Dít zijn de 12 meest voorkomende oorzaken van vaginale droogte

6 december 2023

Bij vaginale droogheid wordt er onvoldoende vocht aangemaakt, waardoor de slijmvliezen in je vagina geïrriteerd kunnen raken. Hierdoor kun je last krijgen van een branderig gevoel of pijn in de vagina, bijvoorbeeld tijdens het vrijen. Ook kan je vagina kwetsbaarder worden voor infecties, bijvoorbeeld voor vaginale schimmelinfectie.

In dit artikel beschrijven we de twaalf oorzaken die het meest voorkomen, leggen we uit wat je er zelf aan kunt doen en geven we praktische tips. Tevens beantwoorden we de meest gestelde vragen over vaginale droogte.

Vaginale droogheid

Vaginale droogte of vaginale droogheid komt ontzettend vaak voor; meer dan de helft van de vrouwen heeft er in meer of mindere mate last van. Elke vrouw kan last krijgen van vaginale droogheid, maar het komt het meeste voor bij vrouwen tijdens of na de menopauze. Meer dan de helft van de 51-60-jarigen heeft er last van. Ongeveer een kwart van de vrouwen in de leeftijd tussen 50-59 ervaart droogheid tijdens het vrijen en sommige vrouwen ervaren pijn.

Soms is vaginale droogte zó hinderlijk, dat er deskundige hulp nodig is. De vraag is: hoe komt het? Normaal gesproken maken de cellen in de vagina en baarmoedermond slijm aan dat een beschermende en reinigende functie heeft en de vaginawanden soepel houdt. Daardoor is een gezonde vagina van nature altijd een beetje vochtig. Als de vochtproductie in de vagina afneemt, raken de slijmvliezen door de ontstane droogte soms geïrriteerd, met een branderig gevoel en/of pijn (bij het vrijen) als gevolg.

Vaginale droogheid is niet alleen onaangenaam, het kan ook een hinderpaal zijn tijdens het vrijen. Wat zijn de voornaamste oorzaken van vaginale droogheid en wat is eraan te doen?

Lees ook: Wat gebeurt er allemaal met je vagina naarmate je ouder wordt?

1. De overgang

Je vagina staat volledig onder invloed van hormonen. Het krijgt je leven lang voldoende oestrogenen, waardoor het slijmvlies dik is, de zuurtegraad op peil blijft en bacteriën weinig tot geen kans krijgen om infecties te veroorzaken. Tijdens de overgang daalt de oestrogeenproductie echter, waardoor je vagina dunner, minder soepel en droger wordt. Daardoor hebben vrouwen in de menopauze ook relatief vaak last van vaginale droogheid.

Lees ook: Hoe geef je jouw seksleven een boost na de menopauze?

2. De menstruatiecyclus

Helaas kun je ook vóór de overgang al last krijgen van vaginale droogheid. Sommige vrouwen hebben er namelijk tijdens hun menstruatie last van en dan met name drie dagen ervoor en drie dagen erna. Dit heeft alles te maken met schommelingen in je hormoonhuishouding: de eerste dagen na de menstruatie is de hoeveelheid oestrogeen laag, in het midden van de cyclus (rond de eisprong) is er een piek en na de piek neemt het oestrogeengehalte weer af.

Lees ook: 18 feiten en fabels over de menstruatie.

3. Een bevalling

Ook veel vrouwen die net zijn bevallen hebben last van vaginale droogheid. Het duurt meestal enkele weken tot soms maanden voordat het evenwicht opnieuw is hersteld. Eigenlijk heel logisch, want ook na de bevalling razen de hormonen nog door je lijf. Als je borstvoeding geeft, kan vaginale droogheid zelfs nog iets langer duren doordat je tijdelijk een verminderde oestrogeenproductie hebt.

4. Intieme hygiëne

Ook je dagelijkse douchegewoontes kunnen voor vaginale droogheid zorgen. Zo tast zeep de natuurlijke zuurtegraad van je vagina aan, waardoor je last kunt krijgen van vaginale droogheid. Was je vagina dus niet met warm water en zeep, dit werkt schimmelinfecties en droogte in de hand. Je vagina is zelfreinigend dus een beetje lauw water is al voldoende om deze schoon te maken. Daarnaast kunnen ook zwembadchemicaliën, waspoeders, geparfumeerd toiletpapier, tampons of maandverband het evenwicht in je vagina verstoren, dus wees hier voorzichtig mee.

