Gematigd alcohol drinken is niet beter voor gezondheid dan onthouding, suggereert analyse

26 juli 2024

Voor de regelmatige alcoholdrinker is het een bron van grote troost: de dikke stapel wetenschappelijke studies die zeggen dat een dagelijkse slok beter is voor een langer leven dan het volledig vermijden van alcohol. Echter, een nieuwe wetenschappelijke analyse daagt het denken uit en wijt de rooskleurige boodschap aan gebrekkig onvolledig onderzoek dat drinkers van alcohol vergelijkt met mensen die ziek en nuchter zijn.

Wetenschappers in Canada onderzochten 107 gepubliceerde wetenschappelijke studies over de drinkgewoonten van mensen en hoe lang ze leefden. In de meeste gevallen vonden ze dat drinkers vergeleken werden met mensen die zich onthielden van alcohol of heel weinig alcohol gebruikten, zonder rekening te houden met het feit dat sommigen minderden of stopten door een slechte gezondheid.

Dit betekent dat tussen de onthouders en gelegenheidsdrinkers een aanzienlijk aantal zieke mensen zit, waardoor de gemiddelde gezondheid van de groep daalt en lichte tot matige drinkers in vergelijking beter af lijken.

“Het is een propaganda-coup voor de alcoholindustrie om voor te stellen dat matig gebruik van hun product het leven van mensen verlengt,” zei Dr Tim Stockwell, eerste auteur van de studie en wetenschapper aan het Canadian Institute for Substance Use Research aan de Universiteit van Victoria.

“Het idee heeft invloed gehad op nationale drinkrichtlijnen, schattingen van de wereldwijde ziektelast van alcohol en is een belemmering geweest voor effectieve beleidsvorming over alcohol en volksgezondheid,” voegde hij eraan toe. De onderzoeksresultaten zijn gepubliceerd in het Journal of Studies on Alcohol and Drugs.

Veel onderzoeken naar de invloed van alcohol op de gezondheid laten een J-curve-effect zien, waarbij het sterftecijfer het laagst is onder mensen die weinig drinken. Toen het Canadese team de gegevens van de onderzoeken combineerde in hun analyse, bleek dat lichte tot matige drinkers – die tussen één drankje per week en twee per dag namen – 14% minder risico hadden om te sterven tijdens de onderzoeksperiode in vergelijking met geheelonthouders.

Maar het schijnbare voordeel verdampte bij nader onderzoek. In de studies van de hoogste kwaliteit, die jongere mensen includeerden en ervoor zorgden dat vroegere drinkers en gelegenheidsdrinkers niet als geheelonthouders werden beschouwd, was er geen bewijs dat lichte tot matige drinkers langer leefden. Dat was alleen te zien in de zwakkere onderzoeken die geen onderscheid maakten tussen voormalige drinkers en levenslange geheelonthouders.

“Schattingen van de voordelen van alcohol voor de gezondheid zijn overdreven, terwijl de nadelen in de meeste voorgaande studies zijn onderschat,” zei Stockwell.

“De overgrote meerderheid van eerdere studies vergelijkt drinkers met een steeds ongezondere groep mensen die zich momenteel onthoudt van alcohol of heel weinig drinkt. We weten dat mensen stoppen of minder gaan drinken als ze zieker en zwakker worden naarmate ze ouder worden. De meest bevooroordeelde studies namen veel mensen die gestopt of minder gaan drinken om gezondheidsredenen op in de vergelijkingsgroep, waardoor mensen die gezond genoeg zijn om te blijven drinken nog gezonder lijken,” voegde hij eraan toe.

De voormalige Chief Medical Officer in Engeland, Dame Sally Davies, heeft gezegd dat er geen veilig niveau van alcoholinname is. Een groot wetenschappelijk onderzoek (Global Burden of Diseases study) dat in 2018 in The Lancet werd gepubliceerd, ondersteunde dit standpunt. Uit dat langlopende wetenschappelijke bleek dat alcohol in 2016 leidde tot 2,8 miljoen sterfgevallen en dat alcoholconsumptie de belangrijkste risicofactor was voor vroegtijdige sterfte en invaliditeit bij 15- tot 49-jarigen. Bij 50-plussers werd ongeveer 27% van de wereldwijde sterfgevallen door kanker bij vrouwen en 19% bij mannen in verband gebracht met hun drinkgewoonten en alcoholgebruik.

De huidige drinkgewoonten hebben “ernstige gevolgen voor de toekomstige gezondheid van de bevolking als er vandaag geen beleidsmaatregelen worden genomen”, aldus het rapport. “Alcoholgebruik draagt bij aan gezondheidsverlies door vele oorzaken en eist zijn tol over het hele leven, vooral bij mannen.”

Ondanks het groeiende bewijs dat zelfs lage concentraties schadelijk zijn, wordt volwassenen in het Verenigd Koninkrijk geadviseerd om het risico laag te houden door niet meer dan 14 eenheden per week te drinken. Een halve pint pils (groot glas bier) van gemiddelde sterkte bevat één eenheid en een glas wijn van 125 ml bevat ongeveer 1,5 eenheid.

Vorig jaar legde een groot wetenschappelijk onderzoek bij meer dan een half miljoen Chinese mannen een verband tussen alcohol en meer dan 60 ziekten, waaronder levercirrose, beroertes, verschillende vormen van maagkanker, jicht, staar en maagzweren.

