Het Syndroom van Cushing: Oorzaken, symptomen en behandeling

29 februari 2024

Het Syndroom van Cushing is een complexe aandoening die wordt veroorzaakt door langdurige blootstelling aan hoge niveaus van het bijnierhormoon cortisol. Deze aandoening kan een breed scala aan symptomen veroorzaken en heeft een significante impact op het leven van degenen die eraan lijden.

Over het algemeen komt het Syndroom van Cushing vaker voor bij vrouwen dan bij mannen, en het kan op elke leeftijd voorkomen, hoewel het meestal optreedt tussen de leeftijd van 20 en 50 jaar. Sommige wetenschappelijke studies suggereren dat vrouwen vaker getroffen worden dan mannen, mogelijk als gevolg van hormonale veranderingen die optreden tijdens de zwangerschap, menopauze en andere fasen van het leven van een vrouw.

In dit artikel beschrijven we de oorzaken, symptomen en behandelingsopties van het Syndroom van Cushing. Tevens beantwoorden we een aantal vaak gestelde vragen over het Syndroom van Cushing.

Wat is het Syndroom van Cushing?

Het Syndroom van Cushing wordt veroorzaakt door een overmatige productie van cortisol, een hormoon dat wordt geproduceerd door de bijnieren. Cortisol speelt een belangrijke rol in het reguleren van verschillende lichaamsfuncties, waaronder metabolisme, immuunrespons en stressreactie.

Cortisol speelt een belangrijke rol in ons lichaam bij onder andere:

Regelen van de bloeddruk en de werking van het hart en de bloedvaten.
Verminderen van de ontstekingsreactie van ons afweersysteem.
Verwerken van eiwitten, koolhydraten en vetten.
Goed reageren op stress.
Slaap-waakritme.

Wanneer de niveaus van cortisol te hoog zijn gedurende een lange periode, spreekt men van het Syndroom van Cushing. De ziekte van Cushing zorgt er uiteindelijk voor dat iemand verschillende lichamelijke- en mentale klachten zal ontwikkelen. Bij deze aandoening is medische behandeling daarom altijd nodig!

Oorzaken van het Syndroom van Cushing

Het Syndroom van Cushing kan worden veroorzaakt door verschillende factoren, waaronder:

Bijnieradenoom: Een goedaardige tumor in de bijnier kan leiden tot overmatige productie van cortisol.
Langdurig gebruik van corticosteroïden: Het langdurig gebruik van corticosteroïden, zoals prednison, voor de behandeling van aandoeningen zoals astma, artritis of auto-immuunziekten, kan leiden tot het ontwikkelen van het Syndroom van Cushing.
Hypofysetumor: Een goedaardige tumor in de hypofyse (hypofysegezwel) kan leiden tot een overproductie van het hormoon ACTH (adrenocorticotroop hormoon of bijnierschorsstimulerend hormoon genoemd), wat vervolgens de bijnieren stimuleert om meer cortisol te produceren. Hoe en waarom een hypofysetumor ontstaat die de ziekte veroorzaakt, is nog niet duidelijk.

Lees ook: Welke medicijnen vergroten het risico op nierschade?

Symptomen van het Syndroom van Cushing

De symptomen van het Syndroom van Cushing kunnen variëren van persoon tot persoon en kunnen geleidelijk ontstaan. Een aantal veelvoorkomende symptomen bij Cushing zijn:

Gewichtstoename, vooral rond de buik (centrale obesitas).
Dikke nek (buffalo hump).
Hoge bloeddruk.
Dunner wordende huid en blauwe plekken.
Vollemaansgezicht (maanvormig gezicht, rood en opgezwollen).
Vermoeidheid en slaapproblemen.
Spierzwakte en zwakke botten.
Verhoogde vatbaarheid voor infecties.
Acne
Meer haargroei op het lichaam (bijv. op het gezicht of rug).
Veranderingen in de menstruatiecyclus bij vrouwen.
Verminderde vruchtbaarheid (fertiliteit) bij vrouwen.
Verminderd libido en erectieproblemen bij mannen.
Geheugen- en concentratieproblemen.
Stemmingsschommelingen en depressie.

