Waarom is de menstruatiecyclus van vrouwen in de war geraakt door coronastress?

20 augustus 2021

Een meerderheid van de menstruerende vrouwen heeft het afgelopen jaar veranderingen in hun menstruatiecyclus ervaren, suggereren onderzoeken. Eén van de hoofdoorzaken? Aanhoudende coronastress!

We zullen niet terugkijken op het afgelopen jaar als een goed jaar voor het menselijk lichaam. Sinds maart 2020 hebben velen van ons fysieke manifestaties van stress ervaren die overeenkomen met het leven door een wereldwijde pandemie. Van weinig energie en hoofdpijn tot stemmingswisselingen en verstoorde slaap; onze ritmes zijn erg van streek. En veel vrouwen hebben veranderingen ervaren in een fundamenteel ritme: de menstruatiecyclus.

Menstruatiecyclus duurt nu gevoelsmatig 3 weken per maand

Rachel Burns* heeft altijd het PreMenstrueel Syndroom (PMS) ervaren, maar de afgelopen 12 maanden was het nog moeilijker om de menstruatieperiode door te komen. “Ik voel me altijd een paar dagen behoorlijk teruggetrokken voor mijn menstruatie, maar dit is veranderd in een gevoel van meer dan een week onbereikbaar en angstig”, zegt de 36-jarige uit Engeland. “Mijn partner zegt dat de verandering aanzienlijk is.” Voor Kerstmis gaf haar PMS haar het gevoel dat ze “krankzinnig werd, als een paniekaanval waar ik niet uit kon komen”. De effecten van haar menstruatie slepen nu voort. Ze voelt zich grieperig, pijnlijk, “volledig uitgeput, fysiek en emotioneel”. Als gevolg hiervan kan het voelen alsof ze “slechts één ‘goede’ week” per maand heeft. “Het is alsof je in jezelf op zee bent”, zegt ze.

Toen de Engelse gynaecoloog Dr. Anita Singh (die schrijft en podcasts maakt als de Gynae Geek) in mei 2020 een informele enquête op Instagram plaatste met de vraag of vrouwen veranderingen in hun cyclus of hormonale symptomen hadden opgemerkt, zei 65% van de vrouwelijke respondenten ja. Uit een (nog niet peer-reviewed) onderzoek door bewegingswetenschappers en het Ierse bio-analytische bedrijf Orreco bleek dat 53% van de 749 vrouwen die werden ondervraagd over de kenmerken van hun menstruatiecyclus, veranderingen meldde, zoals stemmingswisselingen en langere cycli dan normaal.

Lees ook: Coronaprik leidt mogelijk tot menstruatiestoornis.

Menstruatieverloop

Om te begrijpen wat er kan gebeuren, moeten we nadenken over de basismechanismen van de menstruatiecyclus. In een cyclus van 28 dagen vindt de eisprong plaats op ongeveer dag 14. De lege follikel waaruit de eicel tevoorschijn komt, vormt een corpus luteum – een tijdelijke klier die hoge niveaus van het hormoon progesteron produceert (en lagere niveaus van oestrogeen) – om de baarmoeder voor te bereiden op zwangerschap als de eicel wordt bevrucht. Als dat niet het geval is, breekt het corpus luteum af, waardoor de progesteron- en oestrogeenspiegels dalen. Dit begint ongeveer een week voor de menstruatie, op dag 21.

De daling van deze hormonen kan van invloed zijn op hersenchemicaliën, waaronder serotonine. Veel vrouwen die een slechte PMS ervaren, merken dat, zodra de bloeding begint en de hormoonspiegels stabiliseren, hun symptomen verdwijnen. Maar hormonen zijn slechts een deel van het plaatje.

“PMS is niet puur biologisch, want hetzelfde proces van stijgende en dalende oestrogeen en progesteron gebeurt bij iedereen die een cyclus heeft en we worden niet allemaal op dezelfde manier getroffen”, zegt de Engelse gynaecoloog Dr. Heather Currie, de Associate Medical Director bij het Dumfries & Galloway ziekenhuis in Schotland. “Vrouwen met PMS hebben geen abnormale niveaus van hormonen, maar lijken gevoeliger te zijn voor de veranderende niveaus van progesteron en oestrogeen.”

Lees ook: Heb jij een gezonde menstruatiecyclus?

