Schildklierkanker bij vrouwen: Soorten, symptomen, oorzaken, diagnose en behandeling

20 juli 2024

Schildklierkanker is een relatief zeldzame maar steeds vaker gediagnosticeerde vorm van kanker, vooral bij vrouwen. Deze kanker ontstaat in de schildklier, een vlindervormig orgaan in de hals dat verantwoordelijk is voor de productie van hormonen die de stofwisseling reguleren.

In dit artikel beschrijven we de verschillende soorten schildklierkanker, de symptomen van schildklierkanker, mogelijke oorzaken, risicofactoren, diagnosemethoden en behandelopties voor schildklierkanker bij vrouwen, ondersteund door de nieuwste wetenschappelijke inzichten.

Soorten schildklierkanker

Schildklierkanker is een type kanker dat ontstaat in de schildklier, een klein vlindervormig orgaan in de hals dat hormonen produceert die de stofwisseling reguleren. Er zijn verschillende soorten schildklierkanker, elk met unieke kenmerken, prognoses en behandelingsopties.

Hieronder volgt een overzicht van de belangrijkste soorten schildklierkanker:

1. Papillair Schildkliercarcinoom (PTC)

Prevalentie: Dit is de meest voorkomende vorm van schildklierkanker, goed voor ongeveer 80% van alle gevallen.
Kenmerken: Papillair schildkliercarcinoom groeit langzaam en verspreidt zich vaak naar de lymfeklieren in de hals.
Prognose: Over het algemeen heeft het een zeer goede prognose, vooral als het vroeg wordt ontdekt en behandeld.
Behandeling: Behandeling omvat meestal chirurgische verwijdering van de schildklier (thyreoïdectomie), gevolgd door radioactief jodiumtherapie en schildklierhormoonvervangende medicatie.

2. Folliculair Schildkliercarcinoom (FTC)

Prevalentie: Dit type maakt ongeveer 10-15% van de schildklierkankers uit.
Kenmerken: Folliculair schildkliercarcinoom is iets agressiever dan papillair carcinoom en kan zich verspreiden naar andere delen van het lichaam, zoals de longen en botten.
Prognose: De prognose is over het algemeen goed, vooral bij jongere patiënten.
Behandeling: Behandeling omvat meestal chirurgische verwijdering van de schildklier, gevolgd door radioactief jodiumtherapie en schildklierhormoonvervangende medicatie.

3. Medullair Schildkliercarcinoom (MTC)

Prevalentie: Dit type vertegenwoordigt ongeveer 3-4% van de schildklierkankers.
Kenmerken: Medullair schildkliercarcinoom ontstaat uit de C-cellen van de schildklier die calcitonine produceren. Het kan erfelijk zijn en deel uitmaken van het multiple endocrine neoplasia type 2 (MEN2) syndroom.
Prognose: De prognose varieert, afhankelijk van of het erfelijk is en of het zich heeft verspreid naar andere delen van het lichaam.
Behandeling: Behandeling omvat meestal chirurgische verwijdering van de schildklier en mogelijk ook de lymfeklieren in de hals. Radioactief jodiumtherapie is meestal niet effectief, maar gerichte therapieën en chemotherapie kunnen worden gebruikt.

4. Anaplastisch Schildkliercarcinoom (ATC)

Prevalentie: Dit is een zeldzame vorm van schildklierkanker, goed voor minder dan 2% van de gevallen.
Kenmerken: Anaplastisch schildkliercarcinoom is zeer agressief en groeit snel. Het verspreidt zich vaak naar andere delen van het lichaam.
Prognose: De prognose is over het algemeen slecht, met een lage overlevingskans.
Behandeling: Behandeling omvat meestal een combinatie van chirurgie, bestraling en chemotherapie, hoewel de opties vaak beperkt zijn vanwege de agressieve aard van de kanker.

5. Hurthle Cel Carcinoom

Prevalentie: Dit type, ook bekend als oxyfielcelcarcinoom, is een subtype van folliculair schildkliercarcinoom en maakt ongeveer 3% van de schildklierkankers uit.
Kenmerken: Hurthle cel carcinoom heeft de neiging om zich minder vaak naar andere delen van het lichaam te verspreiden dan andere vormen van folliculair carcinoom, maar het kan agressiever zijn en is vaak moeilijker te behandelen.
Prognose: De prognose varieert, afhankelijk van het stadium en de agressiviteit van de tumor.
Behandeling: Behandeling omvat meestal chirurgische verwijdering van de schildklier, en soms radioactief jodiumtherapie, hoewel het minder effectief kan zijn voor dit type kanker.

