Diagnose PCOS komt vaak voor

3 augustus 2022

Acne, overbeharing door te veel testosteron, een onregelmatige cyclus en dus uitblijvende eisprong, overgewicht door insulineresistentie, meer eiblaasjes in de eierstokken: wie twee van deze symptomen kan aftikken, heeft waarschijnlijk PCOS (Polycysteus Ovarium Syndroom). En hoe meer je er over weet, hoe minder eng dat klinkt.

PCOS is niet zeldzaam: ruim één op de zes Nederlandse vrouwen kampt ermee. Op Nu.nl zegt gynaecoloog en PCOS-onderzoeker aan het Erasmus MC in Rotterdam Joop Laven hierover: “PCOS is geen moderne of welvaartsziekte”. Laven doet al twintig jaar onderzoek naar PCOS.

“Een grote studie naar vrouwen in verschillende leeftijdscategorieën liet zien dat 12 procent van de vrouwen een vorm van PCOS heeft. In werkelijkheid zal die groep groter zijn. Niet alle vrouwen hebben er last van of weten dat ze pcos hebben. Als we hen meerekenen komt PCOS zelfs bij 18 procent van alle vrouwen voor. Dat is bijna 1 op de 5 vrouwen!”

Lees ook: Wat zijn eierstokcysten?

Veel eiblaasjes en vergrote eierstokken

De diagnose wordt tijdens een gynaecologisch onderzoek veelal gesteld bij uitsluitsel: wie voldoet aan twee van de symptomen in de lijst, heeft waarschijnlijk PCOS. Echoscopisch onderzoek helpt daarbij: vaak zijn er veel eiblaasjes te zien in vergrote eierstokken. Daar komt de naam vandaan: Polycysteus Ovarium Syndroom.

Er is veel verkeerde informatie en onwetendheid over PCOS, zegt de gynaecoloog. “Er zijn twee zaken die vrouwen met PCOS waanzinnig ongerust maken: de eierstokcysten en het idee dat ze onvruchtbaar zijn. Dat moet de wereld uit.”

De blaasjes zijn feitelijk geen cysten, maar eiblaasjes die daar horen te zitten. Omdat de eisprong niet optreedt neemt de hoeveelheid eiblaasjes niet zo snel af als bij vrouwen zonder pcos. Dat betekent dat vrouwen met PCOS vaak nog op latere leeftijd vruchtbaar zijn.

“Het is niet zelden zo dat deze vrouwen tot na hun veertigste nog vruchtbaar zijn. Ze komen later in de menopauze en daarom leven ze ook langer”, aldus Laven. De voorraad eicellen wordt namelijk niet elke maand aangesproken. PCOS lijkt op latere leeftijd tot rust te komen, en vrouwen zijn dus later meer vruchtbaar dan wanneer ze jong zijn.

“Het idee dat de blaasjes cysten zijn die kanker veroorzaken klopt niet. Ook de angst voor onvruchtbaarheid is onterecht: het aantal kinderen is bij vrouwen met en zonder PCOS is namelijk exact hetzelfde. Het kost vrouwen met PCOS alleen meer tijd om zwanger te worden: 50 procent van de vrouwen met PCOS is na een half jaar zwanger, en 90 procent na 36 maanden, al dan niet na tussenkomst van een gynaecoloog.”

Lees ook: Wat iedere vrouw moet weten over PCOS.

Meer energie met minder eten

PCOS is een oude aandoening en moet dus evolutionair een voordeel hebben gehad, zeggen Laven en zijn onderzoeksteam. Dat leidde tot twee theorieën: vrouwen met PCOS hebben een betere voedselconversie; ze halen meer bouwstoffen uit eten. In vroegere tijden hielp dat omdat er relatief weinig voedsel aanwezig was.

Aannemelijker, zegt Laven, is de tweede theorie: vrouwen met PCOS krijgen op latere leeftijd kinderen en leven langer. Daardoor hebben zij langer ervaring met problemen die een gevaar vormen zoals voedselschaarste; het zogenaamde grootmoedersprincipe.

Aileen (36) heeft PCOS, en een gezonde dochter van vier maanden. “Om zwanger te worden heb ik veel hormonen moeten nemen omdat mijn eitjes niet groeiden. Na drie jaar lukte het dankzij ICSI, een vorm van IVF. Toen ik de diagnose PCOS kreeg was ik zestien: ik had ineens helemaal geen cyclus meer. Ik kon terugkomen als ik een kinderwens had en moest elke drie maanden een bloeding opwekken met medicatie. Mentaal was het zwaar: het idee dat je onvruchtbaar bent, de somberheid en het overgewicht. Ik sportte veel, maar kwam toch aan. Overgewicht heb ik nog steeds, en nu is daar haarverlies bij gekomen. Het liefst had ik tien jaar geleden al kinderen gekregen, en niet mijn eerste op mijn 36e.”

