Eetstoornis: wat zijn de lichamelijke gevolgen?

16 februari 2024

Eetstoornissen kunnen een breed scala aan lichamelijke gevolgen hebben bij vrouwen, variërend van milde tot ernstige en levensbedreigende complicaties. Deze gevolgen kunnen optreden als gevolg van ondervoeding, gewichtsverlies, overgewicht, obesitas, hormonale disbalans, verstoorde eetpatronen en psychologische stress.

In dit artikel belichten we de meest voorkomende lichamelijke- en mentale gevolgen van een eetstoornis en leggen we uit wat de mogelijke gezondheidsrisico’s zijn. Tevens beantwoorden we een aantal vaak gestelde vragen over eetstoornissen.

Lichamelijke gevolgen en risicofactoren van een eetstoornis

De beschreven gezondheidsklachten en risico’s kunnen worden veroorzaakt door een eetstoornis zoals: anorexia nervosa, bulimia nervosa, Binge Eating Disorder (BED) en eetbuistoornis.

Een aantal van de meest voorkomende lichamelijke gevolgen van eetstoornissen bij vrouwen zijn onder meer:

Hormonale disbalans: Eetstoornissen kunnen leiden tot hormonale disbalansen als gevolg van voedingsdeficiënties en onregelmatige eetpatronen. Deze verstoringen kunnen de productie van geslachtshormonen zoals oestrogeen en progesteron beïnvloeden.
Ondervoeding en gewichtsverlies: Eetstoornissen, zoals anorexia nervosa en boulimia nervosa, kunnen leiden tot ernstig gewichtsverlies en ondervoeding. Dit kan resulteren in een verlies van vet- en spiermassa, waardoor het lichaam verzwakt en vatbaar wordt voor andere gezondheidsproblemen.
Gewichtstoename en obesitas: Binge eating disorder kan leiden tot gewichtstoename en obesitas als gevolg van regelmatige episodes van overeten. Overgewicht en obesitas zijn geassocieerd met een verhoogd risico op verschillende gezondheidsproblemen, waaronder hartziekten, diabetes type 2, hoge bloeddruk en gewrichtsproblemen.
Metabole stoornissen: Binge eating disorder kan leiden tot metabole stoornissen, waaronder insulineresistentie, verhoogde bloedsuikerspiegels, dislipidemie (abnormale bloedlipideniveaus) en een verhoogd risico op metabool syndroom. Deze stoornissen kunnen het risico op hart- en vaatziekten en diabetes type 2 verhogen.
Gastro-intestinale problemen: Een eetstoornis kan leiden tot gastro-intestinale problemen zoals brandend maagzuur, buikpijn, opgeblazen gevoel, maagkrampen, constipatie en diarree als gevolg van het consumeren van grote hoeveelheden voedsel in korte tijd.
Verstoringen in de menstruatiecyclus: Ondervoeding, gewichtsverlies en overgewicht (obesitas) kunnen leiden tot verstoringen in de menstruatiecyclus, zoals amenorroe (het uitblijven van menstruatie), oligomenorroe (onregelmatige menstruatie) of amenorroe (zeer lichte menstruatie). Deze verstoringen kunnen het gevolg zijn van hormonale veranderingen en kunnen de vruchtbaarheid beïnvloeden.
Verminderde lichamelijke conditie: Ondergewicht, dat vaak voorkomt bij anorexia nervosa, kan leiden tot een verminderde lichamelijke conditie en energieniveaus. Dit kan vermoeidheid en een gebrek aan energie veroorzaken, wat het libido kan verlagen.
Laag zelfbeeld en zelfvertrouwen: Eetstoornissen gaan vaak gepaard met een laag zelfbeeld en zelfvertrouwen, evenals gevoelens van schaamte en schuld met betrekking tot het lichaam en voedsel. Deze negatieve gevoelens en percepties kunnen het zelfvertrouwen en het vermogen om intieme relaties aan te gaan en te genieten van seksuele activiteit verminderen.
