Oestrogeendominantie betekent dat de hoeveelheid oestrogeen (of de werking ervan) te groot is in verhouding tot progesteron. Dit kan klachten geven die met hormonen te maken hebben. Oestrogeendominantie betekent echter niet altijd dat het absolute oestrogeenniveau heel hoog is. Het gaat vaak om een verhouding: er is relatief meer oestrogeen ten opzichte van progesteron. Daardoor heeft het lichaam langer of sterker last van de effecten van oestrogeen.
Veel voorkomende oorzaken van oestrogeendominantie
Te weinig progesteron: bijvoorbeeld door onregelmatige ovulatie of perimenopauze.
Meer oestrogeen-productie: door hormonale aandoeningen of bepaalde medicijnen.
Langzamere afbraak of uitscheiding van oestrogeen: de lever breekt oestrogeen af; als dat minder goed gaat, blijft er meer actief oestrogeen in het lichaam.
Externe stoffen (endocriene verstorende stoffen): sommige chemicaliën uit bijvoorbeeld plastic of pesticiden kunnen de hormoonwerking beïnvloeden.
Leefstijl: overgewicht, (te) weinig beweging en veel alcohol kunnen de hormoonbalans nadelig beïnvloeden.
Lees ook: Wat zijn symptomen en oorzaken van tekort aan oestrogeen en progestagenen?
Mogelijke klachten en symptomen van oestrogeendominantie
De klachten als gevolg van oestrogeendominantie kunnen vaag zijn en lijken op andere problemen. Veel voorkomende klachten en symptomen zijn:
Onregelmatige of zware menstruatie;
Pijnlijke of gespannen borsten;
PMS: stemmingswisselingen, prikkelbaarheid;
Gewichtstoename, vooral rond de heupen en dijen;
Vocht vasthouden en opgeblazen gevoel;
Meer of ernstiger krampen;
Mogelijk verergering van endometriose of myomen.
Echter, niet iedere vrouw met een veranderde hormoonbalans krijgt last van alle klachten.
Lees ook: Hormonen: waar komen ze vandaan en hoe werken ze?
Hoe wordt oestrogeendominantie vastgesteld?
Anamnese en lichamelijk onderzoek: vragen over jouw cyclus, medicatie, klachten en leefstijl.
Bloedonderzoek: meten van oestrogeen (estradiol), progesteron en soms ook SHBG of andere hormonen. De verhouding progesteron/estradiol (Pg/E2) kan nuttig zijn om een relatieve dominantie te zien.
Aanvullende onderzoeken: bij twijfel worden beeldvorming (echo) of verwijzingen naar gynaecologie gedaan (bijvoorbeeld bij vermoeden van myomen of endometriose).
Let op: Er bestaan ook commerciële testen (bijv. speekseltests), doch de betrouwbaarheid, nauwkeurigheid en meerwaarde van sommige commerciële testen is niet altijd wetenschappelijk bewezen.
Behandelopties bij oestrogeendominantie: evidence-based aanpak
Behandeling van oestrogeendominantie hangt af van oorzaak en klachten:
Medisch / farmacologisch
Progesterontherapie kan klachten verminderen als er sprake is van een relatief progesterontekort. Dit gebeurt onder begeleiding van een arts.
Menstruatie-regulerende middelen of hormoontherapie kunnen bij bepaalde aandoeningen (bv. sterke bloedingen, endometriose) worden ingezet.
Behandelen van onderliggende aandoeningen (zoals schildklierproblemen of leveraandoeningen) kan de hormoonbalans verbeteren.
Medische keuzes bespreken we altijd met een gespecialiseerd arts.
Leefstijl en voeding (altijd aan te raden)
Gewichtsverlies bij overgewicht verbetert hormoonbalans.
Beweeg regelmatig (cardio + krachttraining).
Eet veel vezels en groenten, vooral kruisbloemige groenten (broccoli, boerenkool) ondersteunen leverafbraak van oestrogenen.
Beperk alcohol en vermijd roken.
Vermijd waar mogelijk endocriene verstorende stoffen (bv. verminderd gebruik van plastic voedselverpakkingen, let op bepaalde cosmetica).
Deze maatregelen hebben vaak positieve effecten en weinig risico.
Lees ook: Hoe blijf je met een gezonde leefstijl hormonaal in balans?
Lees ook: Te gestrest? 14 manieren om het cortisolgehalte te verlagen.
Wanneer naar de arts of ?
Je kunt het beste naar een (huis)arts of medisch specialist gaan (bijv. gynaecoloog en/of internist-endocrinoloog):
Als je sterke of plotseling verergerende klachten hebt;
Bij zeer zware bloedingen of langdurig bloedverlies;
Bij ernstige pijn of knobbels in de borst of buik;
Als je vragen hebt over hormoontherapie of anticonceptie.
Wat kan SHE Health Clinics voor je doen?
Volledig hormonaal onderzoek: anamnese, bloedtesten en uitleg over de uitslagen.
Persoonlijk behandelplan: medische opties en veilige leefstijladviezen op maat.
Samenwerking met specialisten: gynaecologie, endocrinologie, voedingsadvies en leefstijlcoaching.
Veilige begeleiding bij eventuele hormoontherapie met follow-up en monitoring.
Praktische tips bij oestrogeendominantie
Houd een cyclusdagboek: noteer jouw klachten, symptomen, pijn, bloedverlies, stemming en aantal menstruatiedagen.
