Hoe suiker je darmen schaadt en het risico op darmkanker verhoogt

8 november 2023

Dit is een feit dat je misschien moeilijk kunt geloven of misschien niet wilt accepteren: Suiker kan onze darmen ernstig beschadigen en zelfs het risico op darmkanker aanzienlijk verhogen!

Inflammatoire darmziekte, oftewel inflammatory bowel disease (IBD), wordt algemeen beschouwd als de darmaandoening die het meest direct in verband wordt gebracht met suiker. De ziekte van Crohn en colitis ulcerosa (chronische darmontsteking) zijn de twee belangrijkste soorten inflammatoire darmziekten. Deze aandoeningen kunnen zeer invaliderend zijn en leiden vaak tot symptomen zoals: aanhoudende diarree, buikpijn, rectale bloedingen, bloederige ontlasting, gewichtsverlies, migraine en vermoeidheid.

Inflammatory bowel disease komt de laatste tijd steeds vaker voor en daarom leggen we in dit artikel uit wat het verband is tussen de consumptie van suiker en het ontstaan of verergeren van IBD en darmkanker.

Lees ook: Iedereen kan de ziekte van Crohn of Colitis Ulcerosa krijgen!

Suiker verhoogt het risico op darmziekten

Een wetenschappelijke review gepubliceerd in Clinical Gastroenterology and Hepatology in 2022 benadrukte dat meerdere epidemiologische gegevens wijzen op een direct verband tussen de hoge consumptie van suiker in westerse diëten en een verhoogd risico op IBD.

Het tijdschrift Inflammatory Bowel Diseases publiceerde een grootschalig onderzoek waaruit bleek, gebaseerd op enquêtes onder meer dan 366.000 volwassenen uit verschillende Europese landen, dat personen die de grootste hoeveelheden suiker en frisdrank consumeerden een 1,68 keer hogere incidentie van colitis ulcerosa hadden in vergelijking met degenen die het minste consumeerden. Bovendien toonde een ander wetenschappelijk onderzoek aan dat voor elke extra 10 gram suiker die per dag werd geconsumeerd, het risico op de ziekte van Crohn met ongeveer 1% toenam.

Daarnaast hebben talloze onderzoeken op bevolkingsniveau aangetoond dat ongeveer 10 procent van de patiënten met IBD denkt dat het consumeren van suikerhoudende voedingsmiddelen de ziekte kan doen opvlammen en de symptomen kan verergeren. De eerder genoemde 2022 narratieve review wees er ook op dat patiënten met de ziekte van Crohn vaak een verhoogde suikerconsumptie rapporteerden voordat ze zich ziek voelden.

Lees ook: Frisdrank, sportdrank, zuiveldrank en ijskoffie zitten vol suiker!

Hoe triggert suiker darmontstekingen?

1. Verstoord microbioom

Suiker verstoort het darmmicrobioom, want een suikerrijk dieet kan in zeer korte tijd leiden tot aanzienlijke veranderingen in de microbiële samenstelling van de darmen. Bacteriën die gedijen op eenvoudige suikers vermenigvuldigen zich snel, terwijl bacteriën die afhankelijk zijn van vezels, zoals Bacteroïden, in aantal kunnen afnemen. Bacteroïden zijn zeer heilzaam voor zowel het menselijk lichaam als de darmgezondheid, deels vanwege hun vermogen om voedingsvezels af te breken tot vetzuren met een korte keten.

Korte-keten vetzuren zijn essentieel voor de darmen en dienen als vitale voedingsstoffen voor de darmslijmvliescellen. Ze ondersteunen niet alleen de immuun- en barrièrefuncties van de darm, maar stimuleren ook darmherstel, waardoor darmontsteking wordt verlicht. In een suikerrijk dieet raken de korte-keten vetzuren in de darm snel uitgeput.

Lees ook: Microbioom: hoe houdt je die gezond?

In de darmen van patiënten met IBD is een afname van het gehalte aan vetzuren met een korte keten waargenomen.

Een suikerrijk dieet kan ook leiden tot een vermindering van de hoeveelheid Akkermansia-bacteriën, nuttige microben die de dikte van de slijmlaag reguleren en de barrièrefunctie van de darm ondersteunen.
Tegelijkertijd bevordert suiker de snelle groei van schadelijke bacteriën.

Een wetenschappelijk experiment dat in 2020 werd gepubliceerd in Science Translational Medicine toonde aan dat muizen die met sucrose werden gevoed een aanzienlijke toename vertoonden van mucine-afbrekende bacteriën in hun darmen, wat resulteerde in het dunner worden van de darmslijmlaag, waardoor colitis verergerde.

“Het is direct bewijs dat het eten van suiker je lichaam zeer gevoelig maakt voor het ontwikkelen van colitis,” zei Hasan Zaki, assistent-professor aan de afdeling pathologie aan de University of Texas Southwestern Medical Center. “Dit kan allemaal binnen een paar dagen gebeuren.”