Symptomen van schildklierkanker

Schildklierkanker kan in de vroege stadia vaak asymptomatisch zijn, maar naarmate de ziekte vordert, kunnen er verschillende symptomen optreden. De meest voorkomende symptomen van schildklierkanker zijn:

Knobbel in de hals: Een pijnloze, voelbare knobbel in de hals is vaak het eerste en meest voorkomende teken van schildklierkanker. Deze knobbel kan groeien en in sommige gevallen zichtbaar zijn.
Veranderingen in de stem: Heesheid of veranderingen in de stem kunnen optreden als de tumor op de stembanden drukt of deze irriteert.
Moeite met slikken: Een tumor die groot genoeg is, kan de slokdarm samendrukken, wat leidt tot slikproblemen.
Moeite met ademen: Als de tumor tegen de luchtpijp drukt, kan dit ademhalingsproblemen veroorzaken.
Vergrote lymfeklieren: Gezwollen of vergrote lymfeklieren in de hals kunnen voorkomen als de kanker zich heeft verspreid naar de lymfeklieren.
Pijn in de hals of keel: Hoewel minder vaak voorkomend, kunnen sommige mensen pijn in de hals of keel ervaren, vooral als de kanker verder gevorderd is.
Onverklaarbaar gewichtsverlies: In sommige gevallen kan schildklierkanker leiden tot onverklaarbaar gewichtsverlies, hoewel dit minder specifiek is en ook door andere aandoeningen kan worden veroorzaakt.
Problemen met de schildklierfunctie: Hoewel schildklierkanker meestal geen symptomen van hyperthyreoïdie (overactieve schildklier) of hypothyreoïdie (onderactieve schildklier) veroorzaakt, kunnen sommige zeldzame typen wel leiden tot veranderingen in de schildklierfunctie.
Zwelling van de halsaders: In zeldzame gevallen kan een grote tumor de bloedvaten in de hals samendrukken, wat leidt tot zwelling van de halsaders.

Lees ook: Wat zijn de symptomen van schildklierkanker?

Schildklierkanker bij vrouwen: Soorten, symptomen, oorzaken, diagnose en behandeling

Oorzaken en risicofactoren van schildklierkanker

De precieze oorzaken van schildklierkanker zijn nog niet volledig begrepen, doch er zijn verschillende risicofactoren geïdentificeerd, waaronder:

Genetische Predispositie
- Familiegeschiedenis: Een familiegeschiedenis van schildklierkanker of bepaalde genetische syndromen zoals multiple endocrine neoplasia type 2 (MEN2) verhoogt het risico.
- Genetische mutaties: Mutaties in bepaalde genen, zoals RET en BRAF, zijn geassocieerd met een hoger risico op schildklierkanker.
Stralingsblootstelling
- Medische straling: Blootstelling aan straling (zoals röntgenstraling of bestraling) , vooral in de kindertijd, verhoogt het risico op het ontwikkelen van schildklierkanker. Dit kan ook het gevolg zijn van bestralingstherapie voor andere aandoeningen of blootstelling aan nucleaire ongelukken.
Geslacht en leeftijd
- Vrouwen: Schildklierkanker komt vaker voor bij vrouwen dan bij mannen. De redenen hiervoor zijn niet volledig duidelijk, maar hormonale factoren kunnen een rol spelen.
- Leeftijd: De meeste gevallen worden gediagnosticeerd bij mensen tussen de 20 en 55 jaar.
Jodiuminname
- Jodiumtekort: Gebrek aan jodium in de voeding kan het risico op bepaalde typen schildklierkanker verhogen. Omgekeerd kan een teveel aan jodium ook het risico verhogen, hoewel dit minder vaak voorkomt.

Lees ook: Jodium: belangrijk voor je algehele gezondheid.