5. Roken en alcohol

Dat roken en overmatig alcoholgebruik slecht voor je is, hoeven we je natuurlijk niet te vertellen. Maar wist je dat deze slechte gewoontes ook invloed hebben op de gezondheid van je vagina? Als je last hebt van vaginale droogheid is het dan ook aan te raden om hiermee te stoppen.

Lees ook: 12 soorten kanker die je door roken kunt krijgen en Wat zijn de 14 gezondste voordelen van stoppen met alcohol drinken?

Dít zijn de 12 meest voorkomende oorzaken van vaginale droogte

6. Spanningen, stress en vermoeidheid

Ook je emotionele gesteldheid kan invloed hebben op je vagina. Spanningen, stress en vermoeidheid kunnen ervoor zorgen dat je lichaam minder vocht aanmaakt, waardoor je vagina, ogen en mond droog kunnen aanvoelen.

De oorzaak van het probleem kan ook stammen uit seksuele ervaringen uit het verleden. Zo kan het zijn dat je eerdere seksuele relaties of aanvaringen niet bevredigend en/of pijnlijk waren, of zelfs gewelddadig. Wanneer je bijvoorbeeld – zelfs als het jaren geleden was – seksueel misbruikt bent, kan het zijn dat je zodanig angstig en gestrest raakt om seks, dat je vagina droogt blijft.

Als jij een relatie hebt waarin je partner jou mishandelt – emotioneel en/of fysiek – kan dit ook enorm veel stress veroorzaken. Zeker wanneer je al eerder seks hebt gehad waarbij je vagina eigenlijk te droog was en je enorm veel pijn ervaarde. Hierdoor weigert je vagina genoeg te ontspannen en genoeg nat te worden om de penis binnen te laten, uit zelfbescherming. Het kan uiteindelijk ook vaginisme veroorzaken.

Lees ook: Wat kun je doen aan vaginisme?

7. Chemotherapie

Veel vrouwen die chemotherapie hebben gehad als onderdeel van hun kankerbehandeling, kunnen last krijgen van vaginale droogheid.

Lees ook: Risico’s op hartklachten na chemotherapie.

8. Het duurt gewoon wat langer

Hormoonschommelingen door de overgang zijn vaak de boosdoener, maar een ‘typische vijftigpluskwaal’ is het niet. Door een veranderende hormoonspiegel rond de menstruatie, zwangerschap en het geven van borstvoeding kan vaginale droogte ook – tijdelijk –optreden. Daarnaast zijn er meer oorzaken mogelijk. Droogte voor en na de overgang komt doordat de oestrogeenproductie in de eierstokken in die jaren geleidelijk afneemt en daarmee ook de natuurlijke bevochtiging van de slijmvliezen in de vagina, die bovendien dunner worden. De vaginawand en baarmoeder worden hierdoor ook wat minder elastisch. Voor de overgang is de vagina dus altijd wat vochtig, erna minder.

Lees ook: Hoe kun je weer genieten van seks na een negatieve ervaring?

Toch is het een misverstand om te denken dat de vagina niet meer vochtig kán worden. En dat er dus bij seks altijd naar glijmiddel of hormonale crème moet worden gegrepen. Bij voldoende seksuele prikkeling kan de vagina wel degelijk net zo nat worden als voor de overgang; de hoeveelheid oestrogeen in het lichaam heeft namelijk wél te maken met het natuurlijke, constante vochtigheidsgehalte van de vagina, maar niet met het vermogen om door seksuele opwinding vochtig te kunnen worden. Na de overgang duurt het alleen wat langer voordat een vrouw opgewonden raakt, waardoor het ook langer duurt voordat de vagina voldoende vochtig is om probleemloos geslachtsgemeenschap te kunnen hebben. Rustig de tijd nemen is dus het goedbedoelde devies!

Lees ook: Nemen we nog wel genoeg tijd voor seks?