Een suikerrijk dieet leidt ook tot een toename van de relatieve overvloed aan Proteobacteriën in de darmen. Deze bacteriën dragen giftige lipopolysacchariden met zich mee, wat leidt tot ontstekingen en aantasting van de integriteit van het darmepitheel.

Suiker verstoort niet alleen het evenwicht van darmbacteriën, maar vermindert ook de algehele microbiële diversiteit. De productie van vetzuren met een korte keten is ook afhankelijk van een divers bacterieel milieu in de darmen en de samenwerking van verschillende bacteriesoorten.

Lees ook: Alcohol is gif voor je lichaam!

2. Suiker draagt bij aan lekkende darmen

Suiker kan leiden tot een verhoogde darmdoorlaatbaarheid, ook wel “leaky gut” (lekkende darmen) genoemd. Suiker kan ook de architectuur van het darmslijmvlies veranderen, wat leidt tot het dunner worden van de darm en de productie van hoge hoeveelheden reactieve zuurstofspecies, wat uiteindelijk schade veroorzaakt.

Stoffen die normaal gesproken het lichaam niet mogen binnendringen, zoals bacteriële lipopolysacchariden, die vanuit de darm in de bloedbaan terechtkomen, kunnen leiden tot endotoxemie, waardoor zowel lokale als systemische chronische ontstekingen verergeren.

Daarnaast verhoogt de ophoping van suiker in de dikke darm de intestinale osmotische belasting, waardoor overtollig water in de darmen wordt vastgehouden. Dit versnelt ook de fermentatiesnelheid van de darmmicrobiota, wat leidt tot een opgeblazen gevoel, buikpijn en darmdisfunctie.

Lees ook: Regelmatig last van buikpijn en diarree? Aan déze symptomen herken je de ziekte van Crohn.

3. Suiker remt darmregeneratie

Het regeneratieproces van de dikke darm verloopt snel, waarbij darmstamcellen zich voortdurend delen terwijl oude cellen voortdurend worden afgestoten. Uit een wetenschappelijk onderzoek dat in 2023 werd gepubliceerd, bleek echter dat een suikerrijk dieet dit mechanisme kan verstoren. Uit het onderzoek bleek ook dat suiker de proliferatie van darmepitheelcellen direct beïnvloedt en hun groei remt, en deze schade wordt groter naarmate de suikerconcentraties hoger worden.
Bovendien kan een suikerrijk dieet de aangeboren immuunfunctie van de dikke darm veranderen en het aantal intestinale immuuncellen verminderen, waardoor ze minder goed reageren op weefselschade.

De heer Zaki benadrukte het belang van het erkennen van de schade die suiker toebrengt aan het menselijk lichaam en zei: “We geven veel geld uit om deze ziekten aan te pakken, maar dat is niet de oplossing.

“Ik denk dat we een soort beleid van regeringen moeten hebben om ervoor te zorgen dat we begrijpen dat suiker schadelijk is, net zoals roken schadelijk is.”

Lees ook: Chronische darmaandoening Colitis Ulcerosa komt steeds vaker voor.

Hoe suiker je darmen schaadt en het risico op darmkanker verhoogt

Het sterke verband tussen suiker en darmkanker

Suiker wordt ook in verband gebracht met het ontstaan, het terugkomen en de sterftecijfers van darmkanker.

In een prospectief cohortonderzoek onder patiënten met darmkanker in stadium drie werd vastgesteld dat personen die twee of meer porties met suiker gezoete dranken per dag consumeerden een 67 procent verhoogd risico hadden op het terugkeren van darmkanker of sterfte in vergelijking met personen die maandelijks minder dan twee porties consumeerden. Het risico nam zelfs nog verder toe, tot 122 procent, voor patiënten met overgewicht en minder lichaamsbeweging.

Een oudere case-control studie uitgevoerd door onderzoekers van de Universiteit van Utah (USA), onthulde dat zowel een hoge suikerinname als een dieet met een hoge glycemische index het risico op het ontwikkelen van darmkanker met meer dan 50 procent verhoogt.

“Het consumeren van grote hoeveelheden suiker leidt tot een toename van opgeslagen energie in de vorm van vet, waardoor indirect het risico op darmkanker toeneemt,” zei Dr. Jeremy Kortmansky, universitair hoofddocent klinische geneeskunde (medische oncologie) aan de Yale School of Medicine, hoofd netwerk van het Smilow Cancer Hospital en klinisch directeur van de afdeling gastro-intestinale medische oncologie van het Yale Cancer Center.