Diagnose van schildklierkanker

De diagnose van schildklierkanker begint meestal met de detectie van een knobbel of zwelling in de hals. Diagnostische stappen onder leiding van een medisch specialist (internist-endocrinoloog) omvatten:

Fysiek onderzoek
- Palpatie van de schildklier om de aanwezigheid van knobbels te detecteren.
Beeldvorming
- Echografie: De eerste beeldvormingsmethode om de structuur van de schildklier en aanwezige knobbels te beoordelen.
- CT-scan en MRI: Deze radiologie-onderzoeken worden gebruikt om de verspreiding van kanker naar andere delen van het lichaam te evalueren.
Bloedonderzoek
- Metingen van schildklierhormonen (TSH, T3, T4) en markers zoals thyreoglobuline kunnen aanwijzingen geven, hoewel ze niet specifiek zijn voor kanker.
Fijne Naald Aspiratie (FNA) Biopsie
- Een minimaal invasieve procedure waarbij cellen uit de schildklierknobbel worden verwijderd voor cytologisch onderzoek.
Genetische Tests
- Analyse van mutaties in genen zoals BRAF en RET kan helpen bij het diagnosticeren en bepalen van het subtype schildklierkanker.

Lees ook: Schildklierproblemen die vaak bij vrouwen voorkomen.

Behandelopties van schildklierkanker

Behandeling van schildklierkanker is afhankelijk van het type en stadium van de ziekte. De belangrijkste behandelingsopties zijn:

Chirurgie
- Thyreoïdectomie: Verwijdering van de hele schildklier (totale thyreoïdectomie) of een deel ervan (lobectomie).
- Lymfeklierdissectie: Verwijdering van aangetaste lymfeklieren in de hals.
Radioactief Jodium (RAI) Therapie
- Na chirurgie wordt vaak radioactief jodium gebruikt om resterende schildkliercellen te vernietigen, inclusief eventuele kankercellen die zijn achtergebleven.
Hormoontherapie
- Suppletie met schildklierhormonen (levothyroxine) om hypothyreoïdie te voorkomen en de groei van eventueel resterende kankercellen te onderdrukken.
Externe bestralingstherapie
- Gebruik van externe straling om kanker te behandelen, vooral als de kanker zich heeft verspreid of niet volledig chirurgisch kan worden verwijderd.
Chemotherapie en gerichte therapie
- Chemotherapie: Zelden gebruikt, maar kan worden overwogen in gevorderde stadia.
- Gerichte therapie: Gebruik van medicijnen die specifiek op moleculaire doelwitten op kankercellen richten, zoals kinase-remmers (bijv. Vandetanib en Sorafenib).

Lees ook: Hoe vertel je aan een dierbaar iemand dat je kanker hebt?

Prognose schildklierkanker

De prognose voor schildklierkanker varieert sterk, afhankelijk van het type en stadium van de kanker:

Papillair en Folliculair Carcinoom: Deze typen hebben over het algemeen een goede prognose met een hoog overlevingspercentage.
Medullair Carcinoom: Prognose is variabel en hangt af van de aanwezigheid van metastasen.
Anaplastisch Carcinoom: Dit type is zeer agressief en heeft een slechte prognose.

Lees ook: Tips om het verdriet van een kankerdiagnose te verwerken.

Schildklierkanker bij vrouwen samengevat

Schildklierkanker bij vrouwen is een complex ziektebeeld met diverse oorzaken en risicofactoren. Vroege diagnose en effectieve behandeling zijn cruciaal voor een goede prognose. Door voortschrijdend onderzoek en verbeterde behandelingsmethoden blijft de overleving van patiënten met schildklierkanker verbeteren. Vrouwen met risicofactoren moeten alert zijn op symptomen en regelmatig medisch advies inwinnen om tijdige interventie mogelijk te maken.

Preventieve check-ups kunnen schilklierkanker en andere risicofactoren in een vroeg stadium ontdekken. Hiervoor kun je bij SHE Health Clinics terecht.

Lees ook: Preventieve zorg is belangrijk voor iedere vrouw!

Meer informatie of afspraak maken?

Ondervindt je schildklierklachten, hormonale klachten of herken je jezelf in de bovengenoemde symptomen? Maak dan een afspraak met onze vrouwelijke internist-endocrinoloog. Hiervoor kun je contact met ons opnemen via 085-2019275 of via ons contactformulier.

Meer lezen over schildklierklachten, kanker, leefstijl en hormonen?