Overgewicht aanpakken speelt een rol in het verminderen van PCOS-symptomen, zegt Laven. “Over het algemeen is gewicht verliezen erg lastig, en met PCOS al helemaal. Zij zijn metabool ontregeld en ik hoor vrouwen vaak zeggen: ik kom aan van de lucht. Dat geloof ik ook.”

Lees ook: Gewichtsafname vergroot kans op zwangerschap bij vrouwen met PCOS.

Een grootschalig Rotterdams onderzoek met verschillende diëten voor PCOS-patiënten leverde het volgende inzicht op, zegt Laven: een dieet moet laag in calorieën en in balans zijn.

“Koolhydraatarm, vetarm, vetrijk, het maakte geen moer uit: deze diëten zijn niet in balans en leiden tot jojo’en. De resultaten van het onderzoek waren bedroevend slecht. Vrouwen werden intensief begeleid en slechts 20 procent van hen bleek 10 procent afgevallen te zijn. Dat was gemiddeld nog geen tien kilo. Het merendeel viel niet af, of verloor maximaal vijf kilo.”

Eerder de diagnose krijgen kan daarbij helpen: wie jong weet dat zij PCOS heeft, kan al aan de slag met het bereiken of behouden van een gezond gewicht. “Als je zoals zoveel vrouwen jong te horen krijgt: hier is de anticonceptiepil, kom maar terug als je een kinderwens hebt, kan het daardoor zijn dat je pas op latere leeftijd aan de slag gaat met PCOS. Dan ben je al te dik en is het lastiger aan te pakken. Ook zijn dan de uitkomsten van behandeling slechter.”

Multidisciplinaire aanpak

Er is veel nog onbekend over wat PCOS doet met het lichaam en geest, aldus Laven. “Het lijkt erop dat vrouwen met PCOS vaker somber zijn en een negatief zelfbeeld hebben. We weten niet hoe dat komt, maar dat lijkt aan veranderingen in het brein te liggen.” Daardoor hebben vrouwen met PCOS vaak ook psychologische hulp nodig. Daarnaast werkt een multidisciplinaire en complementaire aanpak (zoals bij SHE. Health Clinics) bij PCOS vaak het beste: waarbij de gynaecoloog nauw samenwerkt met een voedingskundige, leefstijltherapeut, psycholoog, bewegingstherapeut en/of acupuncturist.

PCOS samengevat

Er zijn verschillende systemen die het syndroom in stand houden. Niet alle symptomen hoeven aanwezig te zijn bij PCOS.

De belangrijkste bekende oorzaken van PCOS zijn:

Aanleg
Overgewicht i.c.m. ongezonde leefstijl.

Kenmerken van PCOS zijn:

Polycysteuze eierstokken
Onregelmatige of geen menstruaties
Verminderde vruchtbaarheid
Verhoogd mannelijk hormoon
Overgewicht
Insulineresistentie of diabetes
Overbeharing
Huidproblemen
Hart- en vaatziekten

Als je een verhoogde BMI hebt (30 of hoger) dan is afvallen door gezonde voeding, leefstijl aanpassing en voldoende beweging belangrijk omdat zo:

Op langere termijn het risico op diabetes afneemt.
Bij een groot deel van de vrouwen de cyclus weer op gang komt.
Meer kans is dat een hormonale behandeling aanslaat.
Minder kans is op miskramen.
Een zwangerschap veiliger is en er minder complicaties optreden.

Als je niet (meer) zwanger wilt worden, dan kun je het beste de pil, prikpil, een Mirena-spiraal of Kyleena-spiraal gebruiken om regelmatig een menstruatie op te wekken. Ook dan is het nog steeds belangrijk om een gezonde levensstijl aan te houden.

Meer informatie of afspraak maken?

Wil je meer informatie of een afspraak maken met een in PCOS gespecialiseerde vrouwelijke gynaecoloog bij SHE. Health Clinics? Neem dan a.j.b. rechtstreeks contact met ons op via 085-2019275 of via ons contactformulier.

Meer lezen over PCOS, menstruatieklachten en het verhelpen van je klachten?