Vrouwen en het microbioom: Wat je moet weten

21 december 2024

Het microbioom is een verzameling van miljarden bacteriën, schimmels en andere micro-organismen die in en op ons lichaam leven. Bij vrouwen speelt het microbioom een belangrijke rol in de gezondheid, vooral op het gebied van hormonen en voeding.

In dit artikel leggen we uit wat het microbioom is, hoe het invloed heeft op vrouwen en leggen we de verschillen uit tussen het darmbioom, huidbioom en vaginale bioom. Daarnaast geven we praktische adviezen en tips om het microbioom gezond te houden.

Wat is het microbioom?

Het microbioom bestaat uit alle micro-organismen die in ons lichaam wonen, vooral in de darmen, de huid en de vagina. Deze microben werken samen met ons lichaam om:

Voedingsstoffen te verteren,
Het immuunsysteem te ondersteunen,
Schadelijke bacteriën te bestrijden,
En hormonen te reguleren.

Voor vrouwen is het vaginale microbioom (urogenitaal microbioom) ook van cruciaal belang. Het beschermt tegen infecties, helpt bij een gezonde voortplanting en kan zelfs van invloed zijn op de vruchtbaarheid.

Lees ook: Probiotica voor je vagina…? Hoe en wanneer werkt dat?

Wat zijn de verschillen tussen het darmmicrobioom, het huidmicrobioom en het vaginale microbioom bij vrouwen?

De verschillen tussen het darmmicrobioom, het huidmicrobioom en het genitale bioom bij vrouwen liggen vooral in de samenstelling, functie, en de specifieke factoren die hun evenwicht beïnvloeden. Hier is een overzicht van de belangrijkste verschillen:

1. Darmmicrobioom

Locatie: Bevindt zich in het maagdarmkanaal, met de grootste concentratie bacteriën in de dikke darm.
Samenstelling: Bestaat uit honderden soorten bacteriën zoals Bacteroidetes, Firmicutes, Actinobacteria en Proteobacteria.
Functie:
- Vertering van voedingsstoffen en productie van korte-keten vetzuren (zoals butyraat) die essentieel zijn voor darmgezondheid.
- Reguleren van het immuunsysteem.
- Beschermen tegen schadelijke pathogenen door competitie.
- Invloed op stemming en hersenfunctie via de darm-hersen-as.
Factoren die het beïnvloeden:
- Voeding, antibioticagebruik, stress en levensstijl.

Lees ook: Darmmicrobioom: hoe houdt je die gezond?

2. Huidmicrobioom

Locatie: Bedekt de huid en verschilt per lichaamsdeel (bijvoorbeeld droge, vettige of vochtige gebieden).
Samenstelling: Dominante microben zijn Staphylococcus-, Corynebacterium– en Propionibacterium-soorten. Op vettige delen, zoals het gezicht, zijn lipide-afbrekende bacteriën prominent aanwezig.
Functie:
- Bescherming tegen schadelijke micro-organismen door het creëren van een fysieke en chemische barrière.
- Ondersteuning van wondgenezing en behoud van een gezonde huidbarrière.
Factoren die het beïnvloeden:
- Omgeving (vochtigheid, temperatuur), persoonlijke hygiëne, gebruik van cosmetica, en huidaandoeningen zoals eczeem of acne.

Lees ook: Probiotica voor eczeem: Kan het helpen bij het verbeteren van symptomen?

3. Genitale bioom

Locatie: Bevindt zich in de vagina en de omliggende genitale regio.
Samenstelling: Bij gezonde vrouwen domineren lactobacillen (zoals Lactobacillus crispatus), die melkzuur produceren om een lage pH (4-4,5) te behouden. Dit remt de groei van pathogene micro-organismen.
Functie:
- Bescherming tegen infecties zoals bacteriële vaginose en schimmelinfecties.
- Ondersteuning van een gezonde voortplantingsfunctie.
Factoren die het beïnvloeden:
- Hormonale schommelingen (bijvoorbeeld tijdens de menstruatiecyclus, zwangerschap, menopauze), antibioticagebruik, seksuele activiteit en persoonlijke hygiëne.

Lees ook: Een gezond urogenitaal microbioom: tips voor optimaal welzijn.