Het indirecte verband tussen suikerconsumptie, obesitas en kanker kan op verschillende manieren worden verklaard. Volgens Dr. Kortmansky heeft één bijzonder overtuigende theorie te maken met de relatie tussen obesitas en insulineresistentie. Zwaarlijvige mensen hebben vaak een hoger insulineniveau, wat de insuline-achtige groeifactorreceptoren van kanker kan stimuleren en zo routes activeert die de ontwikkeling en groei van kanker bevorderen. Dit verstoort de groei en deling van darmcellen, wat resulteert in abnormale celvernieuwing waarbij oude cellen niet afsterven.

Wat betreft de theorie dat door suiker veroorzaakte ontstekingen het risico op kanker verhogen, legde Dr. Kortmansky uit dat ontstekingen in het lichaam vaak leiden tot plaatselijke schade en DNA-veranderingen in cellen. Normaal gesproken zorgt een ontsteking ervoor dat deze problematische cellen afsterven, maar als ze overleven, is er een potentieel risico op de ontwikkeling van kanker.

Causaal verband tussen suiker en kanker

Daarnaast zijn er diverse andere wetenschappelijke onderzoeken die een direct verband leggen tussen suiker en kanker.

Een dierstudie die in 2019 in Nature werd gepubliceerd, bevestigde dat maïssiroop met een hoog fructosegehalte de groei en progressie van colorectale kankertumoren direct bevordert, en dit effect is onafhankelijk van obesitas. Lewis Cantley, de hoofdonderzoeker van de studie en professor aan de afdeling Celbiologie van Harvard Medical School (USA), benadrukte tijdens een interview dat dit effect mogelijk ook voor mensen geldt.

“De consumptie van maïssiroop met een hoge fructose nam dramatisch toe in de jaren 1960. In de daaropvolgende 20 jaar was er een dramatische toename van darmkanker bij relatief jonge volwassenen,” merkte hij op, waarbij hij opmerkte dat deze mensen meestal KRAS-mutaties hebben. KRAS-mutaties zijn oncogenen met het hoogste mutatiepercentage onder kankers en zijn gekoppeld aan kankers met een hoog sterftecijfer.

“We toonden aan dat het oraal toedienen van maïssiroop met een hoge fructose hetzelfde effect had als het versterken van colorectale kankers in de context van KRAS-mutaties.

Lees ook: Veel leververvetting bij hoge inname fructose uit frisdrank én vruchtensap.

Slechts 5 tot 25 gram fructose kan de absorptiecapaciteit van de dunne darm verzadigen, waarna fructose binnenkomt en in direct contact komt met het colonlumen van het proximale colon.

In een klinische voorstudie, gepubliceerd in The American Journal of Clinical Nutrition in 2022, werd een analyse van de locatie van laesies uitgevoerd op 2.733 sterfgevallen door colorectale kanker. De resultaten onthulden directe associaties tussen een hoge consumptie van met suiker gezoete dranken en totale fructose-inname en een verhoogde incidentie en mortaliteit van proximale darmkanker.
Interessant genoeg bestond deze significante relatie niet in het distale colon of rectum. Onderzoekers geloven dat deze bevindingen het bewijs leveren dat suiker in de voeding direct kan bijdragen aan de ontwikkeling van darmkanker.

Lees ook: ’Na de kijkoperatie zei de arts direct: u heeft darmkanker’.

Veel gestelde vragen (V) en antwoorden (A) over IBD

Hier zijn enkele veelgestelde vragen over IBD:

V: Wat is inflammatoire darmziekte (IBD)?

A: IBD is een groep chronische aandoeningen die ontstekingen in het spijsverteringskanaal veroorzaken. Het omvat de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa.

V: Wat is het verschil tussen de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa?

A: De ziekte van Crohn kan elk deel van het spijsverteringskanaal aantasten, van de mond tot de anus, en kan diepere lagen van de darmwand aantasten. Colitis ulcerosa daarentegen tast vooral de dikke darm en het rectum aan en meestal alleen de binnenbekleding van de dikke darm.

V: Wat zijn de meest voorkomende symptomen van IBD?

A: Veel voorkomende symptomen zijn buikpijn, diarree, gewichtsverlies, vermoeidheid en bloed in de ontlasting. De symptomen kunnen variëren in ernst en kunnen in de loop van de tijd komen en gaan.

V: Wat veroorzaakt IBD?

A: De precieze oorzaak van IBD is nog onbekend, maar er wordt aangenomen dat het te maken heeft met een combinatie van genetische factoren, stress, alcoholgebruik, ultrabewerkte voeding, omgevingsfactoren en factoren van het immuunsysteem.

V: Is IBD besmettelijk?

A: Nee, IBD is niet besmettelijk. Het wordt niet veroorzaakt door bacteriën of virussen en kan niet van mens tot mens worden overgedragen.

V: Hoe wordt IBD gediagnosticeerd?

A: De diagnose IBD wordt meestal gesteld door een combinatie van anamnese, lichamelijk onderzoek, bloedonderzoek, ontlastingonderzoek, endoscopie, colonoscopie en beeldvormende onderzoeken zoals CT-scans of MRI.

Meer lezen?