Bloedarmoede: Een eetstoornis kan bloedarmoede veroorzaken. Bloedarmoede treedt op wanneer er niet genoeg rode bloedcellen zijn om zuurstof door het lichaam te transporteren. Bij eetstoornissen, zoals anorexia nervosa of boulimia nervosa, kan ondervoeding leiden tot een tekort aan essentiële voedingsstoffen, waaronder ijzer, foliumzuur, vitamine B12 en vitamine C, die allemaal cruciaal zijn voor de productie van rode bloedcellen. IJzergebreksanemie is de meest voorkomende vorm van bloedarmoede die kan optreden bij mensen met eetstoornissen. Wanneer het lichaam niet voldoende ijzer binnenkrijgt via voedsel, kan het niet genoeg hemoglobine produceren, een eiwit in rode bloedcellen dat zuurstof transporteert. Dit kan leiden tot symptomen van bloedarmoede, waaronder vermoeidheid, zwakte, duizeligheid, kortademigheid, bleekheid en hartkloppingen. Daarnaast kunnen eetstoornissen ook leiden tot tekorten aan andere voedingsstoffen die nodig zijn voor de productie van rode bloedcellen, zoals foliumzuur en vitamine B12. Foliumzuur en vitamine B12 zijn nodig voor de productie van DNA en rode bloedcellen, en een tekort aan deze voedingsstoffen kan leiden tot megaloblastische anemie, een vorm van bloedarmoede waarbij de rode bloedcellen abnormaal groot zijn en niet goed functioneren.
Psychologische stress en angst: Eetstoornissen veroorzaken vaak psychologische stress en angst, zowel over voedsel en lichaamsbeeld als over andere aspecten van het leven. Langdurige stress en angst kunnen diverse gezondheidsklachten veroorzaken, waaronder ontstekingen, psychologische aandoeningen en een verlaagd libido.
Slaapstoornissen: Binge eating disorder kan leiden tot slaapstoornissen zoals slapeloosheid, slaapapneu en verstoorde slaappatronen als gevolg van het overeten en ongemak na het eten.
Botverlies en osteoporose: Ondervoeding kan leiden tot botverlies en een verhoogd risico op osteoporose, een aandoening waarbij de botten fragiel en broos worden. Dit kan leiden tot een verhoogd risico op botbreuken en langdurige gezondheidsproblemen.
Vervroegde overgang: Vrouwen met een laag gewicht of ondergewicht als gevolg van een eetstoornis, hebben een verhoogd risico op een vervroegde overgang, oftewel vroegtijdige menopauze of premature ovariuminsufficiëntie (POI).
Hart- en vaatziekten: Eetstoornissen kunnen leiden tot hart- en vaatziekten als gevolg van elektrolyt onevenwichtigheden, uitdroging, verstoringen in de bloeddruk en veranderingen in de hartfunctie. Deze complicaties kunnen leiden tot hoge bloeddruk, hartritmestoornissen, coronaire hartziekten, hartaanvallen, beroertes en andere levensbedreigende situaties.
Verminderde mobiliteit en fysieke activiteit: Overgewicht en obesitas als gevolg van binge eating disorder kunnen leiden tot verminderde mobiliteit, fysieke activiteit en algehele fitheid, wat kan resulteren in een verlies van spiermassa, stijfheid en pijnlijke gewrichten.
Spijsverteringsproblemen: Eetstoornissen kunnen leiden tot spijsverteringsproblemen zoals maagkrampen, constipatie, diarree, maagzweren en galblaasaandoeningen als gevolg van verstoorde eetpatronen en het gebruik van laxeermiddelen of braken.
Verminderde immuunfunctie: Ondervoeding kan de immuunfunctie verzwakken, waardoor vrouwen vatbaarder worden voor infecties en (chronische) ziekten.
Haar- en huidaandoeningen: Een tekort aan voedingsstoffen kan leiden tot haaruitval, broze nagels, droge huid, en andere huidaandoeningen.
Endocriene verstoringen: Eetstoornissen kunnen leiden tot verstoringen in de endocriene systeem, wat kan resulteren in een verstoorde hormoonbalans, metabole stoornissen en andere gezondheidsproblemen.
Zwangerschap complicaties: Eetstoornissen kunnen verschillende complicaties veroorzaken tijdens de zwangerschap, zowel voor de moeder als voor de baby. Deze complicaties kunnen optreden als gevolg van voedingsdeficiënties, gewichtsveranderingen, hormonale verstoringen en psychologische stress geassocieerd met de eetstoornis. Daarnaast kan een gebrek aan prenatale zorg een gezondheidsrisico voor de baby vormen.

