Zware metalen verhogen het risico op hart- en vaatziekten, toont studie

22 september 2024

Blootstelling aan zware metalen wordt al lange tijd in verband gebracht met een verhoogd risico op kanker, neurologische schade en problemen met de voortplanting of ontwikkeling. Nu voegt een nieuwe wetenschappelijke studie nieuwe inzichten en bevindingen toe die aantonen dat blootstelling aan metalen zoals cadmium, uranium en koper ook in verband kan worden gebracht met de belangrijkste doodsoorzaak wereldwijd: hart- en vaatziekten.

Blootstelling aan metalen – die het gevolg kan zijn van bronnen zoals sigaretten roken, drinkwater, vervuiling en sommige voedingsmiddelen of consumentenproducten – wordt in verband gebracht met ophoping van calcium in de kransslagaders, volgens de studie die afgelopen woensdag is gepubliceerd in het Journal of the American College of Cardiology.

“De omvang van deze associaties is opvallend, omdat ze vergelijkbaar zijn met de associaties die zijn waargenomen voor klassieke risicofactoren zoals roken en diabetes, schreven cardiologen Dr. Sadeer Al-Kindi en Khurram Nasir van Houston Methodist (USA) en Dr. Sanjay Rajagopalan van University Hospitals Harrington Heart & Vascular Institute in Cleveland (USA) in een begeleidend redactioneel commentaar op het onderzoek. De drie experts waren niet betrokken bij het onderzoek.

Coronaire kalkafzetting veroorzaakt atherosclerose, een chronische en inflammatoire hart- en vaatziekte die wordt gekenmerkt door vernauwde slagaderwanden en dus een verminderde bloedstroom. Gedeeltelijke of volledige verstopping van de slagaders kan leiden tot aandoeningen zoals een beroerte en coronaire hartziekte, die hartritmestoornissen, hartstilstand of hartfalen kan veroorzaken.

“Onze bevindingen benadrukken hoe belangrijk het is om blootstelling aan metalen te beschouwen als een belangrijke risicofactor voor atherosclerose en hart- en vaatziekten”, zegt hoofdauteur van de studie Dr. Katlyn E. McGraw, een postdoctoraal onderzoekswetenschapper in milieugezondheidswetenschappen aan de Columbia University’s Mailman School of Public Health (USA), in een persbericht.

Milieuverontreinigende stoffen worden in toenemende mate erkend als risicofactoren voor hart- en vaatziekten, maar de associatie van metalen met kransslagaderverkalking is “grotendeels onbekend”, aldus de auteurs van het onderzoek. De onderzoekers stelden de hypothese dat hogere urinespiegels van niet-essentiële metalen – cadmium, wolfraam en uranium – en essentiële metalen – kobalt, koper en zink – die eerder in verband werden gebracht met hart- en vaatziekten, in verband kunnen worden gebracht met verkalking.

Lees ook: RIVM: schade aan nieren en brein door teveel cadmium, lood, arseen en kwik.

Cardiovasculaire klachten door zware metalen

Zware metalen zoals lood, cadmium, kwik, en arseen zijn de giftige stoffen die, bij langdurige blootstelling, kunnen bijdragen aan het ontstaan van hart- en vaatziekten. Hier is hoe zware metalen dit risico kunnen verhogen:

Oxidatieve stress: Zware metalen kunnen oxidatieve stress in het lichaam veroorzaken, een toestand waarbij er een overmaat aan vrije radicalen ontstaat. Dit beschadigt cellen en weefsels, waaronder de bloedvaten en het hart. Oxidatieve stress leidt tot endotheelbeschadiging, wat het binnenste laagje van bloedvaten is. Dit speelt een cruciale rol in de ontwikkeling van atherosclerose, de opbouw van plaque in de bloedvaten, wat uiteindelijk kan leiden tot een hartaanval of beroerte.
Ontstekingsreacties: Langdurige blootstelling aan zware metalen kan chronische ontstekingen in het lichaam veroorzaken. Ontstekingsprocessen dragen bij aan de progressie van hart- en vaatziekten door de wanden van bloedvaten te beschadigen, wat de kans op de vorming van plaque en bloedstolsels vergroot. Dit verhoogt het risico op hartinfarcten, beroertes en perifere vaatziekten.
Verstoring van bloeddrukregulatie: Zware metalen zoals lood en cadmium zijn in verband gebracht met verhoogde bloeddruk (hypertensie). Lood interfereert bijvoorbeeld met de nierfunctie, waardoor de balans van natrium en kalium in het bloed wordt verstoord, wat kan leiden tot een verhoogde bloeddruk. Cadmium kan ook het renine-angiotensine-aldosteronsysteem (RAAS), dat de bloeddruk reguleert, verstoren. Hypertensie is een belangrijke risicofactor voor de ontwikkeling van hart- en vaatziekten.
Lipidenstoornissen: Blootstelling aan zware metalen kan het vetmetabolisme verstoren, wat leidt tot ongunstige veranderingen in cholesterolniveaus. Dit omvat verhoogde niveaus van LDL-cholesterol (het ‘slechte’ cholesterol) en verlaagde niveaus van HDL-cholesterol (het ‘goede’ cholesterol). Verhoogd LDL en verlaagd HDL dragen bij aan de vorming van atherosclerotische plaques in de bloedvaten, wat het risico op hart- en vaatziekten verhoogt.
Endotheeldisfunctie: Het endotheel is een dunne laag cellen die de bloedvaten bekleedt en een belangrijke rol speelt in de regulatie van vaatverwijding, bloedstolling, en ontstekingsreacties. Zware metalen kunnen de normale functie van het endotheel verstoren, waardoor de bloedvaten minder goed kunnen uitzetten en samentrekken. Dit fenomeen, endotheeldisfunctie, wordt beschouwd als een vroege marker voor hart- en vaatziekten zoals atherosclerose en coronaire hartziekte.
Aantasting van mitochondriale functie: Zware metalen, zoals kwik en cadmium, kunnen de mitochondriën beschadigen, de energiecentrales van de cellen. Mitochondriale disfunctie vermindert de energieproductie en verhoogt de productie van vrije radicalen, wat bijdraagt aan oxidatieve stress en schade aan het hart en de bloedvaten. Dit kan leiden tot hartfalen of andere cardiovasculaire aandoeningen.
Interferentie met calciumhomeostase: Bepaalde zware metalen, zoals lood, kunnen de normale balans van calcium in het lichaam verstoren. Calcium is essentieel voor een goede werking van de hartspier en de bloedvaten. Verstoring van de calciumhomeostase kan leiden tot onregelmatige hartslagen (aritmieën) en andere hartproblemen.
Verstoring van het immuunsysteem: Zware metalen kunnen ook het immuunsysteem verstoren, waardoor het lichaam minder goed in staat is om schadelijke ontstekingen en schade aan bloedvaten te herstellen. Dit kan leiden tot chronische ontstekingstoestanden die bijdragen aan de ontwikkeling van atherosclerose en andere cardiovasculaire complicaties.

Lees ook: Welke tekenen kunnen wijzen op hartproblemen bij een vrouw?

Specifieke metalen en hun effecten

Lood: Verhoogt de bloeddruk, veroorzaakt oxidatieve stress en beschadigt het endotheel.
Cadmium: Verhoogt de bloeddruk, bevordert atherosclerose, en verhoogt het risico op ischemische hartziekten.
Kwik: Verstoort mitochondriale functie, verhoogt oxidatieve stress en leidt tot endotheeldisfunctie.
Arseen: Verhoogt oxidatieve stress, veroorzaakt chronische ontstekingen en beschadigt het vaatstelsel.

Lees ook: RIVM: PFAS in voedsel en drinkwater overschrijdt gezondheidsnorm EFSA.

Zware metalen verhogen het risico op hart- en vaatziekten, toont studie

Lees ook: Tampons zitten vol met schadelijke metalen blijkt uit onderzoek.

De relatie tussen zware metalen en hartgezondheid

Het Amerikaans wetenschappelijke team analyseerde gegevens van 6.418 volwassenen tussen 45 en 84 jaar die hadden deelgenomen aan de Multi-Ethnic Study of Atherosclerosis. Tussen juli 2000 en augustus 2002 leverden de deelnemers urinemonsters en hun arteriële calcium werd toen gemeten en nog vier keer over een periode van 10 jaar. De deelnemers hadden nog geen klinische hart- en vaatziekte en werden gerekruteerd uit de Amerikaanse steden Baltimore; Chicago; Los Angeles; New York City; St. Paul, Minnesota; en Winston Salem, North Carolina.

Een normale calciumscore voor de kransslagaders is nul, wat betekent dat er geen verkalking is in de slagaders, terwijl scores van één tot 99 duiden op een lichte vorm van coronaire hartziekte. Bij aanvang van het onderzoek was het mediane calciumniveau van de kransslagaders 6,3.

Lees ook: Calcium: Dít zijn de mogelijke gezondheidsrisico’s.

Vergeleken met deelnemers met het minste cadmium in de urine, waren de verkalkingsniveaus van degenen met het meeste cadmium in de urine 51% hoger aan het begin van het onderzoek en 75% hoger over de periode van 10 jaar, ontdekten de auteurs.

