Keuringsdienst van Waarde: “Gerookte voeding zit vol kankerverwekkende stoffen”

26 maart 2024

De supermarkten liggen vol met gerookte etenswaren, zoals rookworst, rookkaas, gerookte zalm, gerookte noten, gerookte kipfilet, chips met rooksmaak, gerookte makreel en zelfs gerookte tofu. En vergeet ook de BBQ-saus met rooksmaak en gerookte borrelnootjes niet. NPO-programma Keuringsdienst van Waarde dook in hun meest recente aflevering van 25 maart in de wereld van rookaroma’s en het traditioneel roken van voedselproducten. En de conclusies zijn nogal zorgelijk te noemen, want de meeste van deze gerookte voedingsmiddelen blijken helaas vol te zitten met kankerverwekkende stoffen.

We weten allemaal dat een sigaret roken of houtrook inademen slecht is voor de gezondheid. Maar dat je ook moet oppassen met gerookte producten, dat is nog minder bekend. We zijn in Nederland dol op de ‘smoky flavour’. Zo gaan er alleen al 40 miljoen rookworsten per jaar doorheen. Met de nieuwe wetenschap van nu, zou dat eigenlijk verboden moeten worden….

Vloeibare rook

Voedsel met rooksmaak kan rookaroma of natuurlijke rook bevatten. Als je een vis boven een vuurtje rookt, dan komt daar teer en rook bij vrij. Producten die ‘rookaroma’ op de ingrediëntenlijst hebben staan, zijn niet bepaald gezonder, blijkt uit eigen onderzoek van de Europese Autoriteit voor voedselveiligheid (EFSA).

Dit goedje wordt meestal gemaakt door hout te verbranden, en de rook die vrijkomt om te zetten in ‘liquid smoke’. Daarna worden de meeste chemische stoffen uit het rookaroma gehaald, maar dit is lang niet genoeg. Volgens de EFSA zit er na dit proces nog altijd een gevaarlijke hoeveelheid kankerverwekkende stoffen in de smaakmaker.

Uit een recent onderzoek door de Europese Autoriteit voor Voedselveiligheid (EFSA) blijkt dat zes van de acht onderzochte rookaroma’s genotoxische stoffen bevatten. Bij de andere twee aroma’s is dat nog niet uit te sluiten.

Lees ook: Dieet en levensstijl kunnen biologische leeftijd met 11 jaar verlagen.

Risico op onvruchtbaarheid

Deze giftige stoffen kunnen zelfs onvruchtbaarheid veroorzaken, legt Wim Mennes uit, die de EFSA-studie leidde. “Uit het onderzoek blijkt dat in rookaroma stoffen zitten die genotoxisch zijn. Dat wil zeggen dat deze stoffen schade kunnen toebrengen aan het DNA in cellen. Dat kan tot gevolg hebben dat je er kanker van krijgt.” Of traditioneel gerookte producten gezonder zijn is niet duidelijk. “Hier is simpelweg nog geen onderzoek naar gedaan”, aldus Mennes.

Lees ook: Unieke voedingsbehoeften van vrouwen.

Verbod op rookaroma’s

De onderzoeksconclusies zijn zo schokkend dat de Europese Commissie rookaroma zo snel mogelijk wil verbieden. En als voedsel op traditionele wijze gerookt is, dan moet dit duidelijk op de verpakking komen te staan, zegt een woordvoerder uit Brussel. Dit gebeurt tot op heden nog lang niet altijd, heeft Keuringsdienst van Waarde uitgezocht.

De hele aflevering van Keuringsdienst van Waarde kijk je terug via NPO Start.

Lees ook: Hoe kankerverwekkend is vlees?

Gezondheidsrisico’s van gerookte voeding

Gerookte voeding kan verschillende gezondheidsrisico’s met zich meebrengen, voornamelijk vanwege de vorming van bepaalde stoffen tijdens het rookproces. Enkele potentiële gezondheidsrisico’s zijn:

Polycyclische aromatische koolwaterstoffen (PAK’s): Tijdens het roken van voedsel kunnen polycyclische aromatische koolwaterstoffen (PAK’s) worden gevormd. Deze stoffen zijn bekend als kankerverwekkend en zijn in verband gebracht met verschillende vormen van kanker, waaronder longkanker, maagkanker en slokdarmkanker.
Heterocyclische amines (HCA’s): Wanneer voedsel wordt gerookt op hoge temperaturen, kunnen heterocyclische amines (HCA’s) ontstaan als gevolg van reacties tussen aminozuren en creatine in het voedsel. HCA’s zijn ook geassocieerd met een verhoogd risico op kanker, met name darmkanker.
Benzeen: In sommige gevallen kan benzeen worden gevormd tijdens het rookproces, vooral wanneer houtskool wordt gebruikt als brandstof. Benzeen is een bekende kankerverwekkende stof die schadelijk kan zijn voor de gezondheid bij langdurige blootstelling.
Zout- en vetgehalte: Gerookte voedingsmiddelen bevatten vaak een hoog gehalte aan zout en vet, vooral als ze zijn geconserveerd met behulp van zout of olie tijdens het rookproces. Overmatige consumptie van zout en vet kan leiden tot verschillende gezondheidsproblemen, waaronder hoge bloeddruk, obesitas en hart- en vaatziekten.
Microbiële besmetting: Als gerookte voedingsmiddelen niet op de juiste manier worden bereid of bewaard, kunnen ze vatbaar zijn voor microbiële besmettingen, zoals salmonella, listeria en botulisme. Deze bacteriën kunnen ernstige voedselvergiftiging veroorzaken bij consumptie.

Het risico op deze bovenstaande gezondheidsproblemen kan variëren afhankelijk van factoren zoals de gebruikte rookmethode, de temperatuur en duur van het rookproces, en de samenstelling van het voedsel. Om de risico’s te minimaliseren, is het raadzaam om gerookt voedsel met mate te consumeren en te kiezen voor methoden met lagere temperaturen en kortere rooktijden. Daarnaast is het belangrijk om gerookt voedsel op de juiste manier te bewaren en te hanteren om microbiële besmetting te voorkomen.

Lees ook: 10 soorten voeding waar je NIET bepaald gezonder van wordt.

Meer lezen over gezonde en ongezonde voeding?