Alcoholisme bij vrouwen: verborgen probleem en groot taboe

12 september 2022

Alcoholisme wordt vaak als een mannenprobleem gezien. Echter, het alcoholmisbruik onder vrouwen neemt hand over hand toe. Vooral hoogopgeleide vrouwen boven de veertig zijn de laatste jaren meer gaan drinken. Vrouwen drinken wel om andere redenen en op een andere manier in vergelijking met mannen. Het alcoholprobleem bij vrouwen is een groot taboe; veelal uit schaamte, onzekerheid en angst.

De richtlijnen zijn duidelijk: maximaal 10 glazen per week (bij voorkeur niet meer dan twee standaardglazen per dag) én tenminste twee dagen per week niet drinken. Toch overstijgen steeds meer vrouwen deze hoeveelheid.
Mannen drinken tweemaal zoveel als vrouwen en hebben er drie tot viermaal zo vaak problemen mee. Maar het alcoholgebruik onder vrouwen is de laatste jaren sterk toegenomen. Met name onder hoogopgeleide vrouwen is problematisch alcoholgebruik met bijna 50 procent gegroeid en de verwachting is dat deze trend zich zal doorzetten.

Waarom drinken vrouwen?

Vrouwen drinken vaak om andere redenen dan mannen. Waar bij mannen – zeker in het begin – de ‘gezelligheid’ voorop staat, nemen vrouwen vaker alcohol vanwege spanningen binnen hun relatie, of stress vanwege de vele zorgtaken of door het combineren van werk en gezin. Mannen drinken ook wel om spanningen weg te werken, maar dan gaat het vaker om beroepsgebonden stress.

We moeten (te) veel

Vrouwen moeten veel van zichzelf: een goede prestatie neerzetten op het werk, de ideale vrouw en moeder zijn en dan ook nog tijd vrijmaken voor sport en sociale contacten. Ook ouders en eventuele schoonouders hebben soms extra zorg nodig. Ze staan veel voor anderen klaar en hebben de neiging zichzelf daarvoor weg te cijferen.

Kort gezegd drinken vrouwen vaak om intermenselijke spanningen in hun omgeving het hoofd te bieden. Om te kunnen voldoen aan alle eisen die de omgeving voor hun gevoel aan hen stelt, is alcoholmisbruik een gevaar dat op de loer ligt. Een crisis in de gezinssituatie – denk aan een echtscheiding, verlies van baan of overlijden – vergroot dan ook de kans op drankmisbruik.

Lees ook: Jacqueline (48) is alcoholvrij en helpt anderen om alcoholvrij te worden.

Vrouwen zijn vaak thuisdrinkers

Omdat verslaving vaak gepaard gaat met schuldgevoel en schaamte, blijft alcoholgebruik bij vrouwen vaak een verborgen probleem. Vrouwen drinken meer alleen en verborgen, en vooral thuis. Ze doen ook eerder moeite om hun drankgebruik te verbergen. Die schaamte vormt een belemmering om hulp te vragen, wat het alcoholprobleem versneld. Vrouwen met een alcoholprobleem worden door de buitenwereld bovendien vaak harder veroordeeld dan mannen. Dit maatschappelijke taboe maakt het moeilijker om met een alcoholprobleem naar buiten te komen. Met name moeders lijden daardoor onnodig lang, ondervinden relatieproblemen en lijden meer aan depressies.

Lees ook: Welke kenmerken duiden erop dat je een functionerend alcoholist bent?

Niet alleen alcohol

Opvallend is dat vrouwen met een alcoholprobleem ook vaker geneesmiddelen gebruiken dan mannen. Waarschijnlijk komt dit doordat vrouwen makkelijker naar de huisarts stappen met alcoholgebruik gerelateerde problemen als slaapklachten, vermoeidheidsklachten en stressklachten, zonder het drankgebruik te vermelden. De arts schrijft hen vervolgens medicijnen voor om die klachten te verhelpen, zonder van het drankprobleem af te weten die naar alle waarschijnlijkheid juist de veroorzaker van de klachten betreft. Alcoholisme is dus ook op deze manier een hardnekkig taboe.

Lees ook: Heb jij hulp nodig bij afbouwen medicijnen?