Eet dagelijks groente en volkorenproducten; probeer 2-3 porties kruisbloemige groenten per week.
Beperk alcohol tot bij voorkeur <1 glas per dag en let op gewicht (alcohol is giftig voor jouw lichaam).
Overweeg stressreductie (slaap, ontspanning, bewegen): stress beïnvloedt hormonen.
Lees ook: 6 tips voor een goede hormonale gezondheid bij vrouwen.
Veel gestelde vragen over oestrogeendominantie
Is oestrogeendominantie hetzelfde als veel oestrogeen?
Niet altijd; het gaat vaak om de verhouding tot progesteron.
Kun je het zelf testen met een speekseltest?
Er zijn commerciële speekseltesten, maar de wetenschappelijke onderbouwing en klinische betekenis zijn beperkt. Raadpleeg bij twijfel een arts.
Leidt oestrogeendominantie tot kanker?
Langdurige hoge oestrogeenspiegels kunnen het risico op bepaalde hormoongevoelige kankertumoren verhogen. Dit risico hangt af van vele factoren (familiegeschiedenis, leefstijl, leeftijd). Bespreek risico’s met jouw huisarts, gynaecoloog of internist.
Kan oestrogeendominantie ontstaan tijdens de overgang?
Ja. In de perimenopauze daalt progesteron vaak sneller dan oestrogeen. Hierdoor kan er tijdelijk een disbalans ontstaan.
Is oestrogeendominantie hetzelfde als PCOS?
Nee. PCOS is een specifieke hormonale aandoening met meerdere kenmerken, waaronder een verstoorde eisprong en vaak verhoogde androgenen. Bij oestrogeendominantie gaat het vooral om de balans tussen oestrogeen en progesteron.
Kan voeding invloed hebben op oestrogeendominantie?
Ja. Vezelrijke voeding, voldoende groente en het beperken van alcohol en suiker kunnen helpen bij een betere hormoonbalans.
Welke rol speelt stress?
Chronische stress kan leiden tot meer cortisolproductie. Dit kan de aanmaak van progesteron remmen, waardoor de balans met oestrogeen verstoord raakt.
Kunnen mannen ook last hebben van oestrogeendominantie?
Ja, al komt het minder vaak voor. Bij mannen kan overgewicht, alcohol of leverproblemen leiden tot relatief teveel oestrogeen.
Wordt oestrogeendominantie altijd behandeld met hormonen?
Niet altijd. Vaak zijn leefstijlaanpassingen voldoende. Alleen bij ernstige of aanhoudende klachten kan een arts hormoontherapie overwegen.
Hoe snel merk je verbetering bij aanpassingen in leefstijl?
Dat verschilt per persoon. Soms zijn na enkele weken tot maanden verbeteringen zichtbaar, bijvoorbeeld minder opgeblazen gevoel of regelmatiger menstruatie.
Is oestrogeendominantie gevaarlijk?
Op zichzelf niet altijd, maar langdurige disbalans kan bijdragen aan risico’s zoals myomen, endometriose of bepaalde vormen van borstkanker. Daarom is goede medische begeleiding erg belangrijk.
Kan ik zwanger worden als ik oestrogeendominantie heb?
Dat kan zeker, maar het kan lastiger zijn. Bij een verstoorde balans kan de eisprong minder regelmatig zijn. Begeleiding door een arts of fertiliteitsspecialist is dan verstandig.
Zijn er natuurlijke supplementen die kunnen helpen?
Sommige vrouwen ervaren verlichting met supplementen zoals vitamine B6, magnesium of DIM (uit kruisbloemige groenten). Bespreek dit altijd vooraf met een arts, medisch specialist of leefstijldeskundige.
Lees ook: 15 adviezen voor je hormoonbalans.
Meer lezen over hormonen bij vrouwen?
- Voedingsmiddelen die je oestrogeenspiegel verbeteren.
- Overgangsklachten: wel of geen hormoontherapie?
- Wat zijn signalen dat je teveel cortisol aanmaakt en wat kun je er tegen doen?
- Hoe beïnvloeden hormonen jouw gedrag en humeur?
- Wat zijn de meest voorkomende hormoonverstoorders?
- Pure chocolade: waarom het goed is voor de gezondheid van vrouwen.
- Hormoonvervanger Femoston: wat zijn de risico’s?
- Welke supplementen reduceren stress?
- Onvruchtbaarheid en vruchtbaarheidsproblemen: wat je moet weten.
- Wat zijn de 6 hormonen die gewichtstoename veroorzaken?
- Testosteron bij vrouwen: belang, klachten en leefstijl.
- 20 tips om cortisol te verlagen.
- Link gevonden tussen hormoonverstorende stoffen en ontwikkeling van obesitas.
- Hormoonsuppletietherapie tijdens de overgang.
- 21 verrassende bijwerkingen van de anticonceptiepil.
- Wat zijn de oorzaken van een laag libido bij vrouwen?
- 10 signalen dat je een hormonale disbalans hebt.
- Wat zijn hormoonvrije alternatieven voor de pil?
- De invloed van hormoonverstorende chemicaliën op de reproductieve gezondheid van vrouwen.
- Welke invloed hebben hormonen op je gewicht?
Bronnen: SHE Health Clinics, Biomedicine & Pharmacotherapy, Cleveland Clinic, MDPI, MedlinePlus
