Alcoholgebruik is ingeburgerd in veel samenlevingen, maar ieder glas alcohol is schadelijk voor jouw lichaam en overmatig alcoholgebruik kan leiden tot ernstige gezondheidsproblemen.
Daarom geven we in dit artikel een overzicht van ziekten en aandoeningen die door alcohol kunnen worden veroorzaakt. Ook beschrijven we wat je kunt doen om je risico te verlagen.
1. Leverziekten
Alcoholische leverziekte (ALD):
- Leververvetting: De eerste fase, waarbij vet zich ophoopt in de lever en leverschade veroorzaakt. Dit is omkeerbaar bij het stoppen met alcohol drinken.
- Alcoholische hepatitis: Een ontsteking van de lever die pijn, geelzucht en vermoeidheid veroorzaakt.
- Levercirrose: Onomkeerbare schade aan de lever wat kan leiden tot leverfalen en vaak levensbedreigend is.
Waarom?
Alcohol wordt in de lever afgebroken. Te veel alcohol leidt tot schade en littekens.
Lees ook: Dit zijn de lichamelijke én mentale gevolgen van dagelijks alcohol drinken.
2. Kanker
Alcoholgebruik verhoogt het risico op verschillende soorten kanker, zoals:
- Mondkanker
- Keelholtekanker
- Strottenhoofdkanker
- Slokdarmkanker
- Borstkanker
- Leverkanker
- Darmkanker
Waarom?
Alcohol breekt af in schadelijke stoffen zoals acetaldehyde, die DNA kunnen beschadigen en kankercellen kunnen stimuleren.
Lees ook: Alcohol vergroot risico op 7 soorten kanker!
3. Hart- en vaatziekten
Overmatig alcoholgebruik kan leiden tot:
- Hoge bloeddruk: Alcohol verhoogt de bloeddruk, wat hartproblemen kan veroorzaken.
- Cardiomyopathie: Verzwakking van de hartspier door langdurig alcoholgebruik.
- Hartritmestoornissen: Onregelmatige hartslag, ook wel “holiday heart syndrome” genoemd.
- Beroerte: Het risico op zowel een ischemische (door een bloedprop) als een hemorragische (bloeding) beroerte neemt toe.
Waarom?
Alcohol verstoort de bloeddrukregulatie en verzwakt de hartspier.
Lees ook: 40 tekenen dat je hartproblemen kunt hebben.
4. Hersen- en zenuwaandoeningen
- Hersenbeschadiging: Alcohol kan het geheugen en het denkvermogen beïnvloeden. Langdurig gebruik kan blijvende schade veroorzaken.
- Syndroom van Korsakov: Een ernstige neurologische aandoening die vaak wordt veroorzaakt door chronisch alcoholgebruik in combinatie met een tekort aan vitamine B1 (thiamine). De ziekte van Korsakov is een vorm van hersenschade die zich kenmerkt door: geheugenverlies, Verlies van oriëntatie en tijdsbesef, en confabulatie (patiënten verzinnen vaak verhalen om gaten in hun geheugen op te vullen).
- Hersenatrofie: Verlies van hersenweefsel, wat leidt tot cognitieve achteruitgang.
- Alcoholische neuropathie: Zenuwbeschadiging die pijn, tintelingen, gevoelloosheid en spierzwakte kan veroorzaken.
- Alcoholverslaving: Alcoholisme is een chronische hersenziekte die gedrag en stemming beïnvloedt.
Waarom?
Alcohol verandert de chemische balans in de hersenen en beschadigt zenuwcellen.
Lees ook: Alcoholverslaving bij vrouwen: Begrijpen en overwinnen.
5. Psychische aandoeningen en psychosociale problemen
- Depressie en angststoornissen: Alcoholgebruik kan symptomen verergeren.
- Slaapstoornissen: Alcohol verstoort de kwaliteit van slaap.
- Verslaving: Overmatig gebruik kan leiden tot afhankelijkheid en sociale problemen.
- Ongevallen: Overmatig alcoholgebruik verhoogt het risico op verkeersongevallen, valpartijen en andere ongelukken.
