Tepeltatoeage na borstkanker: veel klachten en kwaliteitsverschil

29 augustus 2023

Borstkankerpatiënten worden niet altijd goed geïnformeerd over de mogelijkheden die er zijn voor het zetten van tepeltatoeages na een operatie waarbij borst en/of tepel is verwijderd. In het afgelopen jaar klopten honderden patiënten aan bij het Ikazia Ziekenhuis in Rotterdam, waar het mogelijk is om een speciaal 3D tepelhof te laten tatoeëren. Twee vrouwen delen hun verhaal om meer bewustwording te creëren hierover. Volgens hen kan de informatievoorziening namelijk veel beter.

Anderhalf jaar nadat Francis (58) de diagnose borstkanker kreeg, kwam het zetten van een tepeltatoeage ter sprake. Ze was moe van de chemobehandelingen, hormoontherapie en operaties. Maar ze was ook blij dat haar borstreconstructie ‘afgemaakt ging worden’. “Ik was ook een beetje zenuwachtig, want ik had nog nooit een tatoeage laten zetten en dit ging om een medische tatoeage”, zegt ze tegen RTL Nieuws.

Onvriendelijke behandeling

Francis werd binnen het ziekenhuis waar ze destijds behandeld werd doorverwezen naar een verpleegkundige die medische tatoeages aanbracht. “Zij zou gespecialiseerd zijn in het zetten van tepeltatoeages”, zegt Francis. Maar bij binnenkomst kreeg ze meteen een vervelend onderbuikgevoel.

“Want ik werd direct heel onvriendelijk behandeld. Ik liet foto’s zien van mijn natuurlijke borsten, zodat deze als leidend voorbeeld konden dienen voor welke kleur tepels ik had. Waarop de verpleegkundige zei: ‘Goh, wat een joekels, die had ik veel eerder klein laten maken’.”

Tijdens het tatoeëren had Francis veel pijn, maar daarvoor had de verpleegkundige weinig begrip. “Ze zei dat ik blij moest zijn dat ik pijn voelde omdat veel vrouwen helemaal geen gevoel meer in hun borst hebben. Daarna ging ik met een ontevreden gevoel naar huis, maar dacht ook: er zit tenminste wel weer wat kleur op.”

Lees ook: Alleen bij borstkanker wordt een reconstructie niet altijd vergoed. Waarom niet…?

Tatoeage kleur vervaagd

Bij een tepeltatoeage wordt er kleurstof, oftewel pigment, aangebracht onder de huid in de kleur van de oorspronkelijke tepel en het tepelhof. Het zetten ervan is voor veel vrouwen de laatste horde in een zwaar ziekteproces en het idee is dan ook dat de tatoeage een leven lang blijft zitten.

Francis hoopte ook dat dit het einde zou zijn, maar de kleur van haar tatoeage verdween al na een jaar. “Ook van andere vrouwen hoorde ik dat de tatoeage snel vervaagde.” Ze probeerde het een tweede keer, nu bij een plastisch chirurg. Maar opnieuw zonder succes. “Na drie jaar was die er weer af.” Ze was teleurgesteld. Het voelde alsof ze haar ziekteproces nu niet ‘helemaal kon loslaten’.

Lees ook: Is een tatoeage slecht voor je gezondheid?

Ook Ellen (61) uit Twello was niet tevreden met de tepeltatoeage op haar borsten. Ze liet de eerste zetten in 2011 en de tweede in 2016. “Maar de medische tatoeage vervaagde keer op keer na slechts drie tot vier jaar.” Ze werd net als Francis na haar borstreconstructie doorverwezen naar een verpleegkundige, die in de ogen van Ellen ‘haar best deed de tatoeage zo goed mogelijk te zetten, maar helaas weinig ervaring had in het aanbrengen van medische tatoeages’.

3D tepelhof

Ellen had graag gezien dat ze vooraf beter was geïnformeerd over de verschillende mogelijkheden die er zijn om een tepeltatoeage te laten zetten, zoals het maken van een 3D-tepelhof. Dat is een tatoeage die zo gezet is dat het een visueel 3D-effect heeft. “Een tepel heeft zo’n grote impact op je gevoel van eigenwaarde. Je staat er misschien niet altijd bij stil, maar iedere dag zie je ze in de spiegel. Het is echt de kers op de taart, die tepels.”