Hoge niveaus van wolfraam, uranium en kobalt in de urine werden geassocieerd met respectievelijk 45%, 39% en 47% hogere verkalkingsniveaus in de kransslagaders tijdens de follow-up periode. Bij degenen met de hoogste hoeveelheden koper en zink in de urine namen de verkalkingsniveaus toe met respectievelijk 33% en 57% gedurende 10 jaar.

Al deze bevindingen bleven overeind nadat de auteurs rekening hielden met sociodemografische kenmerken, leefstijlaspecten en cardiovasculaire risicofactoren zoals diabetes, hoog cholesterolgehalte, bloeddruk en bloeddrukmedicatie.

Het nieuwe wetenschappelijke onderzoek kan cardiologen helpen om een “nieuwe grens” aan te pakken bij het beoordelen en behandelen van de hartgezondheid van patiënten, zei cardioloog dr. Andrew Freeman, directeur van cardiovasculaire preventie en welzijn bij National Jewish Health in Denver, die niet betrokken was bij het onderzoek.

“Als je naar de dokter gaat, controleren ze je bloeddruk, leeftijd, gewicht, cholesterol (en) diabetes,” zei Freeman. “Het is niet zo dat je arts zegt: ‘Oh, ik ga een koper-, mangaan- of cadmiumgehalte meten, toch?’ Dus dat wordt misschien wat we in de toekomst gaan doen.”

Maar hoewel de studie associatie aantoont, stelt het geen oorzakelijk verband vast, schreven Al-Kindi, Nasir en Rajagopalan in het redactioneel commentaar.

“De mogelijke mechanismen waardoor deze metalen de progressie van atherosclerose bevorderen, moeten nog worden opgehelderd,” voegden ze eraan toe. De auteurs van het onderzoek denken echter dat de aanwezigheid van zware metalen de aderverkalking deels zou kunnen stimuleren via verhoogde ontsteking.

Lees ook: Ischemische hartziekte bij vrouwen: Begrijpen van een stille dreiging.

Jouw blootstelling aan zware metalen beperken

Het wetenschappelijke onderzoek ondersteunt de noodzaak van grootschalige actie op het gebied van volksgezondheid, aldus Al-Kindi, Nasir en Rajagopalan.

Dat omvat het verlagen van “aanvaardbare limieten van metalen in lucht, water en voeding en het verbeteren van de handhaving van de vermindering van metaalvervuiling, met name in gemeenschappen die onevenredig worden blootgesteld”, voegden ze eraan toe. “Volksgezondheidsmaatregelen die de blootstelling aan metalen hebben verminderd zijn in verband gebracht met een vermindering van de sterfte aan hart- en vaatziekten.

Naast de blootstelling aan metalen via de lucht en het drinkwater, komt de wijdverspreide vervuiling met cadmium, wolfraam, uranium, kobalt, koper en zink volgens het onderzoek ook van landbouw- en industrieel gebruik zoals meststoffen, batterijen, olieproductie, mijnbouw en de productie van kernenergie.

Nu we deze bronnen kennen, waarvan sommige bekend zijn als bepalende factoren voor hart- en vaatziekten, “is een van de vragen, zijn het de metalen (die mogelijk het probleem veroorzaken), of zijn het de dingen waarin de metalen voorkomen?”, aldus cardioloog Dr. Freeman. Het zou een combinatie van beide kunnen zijn, wat moeilijk uit te zoeken zal zijn, voegde hij eraan toe.

De belangrijkste maatregelen om de blootstelling aan metalen te verminderen moeten komen van beleidsmakers, maar er zijn een aantal manieren die je kunt proberen, zei McGraw – waaronder stoppen met roken of vaping, het testen van je drinkwater en het gebruik van waterfilters indien nodig.

Een gezonde levensstijl met een voedzaam, uitgebalanceerd dieet en lichaamsbeweging kan helpen om je blootstelling te beperken of de mogelijke effecten van metalen te verzachten, aldus experts.

Er is ook gemengd onderzoek gedaan naar de vraag of chelatietherapie, waarbij sommige metalen uit het lichaam worden verwijderd, gunstig is voor hartaandoeningen en andere cardiovasculaire problemen, aldus Dr. Freeman en Dr. McGraw.

Als je in je werk wordt blootgesteld aan metalen, is “de juiste persoonlijke beschermingsmiddelen van cruciaal belang”, aldus Freeman. Deze uitrusting kan bestaan uit maskers en speciaal ontworpen kleding en brillen om je huid en ogen te beschermen.

Lees ook: Preventieve zorg is belangrijk voor iedere vrouw!

Meer informatie of afspraak maken?

Wil je meer informatie of een afspraak maken met een vrouwelijke cardioloog bij SHE Health Clinics? Neem dan contact met ons op via 085-2019275 of via ons contactformulier.

Meer lezen over een gezond vrouwenhart en een gezonde leefstijl?