9. Geen zin

‘Geen zin’ is een vrij algemene verklaring als het om vaginale droogheid gaat. Om nat te worden, is opwinding nodig. Daardoor stroomt er meer bloed naar de vaginawand en vulva en geven de slijmvliezen automatisch meer vocht af. Dat zijn de noodzakelijke voorwaarden om fijne seks te hebben, en die ontbreken natuurlijk als je geen zin hebt. Met een snelle greep naar een glijmiddel of hormooncrème doe je wel iets aan het gevolg, maar niet aan de oorzaak.

En waarom zou je tegen je zin vrijen? Geslachtsgemeenschap is geen verplichting. Bovendien zijn er nog zo veel andere manieren om op een bevredigende manier intiem met elkaar te zijn. Praat erover met elkaar, want denken of hopen – als het niet ter sprake komt, bestaat het probleem ook niet – is een misvatting die op den duur een bom onder je relatie kan leggen.

Lees ook: Wat veroorzaakt seksuele disfunctie bij vrouwen?

Waardoor komt het dat je geen zin (meer) hebt? Vind je je partner nog wel aantrekkelijk? Is het vrijen misschien een voorspelbare routine geworden? Schaam je je misschien voor je lichaam? Voor je opwinding? Weet je eigenlijk niet wat je lekker vindt? Lukt het je niet om je eraan over te geven? Is er geen enkele aandacht voor wat je prettig of opwindend vindt en is het vrijen alleen gericht op snel klaarkomen van de ander? Heb je misschien last van bepaalde taboes rondom seksualiteit en vind je opwinding eigenlijk zondig? Zit je het nog wel goed in je relatie of spelen er dingen waardoor je niet meer wilt vrijen? Is er misschien een onverwerkt trauma uit je verleden?

Dat zijn allemaal vragen die zouden moeten worden gesteld om erachter te komen waardoor de behoefte aan seks tot het nulpunt is gedaald en je lichaam dus niet meer reageert. Op zoek gaan naar de onderliggende oorzaak van ‘geen zin’ is veelal niet iets wat je in je eentje, of samen, kunt oplossen. Praten met een deskundige psycholoog/seksuoloog biedt in de meeste gevallen helderheid, waardoor er aan een oplossing kan worden gewerkt.

Lees ook: Waarom heb je geen of minder zin in seks?

10. Ziekte of medicijnen

Vaginale droogheid kan ook ontstaan door ziekte of door andere verschijnselen.

Bij geneesmiddelen die kunnen zorgen voor vaginale droogte, kun je bijvoorbeeld denken aan de anticonceptiepil, antidepressiva, bètablokkers, chemokuren, plaspillen of medicatie tegen urine-incontinentie. Aandoeningen die de veroorzaker van vaginale droogte kunnen zijn, zijn bijvoorbeeld: baarmoederverzakking, depressie, diabetes, nieraandoeningen, stress, een verlaagde weerstand en vermoeidheid.

Vrouwen met allergieën of een verkoudheid waarbij ze antihistaminica als medicijn moeten gebruiken, zullen waarschijnlijk merken dat hun vagina minder vocht produceert. Hetzelfde geldt voor bepaalde astmamedicijnen.

Lees ook: Welke medicijnen hebben het grootste risico op bijwerkingen of vergiftiging?

11. Het doet pijn

Als vrijen door een te droge vagina pijn doet is het zaak om vooral niets te forceren. Voorlopig geen geslachtsgemeenschap zal het dringende advies zijn, tot de oorzaak is gevonden en verholpen. Afgezien van het feit dat niemand pijn hoort te hebben bij het vrijen is de vaginawand kwetsbaar. Er kunnen wondjes ontstaan die mogelijk uitmonden in akelige infecties. Bespreek het probleem met de huisarts; het kan zijn dat de oplossing van de vaginale droogte simpel is, maar misschien speelt er iets waarvoor de deskundigheid van een gynaecoloog, psycholoog, seksuoloog of bekkenbodemfysiotherapeut nodig is.