De lichamelijke gevolgen van eetstoornissen ernstig kunnen zijn en zelfs levensbedreigend worden als ze niet worden behandeld. Het vroegtijdig herkennen van de tekenen en symptomen van een eetstoornis en professionele hulp vragen zijn cruciaal voor het bevorderen van een gezond herstel en het voorkomen van ernstige complicaties.

Als iemand worstelt met een eetstoornis en zich zorgen maakt over de impact ervan op de algehele gezondheid, is het essentieel om hulp te zoeken bij een gespecialiseerde zorgverlener, zoals een therapeut of een eetstoornisspecialist. Samenwerken met een behandelteam kan een zorgprofessional helpen bij het herstellen van een gezond eetgedrag, het verbeteren van het zelfbeeld en het bevorderen van een positieve gezondheid.

Eetstoornis: wat zijn de lichamelijke gevolgen?

Veel gestelde vragen over een eetstoornis bij vrouwen

Wat zijn eetstoornissen die minder vaak voorkomen of waar je minder vaak over hoort?
Dat zijn eetstoornissen zoals:

Orthorexia nervosa: een obsessie met gezond eten, waarbij mensen zichzelf extreme voedselrestricties opleggen, voedselgroepen elimineren en obsessief bezig zijn met de kwaliteit en de herkomst van voedsel. Deze obsessie kan leiden tot sociale isolatie, angst, schuldgevoelens en voedingsdeficiënties.
Sadorexia: anorexia in combinatie met zelfverminking of zelfpijniging (sadomasochisme).
Pica: het eten van niet-eetbare voorwerpen zoals klei, krijt, haar, papier, zand, verf, of andere voorwerpen. Pica kan leiden tot ernstige gezondheidsproblemen, zoals vergiftiging, verstopping van het spijsverteringsstelsel, tandbeschadiging, en voedingsdeficiënties.
Ruminatiestoornis: Ruminatiestoornis is een eetstoornis waarbij mensen herhaaldelijk en onvrijwillig voedsel teruggeven dat al is ingenomen, zonder misselijkheid, braken, of medische oorzaak. Het teruggeven van voedsel kan gepaard gaan met herkauwen, inslikken en opnieuw kauwen van voedsel. Ruminatiestoornis kan leiden tot voedingsdeficiënties, gewichtsverlies, en sociale en emotionele problemen.
ARFID: avoidant/restrictive food intake disorder, waarbij mensen bepaalde voedingsmiddelen vermijden vanwege smaak, angst, afkeer, gevoeligheid, textuur, kleur, geur, uiterlijk, of negatieve ervaringen met voedsel. ARFID kan leiden tot beperkte voedselinname, voedingsdeficiënties, gewichtsverlies, en sociale en functionele beperkingen.
Purging disorder: Purging disorder is een eetstoornis waarbij mensen herhaaldelijk braken of laxeermiddelen gebruiken om gewichtstoename te voorkomen, zonder dat er sprake is van binge-eating episodes.

Wat zijn de symptomen van een eetstoornis?
Symptomen van eetstoornissen kunnen variëren afhankelijk van het type stoornis, maar kunnen onder meer obsessief bezig zijn met gewicht en voedsel, regelmatige episodes van binge-eating, compenserende gedragingen zoals braken of vasten, gewichtsveranderingen, stemmingswisselingen, vermoeidheid, duizeligheid en isolatie omvatten.

Hoe weet ik of ik een eetstoornis heb?
Als je merkt dat je een obsessieve relatie hebt met voedsel, gewicht en lichaamsbeeld, en als dit je dagelijkse functioneren belemmert of je lichamelijke en geestelijke gezondheid schaadt, is het belangrijk om professionele hulp te zoeken. Een gekwalificeerde zorgverlener kan je evalueren en de juiste diagnose stellen.

Wat is het grootste risico van een eetstoornis?
Het grootste risico van een eetstoornis is de ernstige schade die het kan veroorzaken aan zowel de lichamelijke als de geestelijke gezondheid van een persoon. Enkele van de belangrijkste risico’s van eetstoornissen zijn:

Fysieke gezondheidsproblemen: Eetstoornissen kunnen leiden tot een breed scala aan ernstige lichamelijke gezondheidsproblemen, waaronder ondervoeding, uitdroging, elektrolytstoornissen, spijsverteringsproblemen, hart- en vaatziekten, osteoporose, bloedarmoede, verzwakt immuunsysteem en groeiachterstand bij adolescenten.
Psychologische problemen: Eetstoornissen gaan vaak gepaard met ernstige psychologische problemen, waaronder depressie, angst, obsessieve-compulsieve stoornis, sociale isolatie, laag zelfbeeld, perfectionisme, stemmingswisselingen, zelfbeschadiging en suïcidale gedachten of gedragingen.
Sociale en relationele problemen: Eetstoornissen kunnen leiden tot problemen in sociale relaties, inclusief isolatie van vrienden en familie, conflicten binnen relaties, moeilijkheden op het werk of op school, en sociale terugtrekking als gevolg van schaamte, schuldgevoelens of verlegenheid.
Verstoord lichaamsbeeld: Mensen met eetstoornissen hebben vaak een vertekend lichaamsbeeld en zien zichzelf als te zwaar, zelfs als ze ernstig ondergewicht hebben. Dit kan leiden tot een voortdurende obsessie met gewicht en uiterlijk, evenals onrealistische verwachtingen over lichaamsgewicht en vorm.
Langdurige gevolgen: Eetstoornissen kunnen langdurige gevolgen hebben voor de gezondheid en het welzijn van een persoon, zelfs nadat de symptomen zijn verminderd of verdwenen. Sommige lichamelijke en psychologische problemen kunnen blijvend zijn en een impact hebben op de kwaliteit van leven op lange termijn.

Kunnen mannen ook eetstoornissen krijgen?
Jazeker! Eetstoornissen komen voor bij mensen van alle geslachten, hoewel ze vaker voorkomen bij vrouwen. Mannen kunnen ook anorexia nervosa, bulimia nervosa, binge eating disorder en andere eetstoornissen ervaren.

Kan een eetstoornis kanker veroorzaken?
Over het algemeen veroorzaken eetstoornissen zoals anorexia nervosa, boulimia nervosa en binge eating disorder geen kanker op zichzelf. Echter, de ernstige gevolgen van langdurige ondervoeding en disfunctionele eetpatronen kunnen het risico op bepaalde vormen van kanker vergroten.

Ondervoeding en verzwakt immuunsysteem: Ernstige ondervoeding als gevolg van eetstoornissen kan leiden tot een verzwakt immuunsysteem. Een verzwakt immuunsysteem kan het lichaam minder effectief maken in het bestrijden van abnormale cellen en het voorkomen van de ontwikkeling van kanker.
Overgewicht of obesitas: Binge eating en eetbuistoornis kunnen ernstig overgewicht of obesitas tot gevolg hebben. Daarvan is bewezen dat het diverse soorten kanker kan (mede) veroorzaken. Zie ook: Overgewicht verhoogt risico op 13 soorten kanker!
Gebrek aan voedingsstoffen: Eetstoornissen kunnen leiden tot tekorten aan essentiële voedingsstoffen, waaronder vitaminen, mineralen en antioxidanten, die allemaal een rol spelen in de bescherming tegen kanker. Een gebrek aan deze voedingsstoffen kan het risico op kanker verhogen.
Hormonale verstoringen: Eetstoornissen kunnen hormonale verstoringen veroorzaken, zoals een verstoorde menstruatiecyclus en een tekort aan geslachtshormonen zoals oestrogeen. Hormonale onevenwichtigheden kunnen het risico op bepaalde hormoongevoelige kankers, zoals borstkanker en baarmoederkanker, verhogen.
Gewichtsschommelingen: Mensen met eetstoornissen kunnen gewichtsschommelingen ervaren als gevolg van restrictief eten, binge-eating en compenserende gedragingen. Grote gewichtsschommelingen kunnen het risico op bepaalde vormen van kanker verhogen, zoals slokdarmkanker en galblaaskanker.

Het verband tussen eetstoornissen en kanker is complex en meerdere factoren spelen hierbij een rol. Eetstoornissen kunnen zeker een negatieve invloed hebben op de algehele gezondheid en het welzijn van een persoon, en het is van cruciaal belang om tijdig professionele medische hulp te zoeken voor een vroege diagnose, effectieve behandeling en goed herstel. Als er zorgen zijn over het risico op kanker, is het raadzaam om met een zorgverlener te praten en regelmatig preventief medisch onderzoek (PMO) te laten uitvoeren. Dat kan bij SHE Health Clinics.