Lees ook: 15 feiten over voeding en borstkanker.

Tepeltatoeage na borstkanker: veel klachten en kwaliteitsverschil — ©Eigen foto van Ellen

Dat veel vrouwen ontevreden zijn over hun tepeltatoeage, merken ze ook in het Ikazia Ziekenhuis. Zij hebben sinds de zomer van 2019 een speciale polikliniek voor het zetten van tepeltatoeages. Dit jaar hebben zich tot nu toe 238 borstkankerpatiënten gemeld, onder wie veel vrouwen die eerst elders getatoeëerd zijn. In de medische kliniek TB Medical in Rotterdam, waar het Ikazia ziekenhuis nauw mee samenwerkt, werden afgelopen jaar honderden patiënten opnieuw geholpen met een tepelhof reconstructie (medisch tatoeëren).

Lees ook: Wat zijn de risico’s van botox, fillers en implantaten?

Van lelijke tepel naar mooie tepel

Plastisch chirurg Dirk-Jan van der Avoort is vanaf de start van de polikliniek in het Ikazia Ziekenhuis betrokken. Hij zegt dat borstkankerpatiënten vanuit het hele land naar het ziekenhuis in Rotterdam komen. “Het heeft het afgelopen jaar echt een enorme vlucht genomen.”

Van der Avoort is als plastisch chirurg betrokken bij borstreconstructies en maakt daardoor van dichtbij mee hoe belangrijk de tepeltatoeage is voor vrouwen. “Als een vrouw na een gigantisch zwaar traject weer twee borsten heeft, voelt ze zich weer vrouw. Maar als dat dan wordt verpest door een tatoeage die erop komt waar ze niet blij mee zijn, worden ze heel verdrietig. Het is psychologisch heel zwaar om met een lelijke tepel te moeten leven.”

Medisch tatoeëerder Ralph Moelker zet de tepeltatoeages in de polikliniek in het Ikazia Ziekenhuis. Om diepte en reliëf in de tepel aan te brengen maakt Moelker gebruik van speciale 3D-technieken en tatoeagetechnieken. Een derde van de borstkanker patiënten krijgt te maken met een borstverwijdering, en dat heeft grote impact, ziet Ralph Moelker. Na de borstreconstructies is het zijn taak om de borst helemaal af te maken. “Ik heb de eer om de tepel op de borstprothese te pigmenteren.”

“Ik breng de tepeltatoeage permanent aan”, zegt hij. “Ik gebruik geen medische inkt, zoals de huidspecialist doet. Want hierdoor vervaagt de tatoeage sneller. Ik breng het beter en langduriger aan, dat komt door mijn achtergrond als tatoeëerder.” Het is een dankbare taak, volgens hem. “Als vrouwen het eindresultaat zien, beginnen ze vaak te huilen. Er valt een last van hun schouders af.”

Het blijft een bijzonder moment als vrouwen het eindresultaat zien, laat Moelker weten. “Ik lees en zie zo weinig in de media over deze tepeltattoos mogelijkheid, terwijl het zoveel voor een vrouw kan betekenen.” Moelker vervolgd: “Tepelpigmentaties zouden eigenlijk in het totale proces van borstreconstructies moeten worden aangeboden, om het goed af te ronden.”

Lees ook: Onderzoek vindt verband tussen haarverf, stijltang en borstkanker.

Beperkte informatie en voorlichting

Tattoospecialist Ralph Moelker benadrukt dat het zetten van de medische tatoeage ‘in sommige ziekenhuizen’ ook wel goed gaat, maar dat het hoge aantal ontevreden patiënten toonaangevend is. “Door het gebrek aan informatie waar medisch tatoeëren wel goed kan worden aangebracht, lopen patiënten hier soms jaren mee rond. Dat is onnodig lang!”

Bij een aantal ziekenhuizen in Nederland, zoals in het Antoni van Leeuwenhoek Ziekenhuis (AVL) in Amsterdam, het Maxima Medisch Centrum in Utrecht en het Isala in Zwolle, is een medisch tatoeëerder in dienst. Dit is iemand die gespecialiseerd is in het medisch tatoeëren van tepels bij vrouwen die borstkanker hebben gehad.

