Veranderingen in je vagina na de bevalling: een leidraad voor nieuwe moeders

3 december 2023

In de wereld van het moederschap zijn er talloze veranderingen die een vrouw kan verwachten, en sommige daarvan zijn gerelateerd aan de fysieke transformaties die plaatsvinden tijdens en na de bevalling. Een van de gebieden die vaak vragen oproept, maar niet altijd even openlijk wordt besproken, is hoe de vagina evolueert na het doorstaan van het wonder van de geboorte.

In dit artikel belichten we deze natuurlijke transformatie, beschrijven we hoe je voor jezelf kunt zorgen tijdens dit proces en beantwoorden we een aantal veel gestelde vragen over zwangerschap, bevalling en vaginale gezondheid.

Vaginale zwelling en gevoeligheid

Na de bevalling kan je vagina gezwollen en gevoelig aanvoelen. Dit is normaal en wordt vaak veroorzaakt door de bloedstroom naar het gebied tijdens de bevalling. Gedurende de eerste dagen tot weken kun je zwelling ervaren, maar dit neemt meestal af na verloop van tijd.

Hechtingen en littekens

Als je een episiotomie (een knip) hebt gehad of natuurlijke scheuren hebt opgelopen tijdens de bevalling, kunnen hechtingen nodig zijn om de wond te sluiten. Het gebied kan gevoelig zijn en het herstel kan variëren, maar met goede zorg en opvolging van medisch advies, geneest het over het algemeen goed.

Veranderingen in vaginale spanning

Het stretchen (oprekken) van de vaginale spieren tijdens de bevalling kan leiden tot een verlies van toon. Dit kan resulteren in een gevoel van ruimte of losheid. Gelukkig zijn er gerichte oefeningen, bekend als Kegeloefeningen, die kunnen helpen bij het versterken van de bekkenbodemspieren en het herstellen van de vaginale spanning.

Lees ook: Dít zijn de 3 beste oefeningen voor je bekkenbodemspieren!

Vaginale droogheid

Hormonale schommelingen na de bevalling kunnen leiden tot vaginale droogheid. Dit kan ongemak veroorzaken, vooral tijdens seksuele activiteit. Het gebruik van een op water gebaseerde glijmiddel kan hierbij helpen, en het is belangrijk om openlijk met jouw gynaecoloog te praten als dit een aanhoudend probleem is.

Lees ook: Dít zijn de 12 meest voorkomende oorzaken van vaginale droogte.

Emotionele aspecten

Naast de fysieke veranderingen kunnen er ook emotionele aspecten zijn. Sommige vrouwen voelen zich misschien onzeker over hun lichaam na de bevalling. Het is belangrijk om te onthouden dat het herstel een proces is en dat het normaal is om tijd nodig te hebben om je lichaam te accepteren na zo’n ingrijpende gebeurtenis.

Het belang van zelfzorg

Zelfzorg is essentieel tijdens deze fase. Luister naar je lichaam, neem de tijd om te herstellen en aarzel niet om vragen te stellen aan je zorgverlener als je je ergens zorgen over maakt. Kegeloefeningen, gezonde voeding en voldoende hydratatie kunnen allemaal bijdragen aan een soepel herstel.

In het kort, hoewel de veranderingen in de vagina na de bevalling een natuurlijk onderdeel zijn van het moeder worden, is het belangrijk om te weten dat er ondersteuning en middelen beschikbaar zijn om dit proces zo comfortabel mogelijk te maken. Open communicatie met je zorgverlener en het delen van ervaringen met andere moeders kunnen ook waardevolle hulpbronnen zijn tijdens deze periode van aanpassing en herstel. Onthoud, elke vrouw heeft haar unieke reis, en er is geen haast om terug te springen in de ‘normale’ gang van zaken. Het draait allemaal om zelfliefde, geduld en het koesteren van je eigen welzijn.