- Familie- en werkproblemen: Alcohol kan leiden tot relatieproblemen, werkverlies en financiële stress.
Waarom?
Alcohol beïnvloedt de aanmaak van serotonine en dopamine, stoffen die je stemming reguleren.
Lees ook: Nieuw onderzoek bewijst: elk glas alcohol is slecht voor je hersenen!
6. Spijsverteringsproblemen
- Maagzweren en gastritis: Alcohol irriteert de maagwand.
- Pancreatitis: Ontsteking van de alvleesklier, wat ernstige pijn en spijsverteringsproblemen veroorzaakt.
- Darmproblemen: Chronische diarree en malabsorptie van voedingsstoffen.
- Darmontstekingen: Regelmatig alcoholgebruik kan het evenwicht van het darmmicrobioom verstoren, wat leidt tot een afname van gezonde bacteriën en een toename van schadelijke bacteriën. Dit kan ontstekingen in de darmwand veroorzaken en klachten verergeren bij onder andere Colitis Ulcerosa en de ziekte van Crohn.
Waarom?
Alcohol irriteert de slijmvliezen van maag en darmen.
Lees ook: Vrouwen en het microbioom: Wat je moet weten.
7. Immuunsysteem
Overmatig alcoholgebruik kan je immuunsysteem verzwakken, waardoor je vatbaarder bent voor infecties zoals longontsteking, griep en tuberculose.
8. Zwangerschap en alcohol
Alcoholgebruik tijdens de zwangerschap kan leiden tot:
- Foetaal Alcohol Syndroom (FAS): Ernstige geboorteafwijkingen en ontwikkelingsstoornissen bij baby’s van moeders die drinken tijdens de zwangerschap.
Lees ook: Alcohol tijdens zwangerschap tast hersenstructuur foetus aan.
9. Alcoholallergie of alcoholintolerantie
- Alcoholintolerantie: Wanneer het lichaam moeite heeft met het verwerken van alcohol, kan alcoholintolerantie ontstaan. De oorzaak hiervan ligt vaak in een tekort aan het enzym aldehyde dehydrogenase (ALDH2), dat nodig is om alcohol af te breken. Symptomen zoals roodheid van de huid, hoofdpijn, maagklachten, misselijkheid, ademhalingsproblemen en een verhoogde hartslag kunnen optreden.
- Alcoholallergie: Regelmatig alcoholgebruik kan het evenwicht in het darmmicrobioom verstoren. Een beschadigde darmwand (leaky gut) kan ervoor zorgen dat stoffen die normaal veilig zijn, het immuunsysteem activeren, waardoor allergische reacties optreden. Alcoholgebruik kan daarnaast bestaande gezondheidsproblemen verergeren die lijken op allergieën, zoals:
- Rosacea: Alcohol kan blozen en huidirritatie veroorzaken.
- Astma: Alcohol kan astmasymptomen verergeren door histamine en sulfieten.
- Seizoensgebonden allergieën: Alcohol kan deze allergieën verergeren door ontstekingen te versterken.
Lees ook: 8 symptomen die kunnen wijzen op een alcoholallergie.
10. Bot- en spierproblemen
- Osteoporose: Alcohol vermindert de botdichtheid, wat het risico op botbreuken verhoogt.
- Spierafbraak: Langdurig alcoholgebruik kan leiden tot spierzwakte en afbraak.
Lees ook: Osteoporose: welke vitaminen en mineralen kunnen het helpen voorkomen?
11. Metabole en hormonale problemen
- Diabetes type 2: Alcohol beïnvloedt de bloedsuikerspiegel en verhoogt het risico op diabetes.
- Hormonale disbalans: Alcohol verstoort de productie van hormonen, wat kan leiden tot onvruchtbaarheid en seksuele disfunctie.
- Metabool Syndroom: Veelvuldig alcoholgebruik kan bijdragen aan het ontstaan van metabool syndroom door verschillende mechanismen. Het is een verzameling van risicofactoren die samen het risico op hart- en vaatziekten, diabetes type 2 en andere gezondheidsproblemen verhogen. Deze factoren omvatten onder andere insulineresistentie, hoge bloeddruk, verhoogde triglyceriden, lage HDL-cholesterol (“goede cholesterol”) en obesitas, met name buikvet.