Lees ook: Wat zijn signalen dat je teveel cortisol aanmaakt en wat kun je er tegen doen?

Andere ziektes of aandoeningen die door het Syndroom van Cushing kunnen worden veroorzaakt

Indien niet tijdig behandeld, kan het Syndroom van Cushing leiden tot een breed scala aan gezondheidsproblemen en complicaties, waaronder:

Osteoporose: Langdurige blootstelling aan hoge niveaus van cortisol kan leiden tot verlies van botdichtheid en verhoogd risico op botbreuken.
Hypertensie: Overmatige cortisolproductie kan leiden tot hoge bloeddruk, wat op zijn beurt het risico op hart- en vaatziekten verhoogt.
Diabetes: Cortisol kan de insulineresistentie verhogen en de bloedsuikerspiegel verhogen, wat kan leiden tot de ontwikkeling van diabetes mellitus.
Gewichtstoename en obesitas: Het Syndroom van Cushing gaat vaak gepaard met een toename van lichaamsvet, vooral rond de buik en het gezicht.
Spierzwakte en atrofie: Cortisol kan de afbraak van spierweefsel bevorderen, wat kan leiden tot spierzwakte en atrofie.
Immuunsuppressie: Langdurige blootstelling aan cortisol kan het immuunsysteem onderdrukken, waardoor het lichaam vatbaarder wordt voor infecties.
Psychologische en emotionele problemen: Het Syndroom van Cushing kan leiden tot stemmingswisselingen, depressie, angst en cognitieve problemen.
Menstruatiestoornissen: Bij vrouwen kan het Syndroom van Cushing menstruatiestoornissen veroorzaken, waaronder onregelmatige menstruatiecycli of amenorroe (het uitblijven van menstruatie).
Huidproblemen: Hoge cortisolniveaus kunnen leiden tot dunner wordende huid, striae (striemen), acne, en vertraagde wondgenezing.
Veranderingen in het libido en seksuele functie: Bij zowel mannen als vrouwen kan het Syndroom van Cushing leiden tot veranderingen in het libido en seksuele disfunctie.

Deze mogelijk complicaties benadrukken het belang van tijdige diagnose en medische behandeling van het Syndroom van Cushing om ernstige gezondheidsproblemen te voorkomen of te beheersen.

Behandeling van het Syndroom van Cushing

De behandeling van het Syndroom van Cushing is afhankelijk van de onderliggende oorzaak en de ernst van de symptomen. Enkele behandelingsmogelijkheden zijn:

Chirurgie: Als het Syndroom van Cushing wordt veroorzaakt door een tumor in de bijnier of hypofyse, kan chirurgische verwijdering van de tumor worden aanbevolen.
Medicatie: Medicijnen kunnen worden voorgeschreven om de productie van cortisol te remmen of de symptomen te beheersen.
Radiotherapie: In sommige gevallen kan radiotherapie worden gebruikt om tumoren te verkleinen of te vernietigen die het Syndroom van Cushing veroorzaken.
Levensstijlaanpassingen: Het aanpassen van de levensstijl, zoals het verminderen van stress, het verbeteren van het dieet en regelmatige lichaamsbeweging, kan helpen bij het beheersen van symptomen en het verbeteren van de algehele gezondheid.

Lees ook: 20 tips om cortisol te verlagen.

Lees meer over Cushing in de onderstaande vragen en antwoorden.

Het Syndroom van Cushing: Oorzaken, symptomen en behandeling

Veel gestelde vragen over het Syndroom van Cushing

Wat is het Syndroom van Cushing?
Het Syndroom van Cushing is een aandoening die wordt gekenmerkt door langdurige blootstelling aan hoge niveaus van het hormoon cortisol in het lichaam. Dit kan leiden tot een breed scala aan gezondheidsproblemen.