Lees ook: Liesbeth kreeg een geboortetrauma na haar bevalling: ‘Ik schaamde me er voor’.

Veranderingen in je vagina na de bevalling: een leidraad voor nieuwe moeders

Veel gestelde vragen over vagina en zwangerschap

Hier zijn enkele vaak gestelde vragen en antwoorden over de vagina en zwangerschap:

Is het normaal om veranderingen in de vagina te ervaren tijdens en na de zwangerschap?

Ja, het is normaal. Hormonale veranderingen en de druk van de groeiende baarmoeder kunnen leiden tot veranderingen in vaginale afscheiding, gevoeligheid en soms zwelling.

Zijn vaginale spataderen nogmaal tijdens de zwangerschap?

Ja, gemiddeld 20% van de zwangere vrouwen krijgt last van vaginale spataderen. Dit wordt veelal veroorzaakt doordat de bekkenbodemspieren het gewicht van de zwangere buik niet goed dragen en de spanning op het gebied rond de vagina te groot wordt. Meestal trekken deze spataderen in de vagina en schaamlippen na de bevalling vanzelf weer weg. Mocht dat niet het geval zijn, raadpleeg dan een huisarts, gynaecoloog of fleboloog.

Lees ook: Zwanger? Dít zijn dé tips tegen spataderen in benen en schaamlippen.

Wat is een episiotomie?

Tussen de vagina en de anus bevindt zich het perineum. Tijdens de bevalling kan het perineum te strak komen te staan. Het is dan noodzakelijk dat het perineum wordt ingeknipt, zodat ongecontroleerd uitscheuren wordt voorkomen. Deze ingreep wordt een episiotomie of afgekort een ‘epi’ genoemd. Oftewel: inknippen. Belangrijke redenen om het perineum in te knippen zijn:

om het kind meer ruimte te geven om geboren te worden;
om uitscheuren te voorkomen;
bij een stuitligging;
bij een kunstverlossing (met de verlostang of met de vacuümpomp);
als er snel moet worden ingegrepen om het kind veilig ter wereld te brengen.

Er zijn twee soorten episiotomieën:

Mediale episiotomie: Hierbij wordt de incisie gemaakt recht naar beneden in de richting van het rectum.
Laterale episiotomie: De incisie wordt schuin gemaakt, van de zijkant van de vagina naar beneden in de richting van het rectum.

Een epsiotomie wordt na de bevalling altijd gehecht.

Hoe vaak wordt de vagina ingeknipt tijdens de bevalling?

Inknippen wordt meestal alleen door een arts of verloskundige gedaan als het echt nodig is voor de gezondheid van de moeder of de baby. Bij ongeveer 35 tot 40% van de vaginale bevallingen wordt de vagina ingeknipt (episiotomie).

Wat is een ruptuur?

Tijdens de bevalling scheurt het perineum (gebied tussen vagina en anus) soms en dit heet een ruptuur. De wond die bij het uitscheuren van het perineum ontstaat, is een ‘natuurlijke’ wond die meestal mooi geneest. Een ruptuur wordt na de bevalling bijna altijd gehecht.

Wat is vaginale afscheiding tijdens de zwangerschap?

Toegenomen vaginale afscheiding is normaal tijdens de zwangerschap. Het kan dunner en overvloediger zijn vanwege hormonale veranderingen. Als de afscheiding abnormaal ruikt of gepaard gaat met jeuk, is het belangrijk om je huisarts of gynaecoloog te raadplegen.

Lees ook: Wat is het verschil tussen smegma en vaginale afscheiding?

Helpt vaginale probiotica bij vaginaal herstel na een bevalling?