Een geslachtsgemeenschap-loze periode kan heel nuttig zijn om samen rustig op zoek te gaan naar een andere manier van vrijen. Neem de tijd om opgewonden te raken en bespreek wat je fijn vindt, zodat de seks leuker en spannender wordt en je lichaam zelf dat natuurlijke glijmiddel weer gaat aanmaken. Dit geldt trouwens ook voor single vrouwen die soms jarenlang geen seks hebben gehad en met een nieuwe liefde in bed liggen. Geef het tijd; geduld is ook in dit geval een schone zaak. Grijp dus niet te snel naar die tube glijmiddel (op siliconenbasis), al kan het wel het een mooi hulpmiddel zijn om op een erotische manier te gebruiken. Voor een massage van de clitoris en vulva bijvoorbeeld. Erotische films en speeltjes zoals een vibrator kunnen het seksplezier – en daarmee de vaginale vochtigheid – ook vergroten. Als er op zeker moment toch weer behoefte is aan geslachtsgemeenschap, dan is het aan de vrouw om te bepalen wanneer ze voldoende opgewonden is.

Lees ook: Pijn bij vrijen: oorzaken, symptomen en behandelingen.

12. Te strakke of te slappe bekkenbodemspieren

De bekkenbodem bestaat uit een spierlaag onder in het bekken. Die draagt de buikorganen, en opent en sluit de plasbuis, vagina en anus. De bekkenbodem is niet alleen belangrijk voor de stabiliteit van het bekken, maar speelt seksueel ook een belangrijke rol. Om alle functies optimaal te kunnen uitvoeren, zijn de juiste coördinatie, kracht en uithoudingsvermogen nodig. Van nature horen de bekkenbodemspieren constant een beetje aangespannen te zijn. Niet te veel, want dan staan ze te strak om nog flexibel te kunnen zijn, maar ook niet te weinig, want dan is het net een elastiek waar de rek uit is. Dat heeft geen functie meer.

Lees ook: Hoe weet je of je bekkenbodem té strak is?

Op oudere leeftijd neemt de kracht van de bekkenbodem sowieso wat af, mede door invloed van het afgenomen oestrogeengehalte. Bij ernstige verslapping kan de vagina door een te zwakke bekkenbodem te wijd worden. De doorbloeding is dan niet meer optimaal waardoor vaginale droogte kan ontstaan. Daarnaast heeft een baarmoederverzakking door slapte ook vochtreductie tot gevolg. Het andere uiterste zijn te strak aangespannen bekkenbodemspieren. Dan kan geslachtsgemeenschap vrijwel onmogelijk worden. Door de grote druk die de spieren op de vagina uitoefenen, blijft de schede zo goed als gesloten, waardoor penetratie niet meer mogelijk is. In dit geval wordt de doorbloeding van de vagina door de verhoogde spierspanning verminderd, waardoor deze droog en stug blijft.

Lees ook: Urologen denken dat vibrator kan helpen bekkenbodemspieren te verstevigen.

De oorzaak van zo’n overactieve bekkenbodem is divers en heeft niet zelden een psychologische oorzaak. Angst (voor pijn) bijvoorbeeld, stress, schuldgevoelens, schaamte, nare ervaringen, een trauma en/of relatieproblemen. Vrouwen zijn zich er vaak niet eens van bewust dat ze die spieren zo strak aanspannen, omdat je dat zelf niet voelt. Forceer vooral niets, en bespreek het bij de huisarts. Dan kan worden besloten of de hulpvraag bij een gespecialiseerde bekkenfysiotherapeut thuishoort of mogelijk (ook) bij een seksuoloog of psycholoog bij SHE Health Clinics.

Lees ook: Welke symptomen kunnen wijzen op te slappe bekkenbodemspieren en wat kun je er aan doen?

Oplossingen en behandelingen bij droge vagina

Nu je weet wat de oorzaak is van je vaginale droogheid, is het tijd om het probleem aan te pakken. De volgende dingen kunnen hierbij helpen:

Glijmiddel

Omdat vaginale droogheid vooral tijdens vrijen erg pijnlijk kan zijn, is het verstandig om glijmiddel te gebruiken. Er zijn tegenwoordig ook genoeg opties voor een gevoelige vagina, dus je hoeft niet bang te zijn dat het juist voor extra irritaties gaat zorgen. Let er vooral op dat je er eentje aanschaft op basis van siliconen (zonder chemische toevoegingen) en breng dit zowel in- als uitwending aan.

Hormonen

Ook hormonen in de vorm van tabletten kunnen uitkomst bieden. Deze worden voorgeschreven door de dokter of gynaecoloog en bevatten oestrogenen. Dit soort tabletten worden vaak ingenomen door vrouwen die veel last ondervinden van de overgang, denk bijvoorbeeld aan opvliegers, vermoeidheid en stemmingswisselingen. Blijf je ondanks deze tabletten last hebben? Dan krijg je wellicht een te lage dosis. Je kunt je dokter of gynaecoloog bij SHE Health Clinics vragen om de dosis te verhogen.