De gevolgen en gezondheidsrisico’s van alcohol bij vrouwen

Vrouwen zijn gevoeliger voor de negatieve effecten van alcohol. Zo zijn ze sneller dronken dan mannen. Door hun lagere lichaamsgewicht en kleinere volume lichaamsvocht is de alcoholconcentratie in het bloed snel hoger. Een zelfde hoeveelheid alcohol verdeelt zich bij een vrouw over gemiddeld 36 liter lichaamsvocht, terwijl dat van een man ongeveer 42 liter is. Vrouwen zijn dus sneller onder invloed van alcohol. Daarnaast breekt het vrouwenlichaam de alcohol minder makkelijk af omdat er minder enzymen aangemaakt worden. De lever wordt sneller aangetast en ze krijgen – eerder dan mannen met soortgelijke drinkgewoonten – al vroeg te maken met alcoholische hepatitis en levercirrose. Ook de hersenen worden eerder aangetast.

Niet alleen lichamelijk doet het veel, maar ook op je mentale gezondheid heeft het flink wat invloed als je elke dag alcohol drinkt.

Volwassen vrouwen die 1 glas alcohol of meer per dag drinken, hebben een aanzienlijk verhoogde kans op borstkanker. Voor jonge vrouwen is dit risico zelfs nog groter.
Bij meer dan 15 gram alcohol (meer dan 1,5 glas) neemt het risico op een beroerte toe.
Bij meer dan 2 glazen alcohol per dag neemt de kans op tumoren van de mond- en keelholte, strottenhoofd en slokdarm, dikke darm en endeldarm en longkanker toe. Daarvoor is duidelijk wetenschappelijk bewijs. Als je daarnaast rookt is het schadelijke effect nog groter.
Langere tijd te veel alcohol drinken verhoogt het risico op leveraandoeningen en kan uiteindelijk soms zelfs leverkanker veroorzaken. Er is onbekend bij welke hoeveelheden deze effecten optreden.
Langere tijd te veel bier drinken kan bij mannen leiden tot diabetes type 2 (suikerziekte). Bij vrouwen neemt het risico op diabetes type 2 toe bij het langdurig drinken van te veel sterke drank.
Uit onderzoek blijkt dat bij vrouwen met alcoholmisbruik meer zelfmoordpogingen en angststoornissen voorkomen. Bij mannelijke alcoholisten stelt men meer antisociale persoonlijkheidsstoornissen vast. De vraag is natuurlijk of deze stoornissen niet juist het gevolg zijn van het alcoholgebruik.
Als je écht langdurig heel veel drinkt, kan je brein zelfs krimpen en je IQ dalen. En het kan het Syndroom van Korsakov / Ziekte van Wernicke veroorzaken. Het is dus belangrijk om op tijd hulp te zoeken, als je dat nodig denkt te hebben.

Lees ook: Alcohol en roken: beide kankerverwekkend!

Typisch vrouwelijk

Tot de typische ‘vrouwelijke’ gevolgen van drankmisbruik behoren verder een ontregelde menstruatie en – bij drinken tijdens een zwangerschap – een verhoogde kans op een miskraam of het foetaal alcoholsyndroom.

Zowel mannen als vrouwen die teveel drinken zien er tenslotte ‘opgeblazen’ uit en hebben vaak een tekort aan bepaalde voedingsstoffen, omdat er onregelmatig en slecht gegeten wordt.

Lees ook: Alcohol is gif voor je lichaam!

Behandeling

Hoe eerder wordt ingegrepen bij een alcoholprobleem, hoe beter. Onderzoek heeft uitgewezen dat vrouwelijke probleemdrinkers met een kortere drinkgeschiedenis die nog sociaal stabiel zijn en geen bijkomende medicatieafhankelijkheid hebben, zelfs beter reageren op korte behandelprogramma’s dan mannen.

Bovendien blijkt dat het voor vrouwen belangrijk is dat ze geholpen worden met hun probleem op een manier die niet teveel impact heeft op hun baan of gezin, terwijl het gezin wel betrokken wordt in het proces. Daarnaast vinden vrouwen het belangrijk om hun gevoelens te kunnen delen met lotgenoten. Om deze reden bieden veel verslavingsklinieken tegenwoordig speciale programma’s voor vrouwen met een alcoholverslaving. Bij SHE Health Clinics werken wij samen met diverse verslavingsklinieken die effectieve programma’s hebben om je op de juiste manier – blijvend – van jouw alcoholgebruik af te helpen.

Lees ook: Wat zijn de 14 gezondste voordelen van stoppen met alcohol drinken?

Meer lezen over de gezondheidsrisico’s van alcoholgebruik en gezonde leefstijl?