Jazeker. Het gebruik van vaginale probiotica kan positieve effecten hebben op de vaginale gezondheid, inclusief het bevorderen van herstel na de bevalling. Probiotica zijn levende micro-organismen die gunstig kunnen zijn voor de gezondheid wanneer ze in voldoende hoeveelheden worden ingenomen. Enkele mogelijke voordelen van vaginale probiotica na een bevalling:

Herstel van vaginale flora: Bevalling en hormonale schommelingen kunnen de vaginale flora beïnvloeden, waardoor het evenwicht van goede en schadelijke bacteriën kan veranderen. Het gebruik van probiotica kan helpen bij het herstellen van een gezond evenwicht in de vaginale flora.
Preventie van infecties: Het gebruik van probiotica kan helpen bij het voorkomen van vaginale infecties, zoals bacteriële vaginose en schimmelinfecties. Deze infecties kunnen voorkomen na de bevalling, vooral als er sprake is van een episiotomie of scheuren.
Ondersteuning van het immuunsysteem: Probiotica kunnen het immuunsysteem in de vagina versterken, waardoor het lichaam beter in staat is om infecties af te weren.

Als je overweegt vaginale probiotica te gebruiken na de bevalling, is het verstandig om dit te bespreken met jouw arts, gynaecoloog of verloskundige. Ze kunnen specifieke aanbevelingen doen op basis van je gezondheidstoestand en medische geschiedenis. Het is ook belangrijk om producten te kiezen die specifiek bedoeld zijn voor vaginale toepassing en die geschikt zijn voor gebruik na de bevalling.

Lees ook: Probiotica voor je vagina…? Hoe en wanneer werkt dat?

Kan ik seks hebben tijdens de zwangerschap?

Over het algemeen wel, tenzij jouw arts anders adviseert. Seksuele activiteit tijdens de zwangerschap is veilig voor de meeste vrouwen. Het kan echter comfortabeler zijn om posities te kiezen die de groeiende buik accommoderen.

Lees ook: Wat zijn de gevolgen voor je lichaam als je lang geen seks hebt?

Kun je na een zwangerschap direct weer zwanger worden?

Ja, het is mogelijk om direct na een zwangerschap opnieuw zwanger te worden. Dit staat bekend als postpartum ovulatie. De tijd tussen de bevalling en het herstel van de menstruatiecyclus kan echter variëren. Vrouwen kunnen ovuleren (het vrijkomen van een eicel uit de eierstok) voordat ze hun eerste menstruatie na de bevalling hebben gehad. Dit betekent dat conceptie mogelijk is voordat een vrouw zelfs weet dat ze weer menstrueert. Het is dus belangrijk voor vrouwen die geen verdere zwangerschap willen in de directe nasleep van de bevalling om veilige seks (condoomgebruik) en anticonceptie te overwegen, zelfs als ze nog niet menstrueren.

Is mijn vagina na een bevalling extra vatbaar voor een soa (geslachtsziekte)?

Ja, na een bevalling kan de vagina mogelijk gevoeliger zijn voor bepaalde infecties, waaronder seksueel overdraagbare aandoeningen (soa’s). Verschillende factoren dragen bij aan een verhoogd risico op een geslachtsziekte, waaronder:

Wondgenezing: Als er tijdens de bevalling episiotomieën (inknippen van het perineum) of scheuren zijn opgetreden, kan het genezingsproces enige tijd in beslag nemen. Gedurende deze periode kan de wond gevoeliger zijn voor infecties.
Hormonale veranderingen: Na de bevalling vinden aanzienlijke hormonale veranderingen plaats, met name een daling van oestrogeenniveaus. Dit kan leiden tot een afname van vaginale vochtigheid en een verandering in de zuurgraad van de vagina, wat de natuurlijke bescherming tegen infecties kan verminderen.
Veranderingen in het immuunsysteem: De bevalling kan tijdelijke veranderingen in het immuunsysteem veroorzaken, waardoor het lichaam mogelijk minder effectief infecties kan bestrijden.

Om het risico op soa’s te minimaliseren, is het belangrijk om veilige sekspraktijken te handhaven. Dit omvat het gebruik van condooms, vooral als je niet zeker bent van de soa-status van je partner. Als je vermoedt dat je een soa hebt of als je symptomen ervaart, is het cruciaal om onmiddellijk medische hulp te zoeken.