Lees ook: Metabool Syndroom bij vrouwen: Dít wil je erover weten!
12. Stress
Alcohol wordt soms gebruikt om stress te verminderen, maar het kan de stress op de lange termijn juist verhogen. Stress is een bekende trigger voor een groot aantal ziektes en kan bijdragen aan het ontstaan of de verergering van symptomen.
Lees ook: Stress symptomen bij vrouwen: Wat zijn de meest voorkomende?
Wat kun je doen?
- Stop met drinken: Algehele onthouding en het drinken van alcoholvrije alternatieven is het allerbeste voor jouw lichaam en algehele gezondheid.
- Drink met mate: Houd je aan de richtlijnen van maximaal 1 glas alcohol per dag voor vrouwen en maximaal 2 glazen alcohol per dag voor mannen.
- Plan alcoholvrije dagen: Dit helpt je lichaam herstellen.
- Weet wanneer je moet stoppen: Bij tekenen van afhankelijkheid is het belangrijk om hulp te zoeken.
Lees ook: Alcohol is gif voor jouw lichaam!
Veelgestelde vragen over alcoholgebruik
1. Is matig drinken veilig?
Nee, ook matig drinken volgens de richtlijnen brengt aanzienlijke gezondheidsrisico’s met zich mee. Elk alcoholgebruik kan risico’s met zich meebrengen.
Lees ook: Gematigd alcohol drinken is niet beter voor gezondheid dan onthouding, suggereert analyse.
2. Kan de schade worden teruggedraaid?
In sommige gevallen, zoals leververvetting, kan schade worden hersteld door te stoppen met alcohol. Bij andere aandoeningen, zoals cirrose en hersenbeschadiging, is de schade permanent.
3. Welke hulp is beschikbaar?
Er zijn gespecialiseerde behandelprogramma’s, zoals therapie, de IkPas-app, zelfhulpgroepen (bijv. AA), en medische ondersteuning bij het stoppen met drinken.
Lees ook: Wat zijn de 14 gezondste voordelen van stoppen met alcohol drinken?
Conclusie over alcoholgebruik
Alcoholgebruik kan bijdragen aan ernstige ziekten en aandoeningen. Bewustzijn van de risico’s en het nemen van maatregelen om alcoholgebruik te beheersen, is essentieel voor een goede gezondheid. Als je zorgen hebt over je alcoholgebruik, raadpleeg dan een huisarts of medisch specialist.
Meer lezen over alcohol en (on)gezonde leefstijl?
- Welke voedingsmiddelen versnellen het verouderingsproces?
- Alcohol en roken: beide kankerverwekkend!
- 18 Feiten en fabels over alcohol en gezondheid.
- Neuropathie: Wat het is, oorzaken en wat je er zelf tegen kunt doen?
- Toch drinken of roken: vrouwen vaak niet goed voorbereid op zwangerschap.
- Welke kenmerken duiden erop dat je een functionerend alcoholist bent?
- Twijfel over dry january? Zó slecht is alcohol voor je!
- 8 tips om gezonder te eten en drinken.
- Jacqueline (48) is alcoholvrij en helpt anderen om alcoholvrij te worden.
- Alcoholisme bij vrouwen: verborgen probleem en groot taboe.
- Darmmicrobioom: hoe houdt je die gezond?
- Laaggradige ontstekingen: Wat kun je er zelf tegen doen?
- 15 tips voor minder alcohol, als je Dry January wilt overslaan.
- MCT C8 olie en Omega-3: gezonde voeding voor jouw hersenen.
- Twijfel over dry january? Zó slecht is alcohol voor je!
- Dít is hoe stress en ontstekingen met elkaar in verband staan.
Auteur: Redactie
Bronnen: SHE Health Clinics, WHO: Alcohol and Health, Nationaal Expertisecentrum Alcohol, Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde (NTvG), IkPas