een infectie met het Merkel-cel polyomavirus (MCV) wordt geassocieerd met een aanzienlijk aantal MCC-gevallen. Hoewel niet alle MCC-tumoren het MCV bevatten, wordt geschat dat ongeveer 80% van de patiënten met merkelcelcarcinoom antilichamen tegen MCV heeft. Het virus kan een rol spelen bij het ontstaan van de kanker, maar het exacte mechanisme is nog niet volledig opgehelderd.
Leeftijd: Merkelcelcarcinoom treft over het algemeen oudere volwassenen, met een piekincidentie bij mensen boven de 70 jaar. Het verouderingsproces kan leiden tot veranderingen in de huidstructuur en het immuunsysteem, waardoor het risico op het ontwikkelen van huidkanker, waaronder MCC, toeneemt.

Klinische presentatie merkelcelcarcinoom

Merkelcelcarcinoom kan verschillende symptomen en kenmerken vertonen. Merkelcelcarcinoom manifesteert zich vaak als een snelgroeiende, stevige, roodachtige of paarse knobbel of bult op de huid, meestal op zonbeschadigde gebieden zoals het gezicht, de nek en de armen.

De meest voorkomende kenmerken en symptomen van merkelcelcarcinoom zijn:

Knobbeltje of bultje op de huid: Merkelcelcarcinoom manifesteert zich vaak als een stevige, snelgroeiende knobbeltje of bultje op de huid. Deze laesie kan roodachtig, paarsachtig of huidkleurig zijn en varieert in grootte, maar heeft de neiging om snel in omvang te groeien.
Pijnloze zwelling: In het beginstadium van de ziekte kan het knobbeltje of bultje pijnloos zijn. Dit gebrek aan pijn kan bijdragen aan vertraagde diagnose en behandeling, omdat het mogelijk niet als dringend of ernstig wordt beschouwd.
Roodheid of verkleuring van de huid: Merkelcelcarcinoom-laesies kunnen gepaard gaan met roodheid of verkleuring van de omliggende huid. Dit kan wijzen op ontsteking of irritatie veroorzaakt door de groeiende tumor.
Jeuk of branderigheid: In sommige gevallen kunnen MCC-laesies gepaard gaan met jeuk, branderigheid of ongemak. Dit kan optreden als gevolg van de invasie van zenuwuiteinden in de huid door de tumor.
Zweren of zweertjes op de huid: Gevorderde merkelcelcarcinoom-laesies kunnen ulcereren, wat resulteert in de vorming van open zweren of zweertjes op de huid. Deze zweren kunnen pijnlijk zijn en kunnen vatbaar zijn voor infectie.

Hoewel merkelcelcarcinoom in sommige gevallen goedaardig kan lijken, is het belangrijk om verdachte huidlaesies goed te laten onderzoeken door een dermatoloog of een specialist in huidkanker.

Lees ook: Jezelf op huidkanker controleren: waarop moet je letten?

Merkelcelcarcinoom: Een potentieel ernstige vorm van huidkanker

Diagnose en behandeling van merkelcelcarcinoom

De diagnose van merkelcelcarcinoom wordt doorgaans gesteld door middel van een biopsie, waarbij een klein stukje weefsel wordt verwijderd en onder een microscoop wordt onderzocht. Eenmaal gediagnosticeerd, kan de behandeling van merkelcelcarcinoom bestaan uit een combinatie van chirurgie, stralingstherapie, en/of systemische therapieën. Het behandelingsplan wordt vaak op maat gemaakt op basis van de specifieke kenmerken van de tumor en de gezondheidstoestand van de patiënt.

De belangrijkste behandelingsmogelijkheden voor merkelcelcarcinoom in meer detail:

Chirurgie: Chirurgische verwijdering van de tumor is een veelvoorkomende behandeling voor merkelcelcarcinoom. Vooral bij tumoren die nog niet zijn uitgezaaid naar andere delen van het lichaam is chirurgie vaak het beste. De chirurg kan proberen om de tumor (carcinoom) volledig te verwijderen met een marge van gezond weefsel om ervoor te zorgen dat alle kankercellen zijn geëlimineerd.
Stralingstherapie: Stralingstherapie kan worden gebruikt als aanvullende behandeling na chirurgie om eventuele resterende kankercellen te doden of als primaire behandeling voor patiënten die geen geschikte kandidaten zijn voor een operatie. Het kan ook worden gebruikt om symptomen te verlichten en de groei van tumoren te beheersen bij patiënten met gevorderde of uitgezaaide merkelcelcarcinoom.
Immunotherapie: Immunotherapie is een opkomende behandelingsoptie voor merkelcelcarcinoom die gericht is op het stimuleren van het immuunsysteem van het lichaam om kankercellen aan te vallen en te vernietigen. Een voorbeeld hiervan is de behandeling met checkpointremmers, zoals avelumab, die specifiek zijn goedgekeurd voor de behandeling van gevorderde MCC.
Chemotherapie: Chemotherapie wordt soms gebruikt als behandeling voor gevorderde of uitgezaaide merkelcelcarcinoom, maar het heeft over het algemeen beperkte effectiviteit bij deze vorm van kanker. Het kan echter worden gebruikt als palliatieve behandeling om symptomen te verlichten en de groei van tumoren te vertragen.
Targeted therapy: Targeted therapy richt zich op specifieke moleculaire doelen in kankercellen om hun groei en verspreiding te remmen. Voor merkelcelcarcinoom zijn er momenteel geen goedgekeurde gerichte therapieën beschikbaar, maar onderzoek naar nieuwe behandelingen op dit gebied is aan de gang.

De keuze van behandeling(en) hangt af van verschillende factoren en kan in sommige gevallen een combinatie van verschillende benaderingen omvatten. Het is belangrijk dat patiënten met merkelcelcarcinoom een grondige evaluatie en overleg met een multidisciplinair behandelteam ondergaan om de meest geschikte behandelingsstrategie te bepalen op basis van hun individuele situatie.

Lees ook: Wat zijn de 10 symptomen die bij vrouwen kunnen wijzen op kanker?

Prognose en follow-up bij merkelcelcarcinoom

Hoewel merkelcelcarcinoom agressief kan zijn, is de prognose over het algemeen gunstiger bij vroege detectie en behandeling. Het is echter belangrijk op te merken dat merkelcelcarcinoom een hoog risico op terugkeer en metastase heeft, wat betekent dat regelmatige follow-up en monitoring essentieel zijn, zelfs na succesvolle behandeling.

Lees ook: Wat zijn ‘stille’ kankers: kanker zonder symptomen?

Preventie tegen merkelcelcarcinoom

Het voorkomen van merkelcelcarcinoom omvat het vermijden van overmatige blootstelling aan UV-straling door het gebruik van veilige zonnebrandcrème (zonder schadelijke bestandsdelen), beschermende kleding en het vermijden van zonnebanken. Bovendien kan het handhaven van een gezonde levensstijl en het vermijden van risicofactoren zoals hormoonverstoorders, roken, overmatig alcoholgebruik en sterk bewerkte voeding helpen het risico op merkelcelcarcinoom en andere vormen van huidkanker te verminderen.

Lees ook: Kanker: 1/3 krijgt het door ongezonde leefstijl en leefomgeving.

Meer informatie of afspraak maken?

Wil je meer informatie of een afspraak maken met een vrouwelijke dermatoloog bij SHE Health Clinics? Neem dan contact met ons op via 085-2019275 of via ons contactformulier.