Lees ook: Synapause voor vaginale droogte en blaasontsteking.

De juiste voeding

Wat ook nog weleens wil helpen, is het aanpassen van je voedingspatroon. Eet bijvoorbeeld wat meer zalm, sardientjes, haring, pompoen of zonnebloempitten. Deze voedingsmiddelen bevatten omega 3-vetzuren die zorgen voor een natuurlijke bevochtiging van je vagina. In peulvruchten, lijnzaad en soja vind je fyto-oestrogenen. Dit zijn plantaardige stoffen die de werking van oestrogeen nabootsen en helpen om je hormoonspiegel meer in balans te krijgen.

Lees ook: Zijn jouw omega’s wel in balans?

Lokale hormoontherapie

Je kunt ook voor lokale hormoontherapie kiezen, via crèmes, gels of vaginale tabletten die je in de vagina brengt. Deze producten geven oestrogenen af die door het vaginale slijmvlies worden opgenomen. Hierdoor wordt het slijmvlies weer dikker, vochtiger en elastischer. Door de lokale werking heb je minder kans op bijwerkingen. Ook hierin kan een gynaecoloog je adviseren wat voor jou het beste is.

Lees ook: Hormoonsuppletietherapie tijdens de overgang.

Een uitgebreider voorspel

Heb jij vooral tijdens het vrijen veel last van vaginale droogheid? Neem dan wat meer tijd om opgewonden te raken. Bespreek met je partner wat je fijn vindt, ontspan je en probeer meer te genieten. Op deze manier produceert je lichaam vanzelf een natuurlijk glijmiddel waardoor de seks een stuk fijner zal voelen.

Lees ook: Welke 16 seksspeeltjes heeft iedereen al in huis?

Post menopauze

Wanneer de vaginale droogheid veroorzaakt wordt door het wegvallen van oestrogenen na de menopauze is het vaak aangewezen om over te gaan tot een geneeskundige behandeling om de natuurlijke smering te herstellen. Het is zeer belangrijk om hierover te praten met jouw vrouwelijke gynaecoloog bij SHE Health Clinics.

Tips en adviezen bij droge vagina

De volgende tips en adviezen kunnen nuttig zijn bij vaginale droogheid:

Vermijd geparfumeerde zeep en lotions, en vaginale douches. Deze producten verergeren de de klachten van een droge vagina.
Blijf goed gehydrateerd. Drink minstens acht tot tien glazen water per dag. Chronische uitdroging veroorzaakt veel gezondheidsrisico’s en één daarvan is vaginale droogheid. Lees ook: Hoeveel glazen water moet je per dag drinken? Bereken het met deze formule.
Neem meer tijd tijdens geslachtsgemeenschap. Je vagina wordt op natuurlijke wijze vochtiger door een verlengd voorspel. Lees ook: Nemen we nog wel genoeg tijd voor seks?
Draag katoenen ondergoed en mijd synthetische stoffen. Lees ook: 15 redenen waarom vrouwen eigenlijk commando door het leven zouden moeten gaan.
Mijd te strak zittende kleding.
Slaap het liefst zonder ondergoed. Lees ook: 10 redenen waarom naakt slapen gezonder is.
Gebruik liever een menstruatiecup of maandverband in plaats van tampons. Lees ook: Hoe goed en veilig zijn menstruatiecups?
Doe dagelijks bekkenbodemoefeningen voor een goede doorbloeding en sterkere spieren. Lees ook: Dít zijn de 3 beste oefeningen voor je bekkenbodemspieren!
Accepteer dat het voor een vijftigplusser langer duurt om opgewonden te raken en daardoor ook langer om vochtig te worden.
Regelmatige seks houdt een goede doorbloeding in stand. Lees ook: Hoeveel seks heb JIJ nodig om gezond te blijven?
Denk ook aan voldoende ‘zelfbeminning’, een mooiere benaming voor masturbatie of soloseks. Dat contact met je seksuele kant is heilzaam voor het behoud van een goede doorbloeding, vochtigheid en zin in seks. Lees ook: 10 soloseks tips: déze dingen moet iedere vrouw weten over masturberen.