Mogelijke oorzaak hevige menstruele bloedingen

Naast coronastress en een onregelmatige menstruatiecyclus, meldden tienduizenden vrouwen in o.a. Nederland en Engeland dat zij ineens last hebben van hevige menstruele bloedingen, terwijl zij daar voorheen nooit last van hadden. Er is een lange lijst van aandoeningen die hevige menstruele bloedingen na vaccinatie kunnen veroorzaken, maar er is er één die er bovenuit springt: Trombocytopenie. Wanneer iemand abnormaal lage bloedplaatjes heeft, kunnen er gemakkelijk bloedingen optreden, omdat het bloed niet goed stolt. Één van de symptomen die een vrouw hiervan kan merken, is hevig menstrueel bloedverlies (wat veel vrouwen de laatste tijd melden). We weten dat er een verband bestaat tussen het COVID-19 vaccin en de ontwikkeling van auto-immuun trombocytopenie. Vooral als gevolg van het Pfizer en Moderna SARS-CoV-2 vaccin. Wat moeilijker te bepalen is, is hoeveel gevallen niet gerapporteerd worden.

Lees ook: Meer dan tienduizend meldingen over menstruatieklachten na coronavaccinatie.

Hamvraag

Wat ervoor zorgt dat sommige vrouwen gevoeliger zijn dan anderen? Dat is nu de hamvraag. Er is vroeg bewijs dat suggereert dat sommige vrouwen een genetische kwetsbaarheid hebben om beïnvloed te worden door hormonale veranderingen, met name bij PreMenstruele Dysfore Stoornis (PMDS) c.q. PreMenstrual Dysphoric Disorder (PMDD), een ernstigere vorm van PMS. “De mate waarin veranderende hormoonspiegels iemand zullen beïnvloeden, zal waarschijnlijk worden bepaald door haar psychisch welzijn op dat moment”, zegt Dr. Currie. “Dus als we al weten dat levensgebeurtenissen de PMS-symptomen erger kunnen maken, vertelt ons dat iets over wat er gebeurt tijdens zoiets stressvol en levensveranderends als een wereldwijde pandemie.”

Lees ook: Symptomen en behandeling van PMDD.

Dagelijkse impact

Karin Pearce*, 29, is een schoollerares in Southampton (Zuid-Engeland). Ze heeft al vele jaren een menstruatiecyclus van 28 dagen en kan “mijn menstruatie meestal binnen één of twee dagen timen”. Dingen zijn veranderd. “Nu zal ik een paar dagen menstrueren en dan stopt het ineens. Dan begint het weer, dan menstrueer ik daarna zes weken niet meer. Het is alsof zelfs mijn menstruatie niet kan worden gehinderd! Pearce zegt dat ze nooit een bijzonder angstig of stressvol persoon is geweest, maar voelt zich “als een opgerolde egel. Ik pieker echter meer over dingen dan normaal, omdat ik duidelijk veel meer tijd in mijn eigen hoofd doorbreng. Je kunt nergens anders heen.”

Vecht-of-vluchtmodus

Aanhoudende stress laat ons opgeschort in de vecht-of-vluchtmodus. In bedreigende situaties stimuleert een hormonale route in het lichaam, de hypothalamus-hypofyse-bijnieras genaamd, die de hersenen met de bijnieren verbindt, de afgifte van het stresshormoon cortisol – ons voorbereiden om op de dreiging te reageren.

Als de hersenen het lichaam echter vertellen dat het voortdurend moet ‘reageren’ (op angstige gedachten, veranderende omstandigheden, de stress van thuisonderwijs, de angst voor een covid-19 besmetting, de impact van eenzaamheid, ziekte of sterfgeval), dan kan ongecontroleerde cortisol de normale niveaus van voortplantingshormonen in het lichaam sterk verstoren. Dit kan leiden tot abnormale ovulatie, die de menstruatiecyclus zal verstoren – of zelfs helemaal kan onderbreken.

“Het is belangrijk voor vrouwen om te proberen te herkennen wat er nog meer in hun leven aan de hand is waardoor hun symptomen erger kunnen worden”, zegt Dr. Currie. Zelfs onze ervaring van menstruatiepijn, die eenvoudig kan worden begrepen als de wanden van de baarmoeder die krachtig samentrekken om het slijmvlies te helpen vervellen, kan worden beïnvloed door onze emotionele toestand. Studies hebben ook pijnlijke menstruaties gekoppeld aan werken in onzekere banen met weinig emotionele steun, wat wijst op bewijs dat aantoont dat stress onze perceptie van pijn kan verdiepen. Pijn kan stressvol zijn; stress kan pijnlijk zijn. Er is geen membraan tussen het fysieke en het emotionele.

Lees ook: 6 tips om gezond te blijven in tijden van stress.

Weinig mogelijkheden voor ontspanning

Tijdens de lockdown maakten de afwezigheid of beperking van onze gebruikelijke afleiding, sportmogelijkheden en ontspanningsmogelijkheden, het moeilijker om aan onze stressvolle gedachten te ontsnappen – of deze te accepteren en op ontspannen wijze door te gaan. “Er is geen uitlaatklep”, zegt Dr. Sue Ward, gynaecoloog en Vice-President van het Engelse Royal College of Obstetricians and Gynaecologists. “Zovelen van ons zijn ongelukkig. Elke aandoening met een psychologisch element zal zeker verergerd zijn door de lockdown, corona beperkingen en covid-19 stress. Het is een perfecte storm en het lichaam kan het verhaal van stress op zoveel manieren vertellen.”