Lees ook: Hoe herken je de symptomen van een soa?

Hoe kan ik mijn vagina na de bevalling het beste verzorgen?

Het is belangrijk dat het vaginale gebied en het gebied rondom eventuele wonden goed worden schoongehouden. Daarom is het belangrijk om:

Na het plassen te spoelen met kraanwater, dit kan bijvoorbeeld met een kannetje of een fles gevuld met koud of lauw water;
Minimaal 2 x per dag het wondgebied schoon te spoelen onder de douche (zonder zeep);
Na elk toiletbezoek de wond te sproeien met de douchekop en droog te deppen (dit is het meest hygiënisch);
Kraamverbanden bij ieder toiletbezoek te verschonen, zo nodig vaker (als je bijvoorbeeld nog veel bloed verliest);
Zoveel mogelijk het wondgebied te laten drogen aan de lucht.

Lees ook: 10 handige tips voor een gezonde vagina.

Zijn vaginale veranderingen permanent na de bevalling?

Niet noodzakelijk. Veel vaginale veranderingen, zoals zwelling, spataderen en gevoeligheid, zijn vaak tijdelijk. Kegeloefeningen en andere vormen van bekkenbodemtraining kunnen helpen bij het herstellen van de vagina.

Slinkt je vagina door het geven van borstvoeding?

Er is nog geen wetenschappelijk bewijs dat aantoont dat de vagina permanent krimpt door het geven van borstvoeding. Echter, het geven van borstvoeding heeft wel invloed op de hormonen in het lichaam, en sommige vrouwen ervaren tijdelijke veranderingen in de vaginale weefsels en vochtigheid.

Tijdens de borstvoedingsperiode kan het hormoon prolactine in grotere hoeveelheden worden geproduceerd. Prolactine heeft de neiging om de productie van oestrogeen te onderdrukken, wat op zijn beurt de vaginale vochtigheid kan verminderen. Dit kan leiden tot het gevoel van vaginale droogheid bij sommige vrouwen.

Na mijn bevalling heb ik het vermoeden op een verzakking. Wat kan ik doen?

Als je langere tijd na de bevalling het gevoel hebt dat je van onderen niet helemaal hersteld bent en er mogelijk sprake is van blijvende afwijkingen, – zoals verzakking (prolaps) van de vagina, baarmoeder, blaas of endeldarm -, laat je dan onderzoeken door een gynaecoloog om uitsluitsel te krijgen over de mogelijke oorzaak.

Lees ook: Alles wat je moet weten over een orgaanverzakking.

Wat zijn aambeien en komen ze vaak voor tijdens de zwangerschap?

Aambeien zijn gezwollen bloedvaten rond het rectum (anus). Ze komen vaak voor tijdens de zwangerschap als gevolg van druk op de bloedvaten door de groeiende baarmoeder. Een vezelrijk dieet, regelmatige beweging en voldoende hydratatie kunnen helpen bij preventie.

Lees ook: 7 feiten en fabels over aambeien.

Hoe kun je jouw vagina het beste zelf bekijken?

Het bekijken van je eigen vagina kan voor sommige vrouwen een normaal onderdeel zijn van zelfonderzoek en lichaamsbewustzijn. Dit zijn enkele stappen die je kunt overwegen als je ervoor kiest om je eigen vagina te bekijken:

