Ultrabewerkte voeding in verband gebracht met hoger risico op meerdere gezondheidsaandoeningen
19 november 2023
Wetenschappers hebben ontdekt dat bepaalde ‘junk foods’ in verband worden gebracht met een hoger risico op het ontwikkelen van meer dan één chronische gezondheidstoestand, waaronder hart- en vaatziekten, diabetes type 2, dementie en kanker.
Ultrabewerkte voedingsmiddelen bevatten vaak toegevoegde suikers, ongezonde vetten, conserveringsmiddelen, kunstmatige kleur- en smaakstoffen en andere additieven. Deze voedingsmiddelen ondergaan meestal een complex productieproces om een zeer smakelijk product te creëren.
Echter, diverse wetenschappelijke onderzoeken suggereren dat deze hoge smakelijkheid kan leiden tot verslavend gedrag, waardoor het voor sommige mensen moeilijk is om zich te onthouden van het consumeren van deze ongezonde sterk bewerkte voedingsmiddelen. Bovendien bleek uit een onderzoek uit 2019 dat meer dan 60% van de calorieën die volwassenen consumeren afkomstig zijn van ultrabewerkte voedingsmiddelen.
Daarnaast hebben wetenschappers bewijs gevonden dat de consumptie van sterk bewerkte voedingsmiddelen in verband brengt met een verhoogd risico op kanker, depressie en cognitieve achteruitgang. Omdat deze voedingsmiddelen vaak veel calorieën bevatten, kunnen ze ook leiden tot gewichtstoename en overgewicht.
Hoewel onderzoekers eerder verbanden hebben gevonden tussen de consumptie van sterk bewerkte voedingsmiddelen en specifieke gezondheidsaandoeningen, besloten wetenschappers van het Internationaal Agentschap voor Kankeronderzoek (IARC-WHO) in Lyon, Frankrijk, te onderzoeken of een hogere consumptie van deze voedingsmiddelen leidt tot de ontwikkeling van twee of meer chronische ziekten, ook wel multimorbiditeit genoemd.
Hun wetenschappelijke onderzoek, gepubliceerd in The Lancet Regional Health Europe, suggereert dat het consumeren van grotere hoeveelheden van sommige soorten ultrabewerkt voedsel verband kan houden met multimorbiditeit van kanker en cardiometabole ziekten.
Wetenschappers verzamelden gegevens over voedselinname tussen 1992 en 2000 van 266.666 deelnemers in zeven Europese landen om het onderzoek uit te voeren. Aan het begin van het onderzoek noteerden de deelnemers welke soorten voedsel ze in de voorgaande 12 maanden hadden geconsumeerd.
De onderzoekers analyseerden vervolgens de voedselkeuzes van de deelnemers met behulp van het NOVA-classificatiesysteem, dat aangeeft hoe voedingsmiddelen worden gemaakt. Ze volgden de deelnemers ook gedurende 11 jaar om te bepalen wie chronische gezondheidsaandoeningen ontwikkelden.
Na analyse ontdekte het team dat een hogere consumptie van sterk bewerkte voedingsmiddelen in verband werd gebracht met een verhoogd risico op een of meer gezondheidsaandoeningen, waaronder kanker, diabetes type 2 en hart- en vaatziekten.
Met name met suiker gezoete dranken, kunstmatig gezoete dranken, producten op dierlijke basis en spreads en specerijen werden in verband gebracht met een hoger risico op gelijktijdige gezondheidsaandoeningen.
Echter, ultrabewerkt brood, granen, snoep en desserts, hartige snacks, plantaardige alternatieven, kant-en-klaar/opwarmen en gemengde gerechten werden niet in verband gebracht met multimorbiditeitsrisico’s (overlijdensrisico’s).
De Engelse cardioloog en hoogleraar professor Tim Chico (School of Medicine and Population Health, Universiteit van Sheffield), die niet direct betrokken was bij het onderzoek, zei in een verklaring: “Uit het onderzoek bleek dat mensen die aangaven meer ultra processed foods (UPF) te eten, op latere leeftijd meer ziekten hadden, wat overeenkomt met veel ander bewijs over de relaties tussen slechte voeding en toekomstige gezondheid.”
“Het kan niet onomstotelijk bewijzen dat ultrabewerkte voeding de directe oorzaak is van de ziekten, maar in combinatie met al het andere wetenschappelijke bewijs is het zeer waarschijnlijk dat sommige soorten sterk bewerkte voeding het risico op latere ziekten verhogen, ofwel omdat ze direct schadelijk zijn of omdat ze gezondere voedingsmiddelen zoals groenten, fruit, noten, zaden, olijfolie etc. vervangen,” voegt professor Chico toe.
Snoepgoed met veel suiker (zoals gummies, M&M, zuurtjes, kauwgom en lolly’s)
Koekjes en gebak met veel suiker en vet
Gesuikerde snoeprepen en repen voor tussendoortjes
Gezoete ontbijtgranen
Gefrituurde zoete deegwaren (zoals donuts en oliebollen)
Kant-en-klare snacks: chips, koekjes, snoep en andere kant-en-klare snacks
Kant-en-klare maaltijden, soepen en sauzen
Fastfood (hamburgers en hotdogs)
Alcoholische dranken zoals whisky, gin en rum.
Gezonde eetgewoonten omvatten het beperken van de inname van gefrituurde voedingsmiddelen en het kiezen voor gezondere bereidingswijzen, zoals grillen, bakken of stomen.
Hoewel het onderzoek gegevens bevatte van meer dan 250.000 deelnemers in verschillende Europese landen, had het wetenschappelijke onderzoek enkele beperkingen. Ten eerste werden de dieetgegevens van de deelnemers meer dan 20 jaar geleden verzameld en weerspiegelen ze mogelijk niet de huidige voedselverwerkingsmethoden of ingrediënten.
Bovendien verzamelden de wetenschappers gegevens over voeding en levensstijl aan het begin van het onderzoek, maar hielden ze geen rekening met mogelijke veranderingen in levensstijl die zich tijdens de 11 jaar durende follow-up zouden kunnen hebben voorgedaan.
“Wetenschappelijk onderzoek naar voeding en leefstijl zoals dit onderzoek is erg belangrijk. We weten echter al vrij goed wat we zouden moeten eten (en doen) om ons ziekterisico te verlagen,” legt Chico uit. “We weten ook dat niet genoeg mensen weten hoe ze dit moeten bereiken. We hebben te maken met een groeiende epidemie van slechte gezondheid en overgewicht. De belangrijkste vraag is: wat doen we eraan?”
