Waarom krijgen veel vrouwen Chronic Obstructive Pulmonary Disease (COPD)?

15 juli 2023

Chronic Obstructive Pulmonary Disease (COPD) – oftewel Chronische Obstructieve Long Ziekte – is een veel voorkomende en slopende chronische longaandoening die wereldwijd miljoenen mensen treft. In Nederland hebben ongeveer 1 miljoen mensen COPD en zijn er circa 30.000 ziekenhuisopnames per jaar.

COPD is een longziekte waarbij je longen beschadigd zijn, waardoor je minder zuurstof hebt en ademen meestal moeilijker gaat. Dit is veelal erg vermoeiend en daardoor heb je minder energie.

Hoewel COPD zowel bij mannen als vrouwen voorkomt, zijn er aanwijzingen dat COPD-symptomen en -progressie kunnen verschillen tussen mannen en vrouwen. En dat vrouwen vatbaarder zijn voor COPD. Maar er is momenteel weinig informatie beschikbaar over de onderliggende biologische en pathofysiologische factoren die bijdragen aan deze verschillen. COPD komt meestal pas voor op oudere leeftijd, doch door een erfelijke ziekte kan COPD eerder ontstaan.

Dit artikel is bedoeld om te onderzoeken waarom veel vrouwen COPD ontwikkelen en licht te werpen op de factoren die bijdragen aan deze ongelijkheid tussen mannen en vrouwen. Door deze factoren te begrijpen, kunnen we werken aan betere preventie-, diagnose- en behandelstrategieën voor vrouwen met COPD.

Wat is COPD?

COPD is een verzamelnaam voor:

Chronische bronchitis: bij chronische bronchitis zijn de bronchiën in de longen steeds ontstoken. De bronchiën zijn de vertakkingen van de luchtpijp naar de longen. Daardoor maakt het lichaam meer slijm aan en is ademhalen lastiger.
Longemfyseem: bij longemfyseem of emfyseem gaan er langzaam longblaasjes verloren. De longblaasjes zorgen ervoor dat zuurstof na het inademen in het bloed komt. En dat de afvalstoffen weer kunnen worden uitgeademd. Hoe minder longblaasjes er zijn, hoe moeilijker dit wordt. Hierdoor kan men het benauwd krijgen.

Waarom krijgen vrouwen COPD?

COPD is een chronische longziekte die wordt gekenmerkt door een aanhoudende beperking van de luchtstroom, meestal veroorzaakt door langdurige blootstelling aan irriterende stoffen zoals sigarettenrook, luchtvervuiling of beroepsrisico’s. Roken is een belangrijke risicofactor voor COPD bij zowel mannen als vrouwen. Hoewel roken een belangrijke risicofactor is voor COPD bij zowel mannen als vrouwen, hebben onderzoeken aangetoond dat vrouwen gevoeliger zijn voor de schadelijke effecten van roken dan mannen. Daarnaast zijn er verschillende andere factoren die bijdragen aan de hogere prevalentie van COPD bij vrouwen:

Hormonale factoren
Hormonale veranderingen: Hormonale veranderingen die tijdens het leven van een vrouw optreden, zoals tijdens de puberteit, zwangerschap en menopauze, kunnen de longfunctie beïnvloeden en bijdragen aan de ontwikkeling van COPD. Deze hormonale schommelingen kunnen de luchtwegen aantasten en de vatbaarheid voor longschade vergroten.

Orale anticonceptiva: Sommige onderzoeken hebben een mogelijk verband gesuggereerd tussen het gebruik van orale anticonceptie (de pil) en een verhoogd risico op COPD bij vrouwen. Er is echter meer onderzoek nodig om een definitief verband vast te stellen.

Lees ook: 21 verrassende bijwerkingen van de anticonceptiepil.

Sociaal-economische factoren
Blootstelling aan biomassabrandstof: In veel ontwikkelingslanden worden vrouwen onevenredig blootgesteld aan luchtvervuiling binnenshuis (o.a. fijnstof en rookdampen) door de verbranding van biomassabrandstoffen om te koken en te verwarmen. Langdurige blootstelling aan deze verontreinigende stoffen kan de longen beschadigen en het risico op COPD verhogen.

Beroepsrisico’s: Bepaalde beroepen, zoals beroepen met blootstelling aan stof, houtstof, chemicaliën en dampen, komen vaker voor bij vrouwen en kunnen bijdragen aan de ontwikkeling van COPD. Voorbeelden hiervan zijn werknemers in de gezondheidszorg, schoonmakers en werknemers in de textielindustrie.