“Tussen een gewone tattoo en medische tattoo zit een groot verschil”, zegt medisch tatoeëerder Ralph Moelker. “Een gewone tatoeage zet je bij een tattooshop en uit vrije wil. Bij een medische tatoeage laten de patiënten zich voorlichten door een ziekenhuis of specialist. Er zijn genoeg patiënten die anders nooit een tatoeage zouden laten plaatsen.”

Volgens hem gaat het in andere ziekenhuizen en bij huidspecialisten vaak fout door het gebrek aan controle op de kwaliteit van het medisch tatoeëren. “Een arts verwijst iemand door, maar trekt daarna zijn handen er vanaf. Dat moet anders. Als een vrouw niet tevreden is, zou een arts in gesprek moeten gaan met degene die de tatoeage heeft aangebracht.”

Lees ook: Borstkanker: hoe kan het niet te zien zijn op een mammografie?

Kwaliteitskeurmerk

Het gebrek aan die controle heeft gevolgen voor de kwaliteit. “De Nederlandse overheid moet een kwaliteitskeurmerk geven aan mensen die de medische pigmentatie aanbrengen. Er zijn nu te veel behandelaars aan het werk, ook in ziekenhuizen, die geen mooi eindresultaat kunnen garanderen.”

Wat ook meespeelt, is dat Ralph Moelker als tatoeëerder levenslange garantie geeft. “Als je een tatoeage laat plaatsen bij een huidspecialist die vervaagt, moet je opnieuw betalen voor een behandeling. Ik vind dat overdreven, dat komt ook omdat ik het zelf van dichtbij heb meegemaakt. Ik zit er met gevoel in.”

Lees ook: Zes manieren om het risico op borstkanker te verkleinen.

Via verhalen van andere vrouwen kwam Ellen uiteindelijk bij het Ikazia Ziekenhuis terecht, en werd ze goed geholpen door Ralph. “Ik ben nu zoveel meer tevreden met het resultaat”, zegt ze. “De tatoeage is een 3D-constructie. Optisch gezien lijkt het alsof het een tepel is. Er zit veel meer schaduw in, waardoor het niet langer een plat iets lijkt.”

Ook Francis kreeg een nieuwe tepeltatoeage in het Ikazia Ziekenhuis. “Vanaf het moment dat ik binnenkwam, voelde het goed. Naast dat de kleur erop blijft zitten, heeft Ralph het op zo’n mooie manier gedaan, met zulk mooi reliëf, dat ik denk: wauw, het is écht. Ik vind het echt fantastisch en ben er heel blij mee!”

Lees ook: Kijken én voelen: zo kun je je borsten zelf checken op borstkanker.

Afsluiting ziekteproces

Plastisch chirurg Van der Avoort vindt het belangrijk dat er meer bewustwording komt voor de medische tepeltatoeages. “Het is belangrijk dat vrouwen weten dat een tepeltatoeage op verschillende plekken in Nederland kan worden gezet, er is een keuze in. Vrouwen denken dat ze genoegen moeten nemen met wat ze krijgen in het ziekenhuis waar ze zijn behandeld, maar dat is dus niet zo.”

Francis deelt haar verhaal voor andere vrouwen die hetzelfde meemaken. “Om te laten zien dat je geen zeur bent, omdat je een mooie tepeltatoeage wil”, een gevoel dat ze wel kreeg in de medische wereld. Want uiteindelijk vond ze een goede plek voor het zetten van de tatoeage, maar dat kostte jaren geduld en veel doorzettingsvermogen.

“Het voelt alsof ik mijn ziekteproces nu echt kan afsluiten en mag loslaten. En ik kan weer met een bepaalde trots in de spiegel kijken. Ik voel me weer helemaal vrouw!”

Lees ook: Lucette Vermeijden: ‘Waarom zoveel vrouwen baat hebben van Nazorg Borstkanker’.

Meer informatie of afspraak maken?

Wil je meer informatie of een afspraak maken met een gespecialiseerde vrouwelijke arts of medisch specialist? Neem dan a.j.b. rechtstreeks contact met ons op via 085-2019275 of via ons contactformulier.

Meer lezen over borstgezondheid en borstkanker?