Dr. Ward is van mening dat we de impact van vrouwen die niet in staat zijn om samen te komen en te ventileren, niet moeten onderschatten. “In staat zijn om met elkaar over onze gezondheids- en emotionele problemen te praten, legitimeert wat we denken. De ruimte hebben om te lachen haalt de angel uit de dingen. We zoeken oplossingen en bevestiging van medevrouwen en zovelen van ons hebben dat niet kunnen krijgen.” Huiselijke lasten en het onvermogen om aan onze partners te ontsnappen, kunnen ons ook het gevoel geven blootgesteld te zijn op een manier die we niet eerder hebben gevoeld!

Verergerde PMS

Tijdens de tweede lockdown benaderde Sarah Adams*, 35, haar huisarts om te bespreken wat voelde als verergering van PMS. “Ik heb jarenlang ontkoppeling en verdriet ervaren in de tweede helft van mijn cyclus, waarvan ik wist dat het moest worden aangepakt, maar het volume van mijn zelfkritische stem het afgelopen jaar is zo luid geworden dat het eng kan zijn.” Ze schrijft dit voor een deel toe aan “de gevoelens niet overal mee naartoe kunnen nemen, zoals de bibliotheek, het zwembad of de kroeg”.

Adams woont in Oost-Londen en runt samen met haar vriend een winkel. Totdat ze moesten sluiten vanwege de corona-lockdown, regelden ze doelbewust hun schema’s zodat ze niet de hele tijd samen zouden werken. Nu, zegt ze, zitten ze ’24/7 aan elkaar vast’. “Vrouwen zijn zo geneigd om ons eigen gedrag te analyseren en na te denken over hoe we worden waargenomen. Zelftwijfel bloeit als we niet in de buurt van andere vrouwen kunnen zijn. Je verliest het besef van wat normaal of begrijpelijk is!”.

Hetzelfde geldt voor degenen die alleen wonen. Samantha Davies, 38, is een vrijstaande productmanager die net buiten Londen woont. Ze zegt dat ze altijd een vorm van PMS heeft gehad. Maar alleen wonen gedurende de eerste zes maanden van de pandemie verergerde alles. Ze verteld: “Ik had steeds het overweldigende gevoel vast te zitten; met mijn gevoelens, in mijn huis, alleen.” Voor Davies wordt PMS meestal gekenmerkt door depressieve gevoelens. “Ik voel me hopeloos, heb hoofdpijn en ben erg in tranen, maar heb ook behoorlijk boze, opdringerige gedachten en misofonie (extreme gevoeligheid voor geluiden).” Ze werkt samen met een psychoherapeut, die helpt. “Het is moeilijk om te weten of mijn PMS tijdens de lockdown erger is geworden door veranderingen in routine en hogere stressniveaus, of dat mijn vermogen om ermee om te gaan in het algemeen is veranderd. Misschien is het allebei.”

Lees ook: Depressiviteit rondom je menstruatie: wellicht is het PMS of PMDD?

Wat is stress?

Een pervers voordeel van de pandemie is dat het een kans heeft geboden om opnieuw te beoordelen wat ‘stress‘ eigenlijk betekent en hoe sterk stress het lichaam kan beïnvloeden. Als onze menstruatie het afgelopen jaar in de war is geraakt, is dit waarschijnlijk een reactie op de heersende stress; een sterk signaal van het lichaam om na te denken over welke hulpmiddelen en gewoonten ons emotioneel welzijn kunnen voeden. Zodra het leven terugkeert naar iets dat op normaal lijkt, routines gemakkelijker vol te houden zijn en we in staat zijn om te ontspannen en te ontstressen, is het waarschijnlijk dat onregelmatige menstruatiecycli ook zullen verminderen.

Lees ook: Reeds 1.000+ meldingen menstruatiestoornis na vaccinatie.

(*) Namen van personen en enkele identificerende details zijn gewijzigd.

Klachten over jouw menstruatiecyclus?

Heb je last van menstruatieklachten of heb je het idee dat jouw menstruatie niet in orde is? Luister dan naar je lichaam en neem contact op met je huisarts en/of gynaecoloog. Voor een gynaecologisch onderzoek kun je een afspraak maken met één van de vrouwelijke gynaecologen bij SHE Health Clinics.

Lees ook: Wat zijn veel voorkomende menstruatieklachten?

Meer informatie of afspraak maken?

Wil je meer informatie of een afspraak maken met een vrouwelijke gynaecoloog? Neem dan a.j.b. rechtstreeks contact met ons op via 085-2019275 of via ons contactformulier.

Meer lezen over bijwerkingen na Covid-19 vaccinatie, coronaklachten en pijnklachten?