Was je handen: Zorg ervoor dat je handen schoon zijn voordat je aan zelfonderzoek begint.
Kies een comfortabele plek: Ga op een rustige en comfortabele plek zitten of liggen waar je je ontspannen voelt.
Gebruik een spiegel: Een handspiegel kan handig zijn om een beter zicht te krijgen op je vulva (het uitwendige deel van de vrouwelijke genitaliën). Plaats de spiegel zo dat je een duidelijk beeld krijgt.
Neem de tijd: Neem de tijd om rustig te kijken en te voelen. Het doel is om vertrouwd te raken met je eigen lichaam en eventuele veranderingen op te merken.
Onderzoek de verschillende delen: Bekijk de buitenste en binnenste schaamlippen, de clitoris, de opening van de urethra en de vaginale opening. Let op kleur, textuur en eventuele veranderingen.
Wees voorbereid op variaties: Het is belangrijk om te weten dat er variaties zijn in de anatomie van de vulva en dat elke persoon uniek is. Wat je ziet, kan variëren en is vaak volkomen normaal.
Blijf alert op veranderingen: Als je zelfonderzoek doet, blijf dan alert op eventuele veranderingen, zoals roodheid, zwelling, jeuk of andere ongewone symptomen. Als je iets opmerkt dat je zorgen baart, neem dan contact op met jouw huisarts of met een vrouwelijke gynaecoloog bij SHE Health Clinics.

Lees ook: Hoe onderzoek je jouw eigen vulva?

Hoe kan ik omgaan met vaginale droogheid tijdens de zwangerschap?

Vaginale droogheid kan voorkomen als gevolg van hormonale veranderingen. Een langer voorspel en het gebruik van op water gebaseerd glijmiddel tijdens seksuele activiteit kan verlichting bieden.

Is vrijen tijdens de zwangerschap schadelijk voor de baby?

Nee. Vrijen tijdens de zwangerschap is over het algemeen veilig en je kunt ervan genieten tot jouw vliezen zijn gebroken, tenzij jouw verloskundige of gynaecoloog je iets anders heeft geadviseerd.

Lees ook: Seks tijdens de zwangerschap: wel of niet schadelijk voor de baby?

Hoe lang mag ik na de bevalling niet vrijen?

Over het algemeen wordt aanbevolen om met vrijen te wachten tot na de postpartum periode controle (meestal zes weken) en totdat je je er emotioneel en fysiek klaar voor voelt. Het is belangrijk om dit met je zorgverlener te bespreken, want iedere situatie en bevalling kan anders zijn.

Hoe kan ik mijn vaginale gezondheid behouden tijdens de zwangerschap?

Regelmatige goede hygiëne, het vermijden van agressieve zepen, het dragen van ademend ondergoed, en het opvolgen van advies van je zorgverlener kunnen allemaal bijdragen aan vaginale gezondheid tijdens de zwangerschap.

Lees ook: 7 tips voor de juiste vaginale verzorging.

Wanneer moet ik mijn zorgverlener raadplegen over vaginale problemen tijdens of na de zwangerschap?

Als je je zorgen maakt over vaginale droogheid, vaginale pijn of andere veranderingen na de bevalling, is het raadzaam om dit te bespreken met jouw huisarts en/of met een vrouwelijke gynaecoloog bij SHE Health Clinics. Vooral als je merkt dat je abnormale symptomen ervaart, zoals ongewone jeuk, verbranding, sterke geur, of bloeding, is het essentieel om onmiddellijk contact op te nemen met jouw zorgverlener voor een evaluatie. Er zijn verschillende oplossingen en behandelingen beschikbaar om comfort en welzijn te bevorderen.

Lees ook: Vaginaklachten: veel voorkomende symptomen en behandelingen.

Meer informatie of afspraak maken?

Wil je meer informatie of een afspraak maken met een vrouwelijke gynaecoloog bij SHE Health Clinics? Neem dan contact met ons op via 085-2019275 of via ons contactformulier.

Meer lezen over vaginale gezondheid en zwangerschap?

Bronnen: SHE Health Clinics, Zorg en Gezondheid, NHG Richtlijnen

Medische disclaimer
De medische informatie in dit SHE Health Clinics artikel is alleen bedoeld ter inspiratie en als informatiebron. De inhoud van dit artikel is niet bedoeld om te worden gebruikt of als bewijs te dienen voor medische diagnostische- of behandelingsdoeleinden.