Lees ook: 10 handige tips voor een gezonde vagina.

Wanneer naar de huisarts of gynaecoloog?

Een droge vagina kan zó lastig worden, dat de pijn niet alleen bij het vrijen voelbaar is, maar ook bij het fietsen, plassen en zitten. Blijf er niet mee rondlopen, maar bespreek het met de huisarts. Het is echt een heel gewoon en veelvoorkomend probleem waar iets aan te doen is. De arts onderzoekt of er mogelijk sprake is van een infectie, of een eventuele aandoening of medicatie een rol speelt of dat een doorverwijzing naar een seksuoloog of bekkenbodemfysiotherapeut de beste stap is.

Bij ernstige vaginale droogte als gevolg van de overgang kunnen eventueel niet-hormonale bevochtigers een oplossing zijn. Of een goed glijmiddel. Daarnaast kan er voor vaginale oestrogeentabletten, crème of een oestrogeenring worden gekozen.

Lees ook: Vaginale droogheid: oorzaken en behandeling.

Veel gestelde vragen over vaginale droogte

Dit zijn een aantal van de meest gestelde vragen over vaginale droogte:

Wat veroorzaakt vaginale droogte?
Vaginale droogte kan worden veroorzaakt door verschillende factoren, waaronder hormonale veranderingen (menopauze), medicatie, stress, borstvoeding, allergieën of een gebrek aan opwinding tijdens seks.

Wat zijn de symptomen van vaginale droogte?
De meest voorkomende klachten en symptomen kunnen zijn: pijn of ongemak tijdens seks, jeuk, branderigheid, irritatie, en een gevoel van strakheid in de vagina.

Hoe wordt vaginale droogte behandeld?
Behandelingsopties omvatten het gebruik van glijmiddelen, vochtinbrengende crèmes, hormonale therapie (bijvoorbeeld oestrogeenbehandeling), en aanpassingen in levensstijl, zoals het verminderen van stress.

Zijn er zelfzorgmaatregelen voor vaginale droogte?
Ja, zelfzorgmaatregelen omvatten regelmatige hydratatie, het vermijden van agressieve zeep, het dragen van katoenen ondergoed en het gebruik van glijmiddelen tijdens seks.

Is vaginale droogte normaal tijdens de menopauze?
Ja, vaginale droogte is een veelvoorkomend symptoom tijdens de menopauze, omdat afname van oestrogeen het vaginale weefsel beïnvloedt.

Welke rol speelt hormonale anticonceptie bij vaginale droogte?
Sommige vrouwen ervaren vaginale droogte als bijwerking van hormonale anticonceptiemethoden. Het kan nuttig zijn om alternatieve anticonceptiemethoden te overwegen.

Wanneer moet ik een arts raadplegen voor vaginale droogte?
Als vaginale droogte aanhoudt of ernstig is, is het raadzaam om een gynaecoloog te raadplegen om mogelijke onderliggende oorzaken te onderzoeken en geschikte behandelingsopties te bespreken. Hiervoor kun je bij de ervaren vrouwelijke gynaecologen van SHE Health Clinics terecht.

Kan vaginale droogte invloed hebben op de vruchtbaarheid?
Vaginale droogte op zich heeft meestal geen directe invloed op de vruchtbaarheid, maar het kan seks ongemakkelijk maken, wat indirect de kans op conceptie kan beïnvloeden.

Zijn er voedingsmiddelen die kunnen helpen bij vaginale droogte?
Sommige voedingsmiddelen, zoals omega-3-vetzuren, vitamine E en voldoende waterinname, kunnen de algehele gezondheid van de huid en slijmvliezen bevorderen, wat kan bijdragen aan het verminderen van vaginale droogte.

Kunnen jongere vrouwen last hebben van vaginale droogte?
Ja, ook jongere vrouwen kunnen last hebben van vaginale droogte, vaak als gevolg van stress, medicatie, allergieën, of hormonale schommelingen.

Meer informatie of afspraak maken?

Wil je meer informatie of een afspraak maken met een gynaecoloog bij SHE Health Clinics? Neem dan contact met ons op via 085-2019275 of via ons contactformulier.

Meer lezen over vaginale droogte, vaginale gezondheid en seksuele gezondheid?