Wat is meestal de oorzaak van een eetstoornis?
Eetstoornissen kunnen verschillende oorzaken hebben en zijn vaak het resultaat van een combinatie van genetische, biologische, psychologische, sociale en omgevingsfactoren. Trauma en persoonlijkheidsstoornissen kunnen bijdragen aan het ontstaan of de ontwikkeling van eetstoornissen, maar ze zijn niet de enige oorzaken.

Trauma: Traumatische gebeurtenissen, zoals misbruik, verwaarlozing, pesten, of andere vormen van emotioneel, fysiek of seksueel misbruik, kunnen een rol spelen bij het ontstaan van eetstoornissen. Trauma kan leiden tot een verstoorde relatie met voedsel, lichaamsbeeld en zelfbeeld, wat op zijn beurt kan bijdragen aan de ontwikkeling van een eetstoornis als een manier om met emoties en stress om te gaan.
Persoonlijkheidsstoornissen: Sommige persoonlijkheidsstoornissen, zoals borderline persoonlijkheidsstoornis, obsessief-compulsieve persoonlijkheidsstoornis, en vermijdende persoonlijkheidsstoornis, kunnen gepaard gaan met symptomen die overlappen met die van eetstoornissen, zoals angst, perfectionisme, impulsiviteit, en problemen met zelfbeeld en identiteit. Deze persoonlijkheidskenmerken kunnen het risico op het ontwikkelen van een eetstoornis verhogen.
Genetische en biologische factoren: Genetische aanleg en biologische factoren kunnen een rol spelen bij de vatbaarheid voor eetstoornissen. Er is bewijs dat eetstoornissen in sommige gevallen kunnen voorkomen in families, wat suggereert dat genetische factoren een rol kunnen spelen bij de ontwikkeling van deze aandoeningen. Bovendien kunnen verstoringen in neurochemische processen, hormonale onevenwichtigheden en hersenstructuur en -functie bijdragen aan het ontstaan en het beloop van eetstoornissen.
Psychologische en sociale factoren: Psychologische factoren, zoals een laag zelfbeeld, perfectionisme, angst, depressie, traumatische ervaringen en moeilijkheden in interpersoonlijke relaties, kunnen ook bijdragen aan het ontstaan en de instandhouding van eetstoornissen. Sociale factoren, zoals culturele druk om slank te zijn, media-invloeden, familiale omgeving en sociaal-economische factoren, kunnen ook een rol spelen bij de ontwikkeling van eetstoornissen.

Een eetstoornis is een complexe aandoening en de oorzaken en risicofactoren kunnen verschillen van persoon tot persoon. Professionele medische- en psychische hulp en behandeling zijn essentieel voor het begrijpen en aanpakken van de onderliggende oorzaken van eetstoornissen, ongeacht of deze verband houden met trauma, persoonlijkheidsstoornissen of andere factoren.

Hoe kan ik hulp krijgen voor een eetstoornis?
Als je denkt dat je een eetstoornis hebt, is het belangrijk om hulp te zoeken bij een gespecialiseerde zorgverlener, zoals een psycholoog, psychiater, diëtist of eetstoornisspecialist. Behandeling bij SHE Health Clinics kan bestaan uit therapie, voedingsadvies, medicatie, ondersteuning en medische check-ups van een geheel vrouwelijk multidisciplinair behandelteam.

Is herstel mogelijk van een eetstoornis?
Ja, herstel van een eetstoornis is mogelijk met de juiste behandeling, steun en toewijding. Het kan echter een langdurig proces zijn dat geduld, doorzettingsvermogen en professionele begeleiding vereist. Veel mensen herstellen volledig van een eetstoornis en leiden vervolgens een gezond en bevredigend leven, waarbij ze meestal een gezonde levensstijl aan weten te houden.

Zijn eetstoornissen erfelijk?
Ja, dat is mogelijk. Er is namelijk bewijs dat genetica een rol kan spelen bij het ontstaan van eetstoornissen, maar ze worden ook beïnvloed door omgevingsfactoren, psychologische factoren en sociale factoren. Het hebben van een familielid met een eetstoornis kan het risico op het ontwikkelen van een eetstoornis verhogen, maar het is niet de enige oorzaak.

Meer informatie of afspraak maken?

Wil je meer informatie of een afspraak maken met een vrouwelijke arts of therapeut bij SHE Health Clinics? Neem dan contact met ons op via 085-2019275 of via ons contactformulier.