Wat zijn de symptomen van het Syndroom van Cushing?
Symptomen van het Syndroom van Cushing kunnen zijn: gewichtstoename, vooral rond de buik en het gezicht, dunne huid die gemakkelijk blauwe plekken vertoont, hoge bloeddruk, vermoeidheid, spierzwakte, stemmingswisselingen, verhoogde vatbaarheid voor infecties, en veranderingen in de menstruatiecyclus bij vrouwen.

Wat veroorzaakt het Syndroom van Cushing?
Het Syndroom van Cushing kan worden veroorzaakt door verschillende factoren, waaronder de aanwezigheid van een tumor in de hypofyse of bijnieren, langdurig gebruik van corticosteroïden voor de behandeling van andere aandoeningen, of zeldzame tumoren die cortisol produceren.

Hoe wordt het Syndroom van Cushing gediagnosticeerd?
De diagnose van het Syndroom van Cushing omvat meestal een grondige medische geschiedenis, lichamelijk onderzoek, bloed- en urineonderzoek om cortisolniveaus te meten, beeldvormende tests zoals MRI of CT-scans om tumoren op te sporen, en soms aanvullende hormoontests.

Welke medisch specialist is bij SHE Health Clinics gespecialiseerd in het Syndroom van Cushing?
Onze ervaren vrouwelijke internisten en internist-endocrinoloog zijn gespecialiseerd in het stellen van de diagnose en het opstellen van een gepersonaliseerd behandelplan.

Wat zijn de behandelingsopties voor het Syndroom van Cushing?
Behandelingsopties voor het Syndroom van Cushing zijn afhankelijk van de onderliggende oorzaak, maar kunnen chirurgische verwijdering van tumoren omvatten, medicatie om cortisolniveaus te verlagen, of bestralingstherapie in sommige gevallen. Daarnaast kunnen leefstijlaanpassingen ondersteunend zijn, inclusief een gebalanceerd aangepast dieet, voldoende beweging, gezond gewicht, ontspanning en mindfulness.

Lees ook: Te gestrest? 14 manieren om het cortisolgehalte te verlagen.

Welke supplementen kunnen helpen bij het Syndroom van Cushing?

Hier zijn enkele supplementen die mogelijk nuttig kunnen zijn bij het Syndroom van Cushing:

Vitamine D: Veel mensen met het Syndroom van Cushing hebben een tekort aan vitamine D vanwege de verminderde opname in de darmen en verminderde activiteit van de huid als gevolg van de aandoening. Suppletie met vitamine D kan helpen om de niveaus te verhogen en botgezondheid te ondersteunen.
Magnesium: Magnesiumsupplementen kunnen helpen bij het verminderen van spierzwakte en krampen, die soms voorkomen bij mensen met het Syndroom van Cushing.
Omega-3 vetzuren: Omega-3 vetzuren hebben ontstekingsremmende eigenschappen en kunnen helpen bij het verminderen van ontstekingen die verband houden met het Syndroom van Cushing. Ze kunnen ook gunstig zijn voor de gezondheid van het hart en de bloedvaten.
Ashwagandha: Dit adaptogene kruid kan helpen bij het reguleren van de stressrespons en het verminderen van de effecten van chronische stress, die een rol spelen bij het Syndroom van Cushing.
Probiotica: Probiotica kunnen de darmgezondheid (microbioom) ondersteunen en helpen bij het herstellen van de balans van de darmmicrobiota, die verstoord kan zijn bij mensen met het Syndroom van Cushing als gevolg van langdurige blootstelling aan stress en medicatie.

Hoewel deze supplementen mogelijk enige verlichting bieden bij bepaalde symptomen van het Syndroom van Cushing, is het belangrijk om te benadrukken dat ze geen vervanging zijn voor medische behandeling en begeleiding door een gekwalificeerde zorgverlener. Het is essentieel om de oorzaak van de aandoening aan te pakken en een passend behandelplan te volgen onder toezicht van een ervaren arts of medisch specialist, zoals een internist-endocrinoloog.

Lees ook: Ashwagandha: 28 voordelen voor vrouwen.