Genetische factoren
Alfa-1-antitrypsinedeficiëntie: Alpha-1 Antitrypsine Deficiëntie (AATD) is een genetische aandoening die het risico op het ontwikkelen van COPD verhoogt. Hoewel AATD zowel mannen als vrouwen treft, hebben onderzoeken gesuggereerd dat vrouwen met AATD een hoger risico lopen op het ontwikkelen van COPD dan mannen met dezelfde genetische afwijking.

Roken
Verhoogd aantal rokers: Hoewel roken een bekende risicofactor is voor COPD, hebben onderzoeken aangetoond dat de prevalentie van roken onder vrouwen de afgelopen jaren is toegenomen. Deze toename van het aantal rokende vrouwen kan bijdragen aan de hogere incidentie van COPD in deze populatie.

Lees ook: 12 soorten kanker die je door roken kunt krijgen.

Genderspecifieke verschillen

Seksegerelateerde verschillen: Er zijn aanwijzingen dat COPD-symptomen en -progressie kunnen verschillen tussen mannen en vrouwen, maar er is momenteel weinig informatie beschikbaar over de onderliggende biologische en pathofysiologische factoren die bijdragen aan deze verschillen.
Risicofactoren: Roken en luchtvervuiling zijn de meest voorkomende oorzaken van COPD. Vrouwen die roken of worden blootgesteld aan passief roken lopen een hoger risico op het ontwikkelen van COPD.
Klinische presentatie en ziekteverloop: Er bestaat een aanzienlijke heterogeniteit in de klinische presentatie en het ziekteverloop van COPD. Dit betekent dat de symptomen en het verloop van COPD kunnen verschillen tussen individuen, waaronder vrouwen.
Verschillen tussen stad en platteland: Er zijn verschillen tussen stad en platteland wat COPD betreft. Er zijn inspanningen nodig om risicofactoren te voorkomen en te verminderen, de toegang tot gezondheidszorg te verbeteren en belemmeringen voor vroegtijdige diagnose en passende behandeling weg te nemen, met name in plattelandsgebieden.

Het is belangrijk om op te merken dat, hoewel deze punten enig inzicht geven in COPD bij vrouwen, er verder onderzoek en studies nodig zijn om volledig te begrijpen waarom vrouwen mogelijk worden getroffen door COPD. Bij SHE Health Clinics en onze zusterorganisatie FemTrials (klinische studies voor en door vrouwen), zetten we ons in om nieuwe wetenschappelijke onderzoeken mogelijk te helpen maken.

Veel gestelde vragen (V) en antwoorden (A) over COPD

V: Kan COPD genezen worden?

A: Nee, helaas bestaat er op dit moment nog geen genezing voor COPD. Er zijn echter verschillende behandelingen en ingrepen die kunnen helpen om de symptomen te beheersen, verlichting te geven, de longfunctie te verbeteren en de levenskwaliteit van mensen met COPD te verhogen.

V: Wordt COPD alleen veroorzaakt door roken?

A: Nee, hoewel roken de belangrijkste oorzaak van COPD is, kunnen andere factoren zoals langdurige blootstelling aan luchtverontreinigende stoffen, beroepsrisico’s en genetische aanleg ook bijdragen aan de ontwikkeling van COPD.

V: Hebben vrouwen een grotere kans om COPD te ontwikkelen dan mannen?

A: Ja, diverse wetenschappelijke studies hebben aangetoond dat vrouwen vatbaarder zijn voor het ontwikkelen van COPD vanwege hormonale factoren, meer roken, blootstelling aan biomassa en beroepsrisico’s. Hoe kan COPD worden voorkomen?

V: Hoe kan COPD worden voorkomen?

A: De meest effectieve manier om COPD te voorkomen is door blootstelling aan risicofactoren zoals roken en luchtverontreiniging te vermijden. Vroege opsporing en tijdige behandeling van ademhalingsaandoeningen zijn ook cruciaal bij het voorkomen van de progressie van COPD.

V: Kan hormonale therapie helpen bij het beheersen van COPD-symptomen?

A: Hormonale therapie is in sommige onderzoeken veelbelovend gebleken voor het verbeteren van de longfunctie en het verminderen van de symptomen bij vrouwen met COPD. Er is echter nog meer wetenschappelijk onderzoek nodig om de effectiviteit en veiligheid ervan vast te stellen.

V: Zijn er steungroepen of hulpbronnen beschikbaar voor vrouwen met COPD?

A: Ja, er zijn verschillende steungroepen, online gemeenschappen en hulpbronnen beschikbaar voor vrouwen met COPD. Zoals bijvoorbeeld Long Alliantie Nederland (LAN), Longfonds, Chronisch ZorgNet en Patiëntenvereniging COPD vzw (België). Deze platforms bieden informatie, voorlichting en een ondersteunend netwerk voor mensen die leven met COPD en hun verzorgers.