Belangrijkste verschillen:

Kenmerk	Darmmicrobioom	Huidmicrobioom	Genitale bioom
Locatie	In het maagdarmkanaal	Op de huid	In de vagina en genitaliën
Dominante microben	Diverse bacteriesoorten	Staphylococcus, Corynebacterium	Lactobacillus-soorten
Belangrijke functie	Vertering en immuunregulatie	Bescherming en huidgezondheid	Infectiebestrijding en vruchtbaarheid
Beïnvloedende factoren	Voeding, stress, medicijnen	Hygiëne, cosmetica, omgeving	Hormonen, antibiotica, seksuele activiteit

Deze microbioomtypen zijn nauw verbonden met elkaar. Een verstoring in bijvoorbeeld het darmmicrobioom kan ook invloed hebben op het genitale bioom of huidmicrobioom, wat onderstreept hoe belangrijk het is om je hele lichaam gezond te houden.

Lees ook: Dít zijn de 14 beste superfoods voor je darmen.

Het verband tussen het microbioom, hormonen en voeding

Hormonen en het microbioom staan met elkaar in verbinding. Bijvoorbeeld:

Oestrogeen kan de groei van bepaalde goede bacteriën stimuleren, zoals lactobacillen, die essentieel zijn voor een gezond vaginale microbioom.
Schommelingen in hormonen tijdens de menstruatiecyclus, zwangerschap of menopauze kunnen het microbioom verstoren.

Lees ook: Voedingsmiddelen die je oestrogeenspiegel verbeteren.

Wat je eet, heeft ook invloed op het microbioom:

Vezelrijke voeding ondersteunt de groei van goede darmbacteriën.
Suikerrijke voeding kan schadelijke bacteriën en schimmels voeden, wat tot klachten kan leiden.
Gefermenteerde voeding, zoals (biologische) yoghurt, kimchi, kombucha en zuurkool, kan probiotica leveren die het microbioom versterken.

Lees ook: Hoe suiker je darmen schaadt en het risico op darmkanker verhoogt.

Hoe houd je het microbioom gezond?

Eet gevarieerd en vezelrijk: Zorg voor een dieet met veel groente, fruit, volle granen, vezels en peulvruchten. Dit voedt de goede bacteriën in je darmen.
Beperk suiker en bewerkte voeding: Deze kunnen het evenwicht in je microbioom verstoren en schadelijke micro-organismen laten groeien.
Gebruik probiotica en prebiotica: Probiotica zijn goede bacteriën, te vinden in bijvoorbeeld yoghurt. Prebiotica zijn voedingsstoffen die deze bacteriën voeden, zoals vezels in banaan en asperges.
Vermijd onnodig gebruik van antibiotica: Antibiotica kunnen goede bacteriën doden. Gebruik ze alleen als dat medisch noodzakelijk is.
Hydrateer voldoende: Water helpt om voedingsstoffen en bacteriën door je lichaam te vervoeren. Drink daarom dagelijks voldoende (gefilterd) water.
Houd het vaginale microbioom in balans: Vermijd overmatig gebruik van zeep en kies voor ademend ondergoed om irritatie en verstoringen te voorkomen.
Vast regelmatig: Intermittent fasting op regelmatige basis (bij voorbeeld 1 of 2 x per week een halve of hele dag vasten), is gunstig voor je darmen en darmbioom.

Lees ook: Intermittent fasting en calorierestrictie: gunstig voor je darmen.

Veel gestelde vragen over het microbioom

Wat gebeurt er als mijn microbioom uit balans is?

Een verstoord microbioom kan leiden tot klachten zoals spijsverteringsproblemen, vaginale infecties, huidproblemen en zelfs stemmingswisselingen.

Kan ik mijn microbioom snel herstellen?

Het herstellen van je microbioom kost tijd. Door gezond te eten en goede gewoonten aan te nemen, kun je het herstelproces ondersteunen.

Zijn supplementen met probiotica nodig?

Voor de meeste mensen is een gezond dieet voldoende. Echter, supplementen zoals probiotica kunnen nuttig zijn bij specifieke klachten.

Hoe beïnvloedt stress mijn microbioom?

Stress kan het evenwicht van je microbioom verstoren. Het verminderen van stress met bijvoorbeeld ontspanningstechnieken (zoals meditatie, yoga en ademhalingstechnieken) is belangrijk voor een gezonde balans.

Lees ook: Last van stress, een trauma of depressie? Dít is het effect op je darmen!

Door bewust te zijn van je microbioom en het goed te verzorgen, kun je je algehele gezondheid verbeteren. Kleine aanpassingen in jouw dieet en levensstijl maken een groot verschil!

Heb je specifieke klachten? Neem dan contact op met een huisarts of een vrouwelijke medisch specialist bij SHE Health Clinics.

Meer lezen over darmgezondheid, gezonde voeding en leefstijl?