Welke leefstijlaanpassingen kunnen effectief zijn bij het Syndroom van Cushing?

Diverse leefstijlaanpassingen helpen om bepaalde symptomen te verminderen en de algehele gezondheid te ondersteunen. Hoewel leefstijlaanpassingen de onderliggende oorzaak van het Syndroom van Cushing niet kunnen genezen, kunnen ze wel bijdragen aan een betere kwaliteit van leven en het beheersen van symptomen. Dit zijn een aantal leefstijlaanpassingen die effectief kunnen zijn bij het Syndroom van Cushing:

Gezond dieet: Een gezond, uitgebalanceerd dieet kan helpen om gewichtstoename te beperken en het risico op complicaties zoals diabetes en hypertensie te verminderen. Focus op het eten van veel groenten, fruit, volle granen, magere eiwitten en gezonde vetten, en beperk de consumptie van bewerkte voedingsmiddelen, toegevoegde suikers en verzadigde vetten.
Regelmatige lichaamsbeweging: Regelmatige lichaamsbeweging kan helpen om spierkracht en botgezondheid te behouden, evenals bijdragen aan gewichtsbeheersing en het verminderen van stress. Kies activiteiten die u leuk vindt en die passen bij uw fitnessniveau, zoals wandelen, fietsen, zwemmen of yoga.
Stressmanagement: Stress kan de symptomen van het Syndroom van Cushing verergeren en het herstelproces belemmeren. Zoek naar effectieve stressverlichtingstechnieken, zoals meditatie, ademhalingsoefeningen, mindfulness, tai chi of progressieve spierontspanning, en integreer ze in uw dagelijkse routine.
Voldoende slaap: Een goede nachtrust is essentieel voor het bevorderen van herstel en het reguleren van hormonale balans. Zorg voor een comfortabele slaapomgeving, vermijd cafeïne en elektronische apparaten voor het slapengaan, en probeer een regelmatig slaapschema aan te houden.
Alcohol en cafeïne vermijden: Het vermijden of beperken van de consumptie van alcohol en cafeïne kan helpen om stress en slaapproblemen te verminderen, evenals de belasting van de lever verminderen, die al overbelast kan zijn bij het Syndroom van Cushing.
Regelmatige controle en follow-up: Zorg voor regelmatige follow-upafspraken met uw zorgverlener om uw gezondheidstoestand te monitoren, eventuele veranderingen te bespreken en aanpassingen aan uw behandelplan te maken indien nodig.

Het is belangrijk om deze leefstijlaanpassingen te combineren met medische behandeling en begeleiding door een gekwalificeerde zorgprofessional. Samen kunnen ze je helpen om de symptomen van het Syndroom van Cushing te beheersen en een betere kwaliteit van leven te bevorderen.

Lees ook: Hoe blijf je met een gezonde leefstijl hormonaal in balans?

Wat zijn de lange termijn gevolgen van het Syndroom van Cushing?
Langdurige blootstelling aan hoge niveaus van cortisol kan leiden tot ernstige gezondheidsproblemen, waaronder osteoporose, diabetes, hypertensie, hart- en vaatziekten, spierzwakte en verminderde immuunfunctie.

Is het Syndroom van Cushing te genezen?
Het Syndroom van Cushing kan worden behandeld, doch de prognose hangt af van verschillende factoren, waaronder de oorzaak van de aandoening en de ernst van de symptomen. Met vroege diagnose en behandeling kunnen veel mensen met het Syndroom van Cushing een goede kwaliteit van leven bereiken.

Welke organisatie biedt ondersteuning voor patiënten met de ziekte van Cushing?
In Nederland verzorgt Patiëntenorganisatie Nederlandse Hypofyse Stichting (www.hypofyse.nl) aanvullende informatie en ondersteuning.

Meer informatie of afspraak maken?

Wil je meer informatie of een afspraak maken met een vrouwelijke arts, medisch specialist of therapeut bij SHE Health Clinics? Neem dan contact met ons op via 085-2019275 of via ons contactformulier.

Meer lezen?