“Studies over alcohol en gezondheid kunnen een vertekend beeld geven, zelfs als ze goed uitgevoerd zijn,” zegt Dr. Iona Millwood van de Universiteit van Oxford, een coauteur van de studie over Chinese mannen. “Dit komt omdat drinkpatronen vaak correleren met andere factoren zoals roken en socio-economische status, en mensen vaak hun drinkpatronen veranderen als reactie op een slechte gezondheid. We zien steeds meer bewijs dat de schijnbaar gunstige gezondheidseffecten van matig drinken waarschijnlijk niet causaal zijn.”

De meeste nationale richtlijnen suggereren dat één of twee glazen wijn of bier per dag goed zijn voor de gezondheid, zeggen ze. “Onze onderzoeksresultaten tonen echter aan dat de veiligste mate van drinken geen alcohol is.”

Lees ook: 18 Feiten en fabels over alcohol en gezondheid

Matig drinken wordt al jaren goedgepraat in de veronderstelling dat het voordelen heeft voor de gezondheid. Van een glas rode wijn per dag wordt al lang gezegd dat het goed is voor het hart. Maar hoewel de onderzoekers vonden dat lage drinkniveaus enige bescherming boden tegen hartziekten, en mogelijk tegen diabetes en beroertes, werden de voordelen ruimschoots tenietgedaan door de schadelijke effecten van alcohol, zeiden ze.

Het drinken van alcohol was een belangrijke oorzaak van kanker bij 50-plussers, vooral bij vrouwen. Eerder onderzoek heeft aangetoond dat één op de 13 gevallen van borstkanker verband hield met alcohol. Uit het onderzoek bleek dat wereldwijd 27,1% van de sterfgevallen door kanker bij vrouwen en 18,9% bij mannen boven de 50 jaar verband hield met hun alcoholische drinkgewoonten.

Lees ook: Alcohol en roken: beide kankerverwekkend!

Gematigd alcohol drinken is niet beter voor gezondheid dan onthouding, suggereert analyse

Lees ook: Wat zijn de 14 gezondste voordelen van stoppen met alcohol drinken?

Waarom is alcohol drinken zo ongezond?

1. Metabolisme van alcohol
Wanneer je alcohol consumeert, wordt het in je lever gemetaboliseerd. De lever breekt alcohol af in verschillende stappen:

Alcohol → Acetaldehyde: Alcohol wordt omgezet in acetaldehyde door het enzym alcoholdehydrogenase (ADH). Acetaldehyde is een zeer giftige stof die meer schade kan aanrichten dan alcohol zelf.
Acetaldehyde → Azijnzuur: Acetaldehyde wordt vervolgens omgezet in azijnzuur door het enzym acetaldehyde dehydrogenase (ALDH). Azijnzuur wordt uiteindelijk afgebroken tot water en kooldioxide, die veilig door het lichaam kunnen worden uitgescheiden.
Acetaldehyde: Acetaldehyde is een tussenproduct dat schadelijk is voor je cellen en DNA kan beschadigen.

Lees ook: Alcohol is gif voor je lichaam!

2. Negatieve effecten op het centrale zenuwstelsel
Alcohol is een centraal zenuwstelsel depressivum, wat betekent dat het de activiteit van je hersenen vertraagt. Dit kan leiden tot onder andere:

Verminderde coördinatie en reactiesnelheid.
Geheugenverlies en verwarring.
Slaperigheid en in extreme gevallen bewusteloosheid.
Langdurig zwaar alcoholgebruik kan leiden tot hersenschade en aandoeningen zoals alcoholische neuropathie en het syndroom van Korsakov.

Lees ook: Nieuw onderzoek bewijst: elk glas alcohol is slecht voor je hersenen!

3. Leverschade
Langdurig en overmatig alcoholgebruik kan leiden tot verschillende vormen van leverschade, waaronder:

Leververvetting: Een ophoping van vet in de levercellen.
Alcoholische hepatitis: Ontsteking en beschadiging van de levercellen.
Cirrhose: Ernstige littekenvorming en onomkeerbare schade aan de lever, wat de leverfunctie ernstig belemmert.

Lees ook: Tips voor een gezonde lever: ‘Een vette lever wordt de ziekte van de toekomst’.

4. Schade aan andere organen
Alcohol kan ook andere organen en systemen in je lichaam beschadigen:

Hart en bloedvaten: Verhoogd risico op hoge bloeddruk, cardiomyopathie (beschadiging van de hartspier), beroerte en hartritmestoornissen.
Maag en darmen: Irritatie van de maagwand, wat kan leiden tot gastritis, zweren en een verhoogd risico op maagkanker. Alcohol verstoort ook de opname van voedingsstoffen in de darmen.
Alvleesklier: Alcohol kan ontsteking van de alvleesklier veroorzaken, bekend als pancreatitis.

Lees ook: Dit zijn de lichamelijke én mentale gevolgen van dagelijks alcohol drinken.

5. Verhoogd risico op kanker
Chronisch alcoholgebruik is geassocieerd met een verhoogd risico op verschillende vormen van kanker, waaronder mondkanker, keelkanker, slokdarmkanker, leverkanker, borstkanker en darmkanker. De schadelijke effecten van acetaldehyde en de verhoogde productie van reactieve zuurstofspecies (ROS) spelen hierbij een rol.

Lees ook: Alcohol vergroot risico op 7 soorten kanker!

6. Immuunsysteem
Alcohol kan het immuunsysteem onderdrukken, waardoor je vatbaarder wordt voor infecties. Dit komt onder andere doordat alcohol de gezondheid van het microbioom en de darmflora beschadigd.